گروه غذا و دارو مریم بورقانی
به جمع «شوخان»ها و «سنور»ها 15نفر دیگر اضافه شد. اواسط هفته گذشته بود که 15نفر از شهروندان ایرانی بعد از مراجعه به کلینیک خصوصی چشمپزشکی رازی و احتمالا با امید به معالجه عارضههای مربوط به سرطان و دیابت خود، هماکنون با خطر از دست دادن بینایی خود دستوپنجه نرم میکنند. در همان آغاز داروی امریکایی آواستین متهم شناخته شد اما رییس سازمان غذا و دارو آن را رد کرد و توجهها را بهسمت شرایط غیراستاندارد و غیربهداشتی این کلینیک خصوصی جلب کرد اما وزیر بهداشت روز گذشته در نخستین واکنش خود به این ماجرای دلخراش و مهم، احتمال آلودگی دارو را قویتر دانست. بعد از این واکنش وزیر معاون هم ترجیح داد همصدایی پیشه کند و حتی یک گام جلوتر برود و از تکرار این حادثه در چند ماه اخیر در سه مرکز دیگر از جمله در کرج پرده برداشت.
کلینیک خصوصی رازی که در اثر تزریق داروی آواستین به بیماران خود به صدر اخبار پزشکی صعود کرد، برای خروج از این صعود ناخوشایند هر کاری میکند. حتی وقتی وزیر بهداشت بهطور تلویحی آن را تبرئه میکند، باز ترجیح میدهد سکوت کند و در پاسخ به تلاشهای «تعادل» برای گفتوگو با مدیران کلینیک جملهیی را تکرار میکند که گویی برای ارایه به خبرنگاران و برای تلطیف وجه خود طراحی و ادا میکند: «اعضای هیاتمدیره ترجیح میدهند فعلا بر سلامت بیماران تمرکز کنند» با شنیدن این جمله، این سوال ایجاد میشود که مگر تاکنون تمرکز بر چیز دیگری بوده است؟
این قاعده در مورد سایر بیمارستانهای در مظان اتهام هم صادق است؛ روز گذشته وزیر بهداشت درمورد تزریق آمپولهای آلوده در این کلینیک درمانی گفت: این موضوع درحال بررسی است و نتیجه امروز یا فردا توسط رییس سازمان غذا و دارو اعلام میشود و برای این منظور در بیمارستان لبافینژاد و بیمارستان فارابی و همان مراکزی که عمل شدهاند تیم ویژهیی تشکیل شده تا دارو از همه نظر بررسی شود؛ هم از نظر عملکرد کلینیکال و هم از نظر درمانی و پیشگیری تا اگر دارو اصالت ندارد در بقیه مراکز استفاده نشود. مدیران این بیمارستانها هم حاضر به پاسخگویی در این مورد نشدند و تنها رییس بیمارستان فارابی همصدا با وزیر بهداشت، تهیه دارو از مراکز غیرمعتبر را دلیل اصلی این حادثه دانست.
آواستین، جمع میشود
آواستین، داروی مورد استفاده در بیماریهای سرطان و همین طور دیابت است که معمولا برای کاهش تورم چشم بهکار میرود. پیشتر از داروی کورتون بهجای آواستین استفاده میشد که بهدلیل عوارض جانبی کنار گذاشته شد. حسن هاشمی قاضیزاده استفاده از نمونه ناسالم این دارو را دلیل این حادثه معرفی کرد و گفت: به همه مراکز درمانی اطلاعرسانی شده که اگر از اصالت دارو مطمئن نیستند و دارو از بازار قاچاق خریداری شده به هیچوجه مورد استفاده قرار نگیرد. در عینحال شب گذشته دستور دادم که برای دو ماه آینده این دارو توسط وزارتخانه از مبدا مورد اعتماد و با هزینه کمتر وارد کشور شود. وی با تاکید بر اینکه دستگاههای قضایی پیگیر موضوع هستند افزود: دستگاههای قضایی افرادی که سودجویی کرده و با سلامت مردم بازی میکنند را شناسایی کرده و بهسرعت دستگیر میکنند یا شاید تاکنون دستگیر شدهاند.
وزیر بهداشت در خاتمه با بیان اینکه همه داروهای غیرمجاز در انبارها شناسایی شدهاند، گفت: بهتر است متخلفان توسط دستگاه قضایی اعلام شود.
