وزیر صنعت، معدن و تجارت به‌تازگی با تاکید بر اجرای هرچه سریع‌تر پروژه‌های فولادی با قاطعیت گفت، هیچ طرح فولادی نباید متوقف شود.
محمدرضا نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت دو روز پیش، در حالی از سرعت‌بخشیدن به اجرای طرح‌های فولادی سخن به میان آورد که هفت طرح فولادی به گره کوری در وزارت صنایع و معادن سابق و وزارت صنعت، معدن و تجارت کنونی تبدیل شده است.
این‌بار اما، انگار نعمت‌زاده عزم خود را جزم کرده تا یک‌بار برای همیشه به تراژدی طرح‌های فولادی خاتمه دهد و وضعیت آنها را تا راه‌اندازی نهایی و تولید پیگیری کند.
هفت طرح فولادی که بخشی از نیاز داخل به فولاد خام را تامین خواهد کرد، به‌زعم کارشناسان از ابتدا نیز از توجیه اقتصادی برخوردار نبوده است. با این‌حال این طرح‌ها تاکنون هزینه‌های قابل‌توجهی را بر دوش دولت تحمیل کرده است و از همین‌رو، به یکی از اولویت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت تبدیل شده تا هرچه سریع‌تر تکلیف هفت‌خواهران فولادی مشخص شود.
چاره‌ای جز فرآوری سنگ‌آهن نیست
در همین رابطه، سیدهادی حسینی عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس با بیان اینکه هفت طرح فولادی فضای خوبی را برای فولاد کشور فراهم می‌کند، اظهار کرد: «درخصوص این طرح‌ها در دولت یازدهم اقدامات خوبی انجام شده و وزارت صنعت، معدن و تجارت مجدانه پیگیر راه‌اندازی هرچه سریع‌تر این طرح‌ها بود.»
حسینی در گفت‌وگو با «تعادل» با اشاره به کاهش قیمت جهانی سنگ‌آهن، تصریح کرد: «در‌حال‌حاضر شرایطی مهیا شده تا به‌سمت تولید محصول نهایی حرکت کنیم چراکه قیمت سنگ‌آهن روز‌به‌روز رو‌به‌کاهش است. در شرایط موجود راهی نداریم جز اینکه موضوع فرآوری را در حوزه سنگ‌آهن و فولاد جدی بگیریم.»
وی با بیان اینکه چشم‌انداز کشور تولید 50میلیون تن فولاد است، اظهار کرد: «هفت طرح فولادی هرکدام یک تا 2/1میلیون تن به ظرفیت تولید فولاد کشور می‌افزایند و ما را به چشم‌انداز تعریف‌شده در حوزه فولاد نزدیک‌تر می‌کنند.»
این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، صنعت فولاد را حوزه‌یی اشتغال‌زا خواند و تصریح کرد: «صنعت فولاد همچنین جزو صنایع مادر و سرمایه‌آور است. از این‌رو، باتوجه به در اختیار داشتن ماده اولیه، نباید مزیت‌های این حوزه در اشتغالزایی و ارزش‌آفرینی را از دست بدهیم.»
وی با انتقاد از خام‌فروشی سنگ‌آهن افزود: «متاسفانه سنگ‌آهن به‌صورت خام به سایر کشورها صادر و در مقابل فولاد خام وارد می‌شود. با این رویه نه‌تنها سرمایه‌های ملی هدر می‌روند، بلکه فرصت‌های موجود برای ارزش‌آفرینی و اشتغالزایی نیز از دست می‌رود.»
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس پیگیری‌های وزیر صنعت در حوزه فولاد را قابل تقدیر خواند و افزود: «تمام مجموعه وزارت صنعت فعال و درگیر این طرح‌ها هستند تا هرچه سریع‌تر هفت طرح فولادی به سرانجام برسد.»وزارت صنعت در حالی اجرای هفت طرح فولادی را در اولویت قرار داده است که به‌زعم کارشناسان حوزه فولاد، سرمایه‌گذاری در حوزه گندله‌سازی از اولویت بالاتری برخوردار است.
حلقه گمشده صنعت فولاد
در همین حال، سیدرضا شهرستانی عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد با بیان اینکه هفت طرح فولادی بر پایه روش احیا استوارند، تصریح کرد: «این در حالی است که نیاز فعلی صنعت فولاد گندله‌سازی است و با راه‌اندازی این طرح‌ها، کمبود گندله فولادسازان رفع نخواهد شد.»شهرستانی در گفت‌وگو با «تعادل» اظهار کرد: «در‌حال‌حاضر احیای فولاد اولویت ندارد. بنابراین بهتر است خودمان را با شرایط موجود وفق دهیم و ابتدا به گندله‌سازی بپردازیم. پس از اینکه نیاز کشور به گندله تامین شد، می‌توان نسبت به راه‌اندازی واحدهای احیا اقدام کرد.»
وی با بیان اینکه در حوزه تولید فولاد کمبود مواد اساسی نداریم، اظهار کرد: «معضل فعلی صنعت فولاد تکمیل زنجیره تولید فولاد است. بدین‌ترتیب هم سنگ‌آهن را در اختیار داریم و هم قسمت احیا و ذوب و نورد. این در حالی است که در حوزه تبدیل سنگ‌آهن به گندله کمبودهای قابل‌توجهی وجود دارد. از این‌رو، باید در این حوزه سرمایه‌گذاری صورت گیرد تا زنجیره تولید فولاد را به‌صورت کامل در اختیار داشته باشیم.»
