با افت قیمت نفت‌خام در بازارهای جهانی، شاهد افت اقلام مختلف انرژی هستیم. هم‌اکنون قیمت هر لیتر بنزین فوب خلیج‌فارس به 57سنت رسیده است. برنامه هدفمندی یارانه‌ها دولت را مکلف کرده است که قیمت‌ها را در پایان برنامه به 90درصد فوب خلیج فارس برساند که امروز با ارز مبادله‌یی برابر با 1360تومان در هر لیتر می‌شود.
یکی از مهم‌ترین ایرادات طرح هدفمندی یارانه‌ها، تعیین قیمت ثابت برای انرژی بوده که در همه جای جهان قیمتش متغیر و براساس بازار تعیین می‌شود. اصلی‌ترین ایراد تعیین قیمت ثابت، انتظارات تورمی است که در زمان جهش قیمتی نظیر ابتدای هر سال رخ می‌دهد، لذا همواره از طرف بخشی از جامعه و مجلس مقاومت‌های زیادی در برابر آن می‌شود که خود پیامدهای سیاسی و اقتصادی دیگری را نیز درپی دارد (درحالی‌که سهم واقعی قیمت سوخت در تورم بسیار کمتر از سهم انتظاری‌اش است)، دوم اینکه برای تعیین قیمت ثابت باید یارانه متغیر داشت که معادل تفاوت قیمت بازار و قیمت ثابت است و متغیر بودن سهم یارانه در بودجه امکان برنامه‌ریزی صحیحی را از هر دولتی سلب می‌کند.
تجربه موفق تعیین قیمت طلا و سکه براساس نرخ دلار و قیمت بازار جهانی می‌تواند راهگشای موضوع باشد. به‌خاطر داریم در سال‌های قبل هر زمان که قیمت طلا در بازارهای جهانی افزایش می‌یافت و به تبع آن قیمت سکه بالا می‌رفت، انتظار جامعه این بود که بانک مرکزی با ضرب سکه و تزریق در بازار، قیمت سکه را مجازا کاهش دهد.
عملی که چندین بار در دولت نهم صورت پذیرفت و باعث زیان بانک مرکزی شد. با این‌حال جهش قیمت ارز در سال 91 باعث شد که اجبارا بانک مرکزی در برابر این درخواست مقاومت کند و تعیین قیمت آن را به بازار بسپارد. این باعث شده است که تغییرات قیمت طلا و سکه باوجود نوسانات شدیدی که طی این چند سال داشته‌اند کمترین پیامدهای اجتماعی و سیاسی را داشته باشد.
پیشنهاد قیمت متغیر انرژی پیش از این توسط دکتر جواد صالحی‌اصفهانی و پروفسور هاشم پسران ارایه شده بود که به دلایلی ازجمله اختلاف بالای قیمت ثابت و قیمت نهایی هدفمندی یارانه‌ها به آن عمل نشد اما سقوط قیمت نفت و نزدیک شدن این دو رقم فرصتی را پیش‌رو گذاشته است تا با بازگشت به آن از مزایای مختلف آن بهره‌مند شویم.
تقریبا یک ماه تا 15 آذر که زمان تحویل بودجه به مجلس است فرصت باقی است. از آذر بحث قیمت بنزین دوباره به تیتر اخبار برمی‌گردد و داستان هر ساله تکرار می‌شود. تعیین قیمت متغیر می‌تواند این بحث را به پایان برساند. به‌عنوان مثال برای بنزین، پیشنهاد قیمتی می‌تواند برابر با 90درصد قیمت فوب خلیج فارس (میانگین هفتگی) به‌علاوه یک رقم ثابتی باشد که برابر است با درصدی از کل هزینه‌های انتقال. این درصد می‌تواند از صفر شروع شود و به‌تدریج در بازه‌های هفتگی یا ماهانه رشد داشته باشد تا به قیمت حقیقی خود برسد.
جدا از این مورد با یکسان شدن تدریجی قیمت ارز، قیمت بنزین هم در یک بازه بلندمدت و به‌تدریج به قیمت واقعی خود برمی‌گردد. طبعا این مدل می‌تواند به سایر اقلام انرژی نیز تسری یابد.
امید است که با یک تدبیر مناسب و نهایی شدن مدل تعیین قیمت انرژی، یک‌بار برای همیشه چالش فرسایشی مجلس و دولت و فضای ملتهب جامعه پیرامون نرخ بنزین پایان پذیرد.