این درحالی است که معاون وی در سازمان غذا و دارو روز پنجشنبه گفته بود: ادله، حاکی از عدم آلودگی دارو است. دکتر رسول دیناروند گفت: روز شنبه 10اسفند توسط چهار نفر از پزشکان یک کلینیک چشمپزشکی در تهران 15نفر از بیماران تحت درمان، دارویی با نام تجاری و برند آواستین که ازجمله محصولات شرکت رش سوییس است تزریقی صورت میگیرد فردای آن روز بهدلیل شکایات بیماران فوق که دچار عوارض عفونت حاد چشمی شده بودند سازمان غذا و دارو از جریان آگاه شده و در نخستین زمان ممکن دو نفر از بازرسان خود را به آنجا میفرستد بازرسان نیز پس از بررسیهایی که از داروهای موجود، نحوه تامین و تهیه آنها، محل خرید و نحوه تزریق بهعمل میآورند نمونههایی از داروهای فوق را برداشته و به آزمایشگاه کنترل مرجع سازمان ارسال میکنند.
بهدنبال منشأ بیرونی
وی در آغاز این ماجرا اینطور گفت: در گزارش کاملی که توسط بازرسان سازمان بهدست ما رسیده است احتمال اینکه آلودگی مربوط به دارو نبوده و منشا بیرونی داشته باشد بیشتر به ذهن متبادر میشود دلایل آن نیز مشخص است نخست اینکه داروی مذکور بهصورت رسمی وارد کشور شده و دارای برچسب اصالت با شناسه مشخص شرکت رش سوییس و تولید شده در کشور آلمان است سابقه ورودش نیز مربوط به چند ماه گذشته است. بنابراین اگر مشکلی در دارو وجود میداشت باید نمونههای دیگر آن نیز دارای همین ایرادات میبودند.
وی همچنین افزود: اگر چه قریببهیقین داروها مشکلی ندارند اما باید منتظر ارزیابیهای آزمایشگاهی عدم آلودگی در چند روز آینده نیز ماند.
وی ادامه داد: در کلینیک چشمپزشکی خصوصی که صحبتش رفت نیز از یک ویال برای 10، 15 و حتی در برخی موارد 20 بیمار استفاده میشده است لذا شرایط نگهداری، طریقه تزریق و چگونگی کشیدن دارو از سرنگ، همه و همه میتواند در آلودگی داروی مذکور تاثیر بگذارد لذا برای تزریق این دارو باید شرایط کاملا مهیا باشد. معاون وزیر بهداشت با تاکید مجدد براینکه آلودگی به دارو مربوط نیست گفت: برای اظهارنظر قطعی بنا بر نتایج آزمایشگاهی باید چند روزی صبر کرد. این صبر در آخرین ساعات روز گذشته به اتمام رسید و دیناروند نهتنها داروی غیربهداشتی را دلیل اصلی دانست بلکه افشا کرد این حادثه در ماههای اخیر در سه مرکز دیگر هم تکرار شده است. وی وعده داد که پیگیر تخلف این مراکز درمانی در خرید از مراکز غیرقانونی خواهد بود. وی همچنین اضافه کرد: پروتکل تجویزی این دارو روز یکشنبه ابلاغ میشود در غیر این صورت مراکز اجازه استفاده از این دارو را ندارند.
گرچه به نظر میرسد معاون وزیر بهداشت در نخستین واکنشهای خود سعی کرد مساله را از حیطه وظایف سازمان خود دور کند و توپ را به زمین نظارت بر محیطهای بهداشتی و درمانی وزارت بهداشت بیندازد اما وزیر بهداشت هم حاضربهیراقتر از همیشه، به یکی از مهمترین چالشهای درمان کشور مظنون شد؛ داروهای قاچاق و غیراستانداردی که تاکنون سلامت بسیاری از مردم را به خطر انداختهاند و وزارت بهداشت هم توفیق چندانی در کنترل آنها نداشته است.
بهعلاوه، نظارت بر مراکز درمانی کشور که از وظایف وزارت بهداشت است، نیز وضعیت مطلوبی ندارد. تخلفات مراکز درمانی و بیمارستانهای دولتی و خصوصی کم نیست که در بدترین حالات جان شهروندان را به خطر میاندازند و در حالت نهچندان بهتری، مال آنها را. شاید دولت بعد از دغدغه برداشتن از بار سنگین هزینه از دوش مردم، به فکر رساندن کیفیت خدمات به حد استاندارد جهانی نیز بیفتد. شاید هم وزیر بهداشت مجبور شود سه سال باقیمانده وزارت خود را به ویزیت و جراحی قربانیان خطاها و تخلفهای پزشکی و درمانی بگذراند.