این عضو انجمن تولیدکنندگان فولاد با بیان اینکه هفت طرح فولادی هزینه‌های گزافی را به دولت تحمیل کرده است، تصریح کرد: «تکمیل این طرح‌ها توسط بخش خصوصی توجیهی ندارد و پایان‌دادن به آنها هزینه‌های بیشتری را برای دولت در پی خواهد داشت، مگر اینکه دولت از هزینه‌هایی که تاکنون صرف اجرای این طرح‌ها شده است، صرف‌نظر کند.»
وی درخصوص اثرات کاهش قیمت جهانی فلزات بر تولیدکنندگان نیز توضیح داد: «این پایین‌آمدن قیمت برای تولیدکنندگان چندان ملاک نیست، چراکه با پایین‌آمدن قیمت، تولیدکنندگان می‌توانند مواد اولیه بیشتری تهیه کنند و گردش مالی بیشتری داشته باشند. معضل فعلی صنعت فولاد وجود رکود است. چراکه در شرایط رکود تقاضایی برای محصول تولیدشده وجود ندارد.»
شهرستانی با بیان اینکه دولت باید هرچه سریع‌تر طرح‌های عمرانی خود را به چرخه بیندازد، اظهار کرد: «دولت در‌حال‌حاضر تمام توان خود را بر پایین‌آوردن نرخ تورم متمرکز کرده است، درحالی‌که پایین‌آوردن تورم بدون تقویت تولید دردی را درمان نخواهد کرد. اگر تورم وجود داشته باشد اما در عین‌حال تولید وجود داشته باشد و چرخ صنعت بچرخد، به‌تدریج کشور از رکود خارج می‌شود.»
وی توضیح داد: «کشور ترکیه تورم 180درصدی را تجربه کرد اما در عین‌حال صنعت و تولید را پیش برد و پس از پاگرفتن صنعت، 6صفر را از واحد پول خود حذف کرد. بنابراین نباید از تورم ترسید بلکه باید در هر شرایطی به‌سمت صنعت و تولید حرکت کرد.»
از نگاه تجاری تا عمق صنعتی فولاد
اظهارنظر شهرستانی درخصوص کمبود واحدهای گندله‌سازی و مشکل صنایع پایین‌دستی فولاد در تامین ماده اولیه در حالی مطرح می‌شود که به‌زعم رضا اشرف‌سمنانی رییس اتحادیه حفاران غیرنفتی، واحدهای نوردسازی از ابتدا به‌غلط احداث شده و راه‌اندازی آنها ایده خوبی را دنبال نکرده است.
اشرف‌سمنانی در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه بسیاری از کارخانه‌های نوردسازی از ابتدا نباید مجوز می‌گرفتند، تصریح کرد: «این کارخانه‌ها در زمانی احداث شد که فولاد از لحاظ قیمتی در شرایط مناسبی قرار داشت. برخی از فعالان بخش خصوصی اقدام به خریدن کارخانه‌های نوردسازی کردند و آن زمان ایده آنها برای تامین ماده اولیه واردات از ترکیه بود.»
وی با بیان اینکه در آن مقطع زمانی واردات ماده اولیه توجیه اقتصادی داشت، تصریح کرد: «با بالا رفتن قیمت فولاد، برخی افراد با دیدگاه‌های تجاری اقدام به خرید و راه‌اندازی کارخانه‌های نورد کردند. از آنجایی که این افراد تنها از زاویه دید تجاری به مساله فولاد نگاه می‌کردند و از عمق صنعتی اطلاعی نداشتند، با تغییر شرایط بازار و کاهش قیمت فولاد به دام افتادند و راه چاره‌یی برای سودآوری واحدهایی که خریداری کرده بودند، نیافتند.»
این استراتژیست حوزه فولاد تصریح کرد: «امروز شرایط بازار و قیمت‌ها به‌گونه‌یی است که شمش و میلگرد چندان تفاوت قیمتی ندارند. سود حاصل از تولید مقاطع تنها 10درصد و استهلاک کارخانجات نیز 10درصد است از این‌رو محصول تولیدی رقابتی نیست و سودی عاید نوردسازان نمی‌شود.»
وی با بیان اینکه نقطه اوج تشکیل واحدهای نوردسازی بین 7 تا 10سال گذشته است، اظهار کرد: «در‌حال‌حاضر شرایط برای رقابت نوردسازان بسیار سخت است. سازندگان نورد چاره‌یی ندارند جز اینکه به تامین نیاز داخلی اکتفا کنند تا شرایط داخلی و بازار بهبود یابد. با بهبود بازار نیز واحدهای بزرگ‌تر که قادر به تولید محصول باکیفیت‌تر با قیمت تمام‌شده پایین‌تر هستند باقی می‌مانند اما متاسفانه واحدهای کوچک‌تر فضایی برای رقابت و ادامه تولید نخواهند داشت.»
هرچند اجرای هفت طرح فولادی پس از سال‌ها ایجاد وقفه این‌بار با جدیت بیشتری در وزارت مربوطه دنبال می‌شود اما راه‌اندازی این طرح‌ها نقطه پایان صنعت فولاد کشور نیست. بلکه راه درازی تا دستیابی به افق چشم‌انداز صنعت فولاد باید پیموده شود و گام نخست شاید عارضه‌یابی و رفع نواقص زیربنایی این حوزه باشد.
