فقدان یا ضعف در بستر اجتماعی، نباید بهانه‌ای برای تاخیر در به‌کارگیری یک فناوری جدید در کشور شود چرا که تجربه نشان داده، در مواردی مانند آنچه برای نسل سوم اتفاق افتاد و مارا بیش از 10سال عقب نگه‌داشت، نتیجه‌ای جز زیان ملی نخواهد داشت
درحالی‌که هنوز هم نسل چهارم شبکه‌های موبایلی به‌عنوان یک پدیده مدرن و شکلی تکامل یافته از استانداردهای ارتباطی برای مردم دنیا تازگی دارد، دانشمندان در آزمایشگاه‌های خود رویای ارتباط با سرعت بالغ بر یک گیگابیت بر ثانیه را در سر می‌پرورانند. آنها درپی یافتن راه‌حل ایجاد نسل پنجم شبکه‌های موبایلی هستند که پیش‌بینی می‌شود طی کمتر از یک دهه آینده بر دنیای ارتباطات حکمرانی کند.
فناوری 5G در حال حاضر بیش از واژه‌یی آزمایشگاهی نیست اما گفته می‌شود، با سرعت انتقال یکصد مگابیت در ثانیه در طول دو کیلومتر، همچون یک بمب قوی دنیای ارتباطات را زیرورو کند و انقلابی بزرگ در ارتباطات سیار رقم خواهد زد. چیزی که البته هنوز هم دستیابی به آن در شرایط کنونی تا حدی غیرممکن به‌نظر می‌رسد.
این فناوری به اندازه‌یی انتزاعی و ناپخته است که حتی سازمان ارتباطات راه دور بین‌الملل (ITU) نیز هنوز تعریف استاندارد و روشنی برای آن ارایه نکرده و احتمالا چشم انتظار نتایج آزمایش‌های اولیه و بنیادین این فناوری در آزمایشگاه‌های پیشرفته جهان است. با این وجود اینکه کشور ما هنوز هم موفق به راه‌اندازی کامل و فراگیر نسل سوم موبایل نشده، این سوال مطرح است که آیا می‌توانیم به فناوری نسل 5 فکر کنیم و امیدوار باشیم که همزمان با تمام جهان تحقق این رویای ارتباطی را شاهد باشیم؟
بدیهی است، در این مورد مهم‌ترین نکته که می‌تواند تا حدی ابهام‌آمیز باشد، بسترهای نسل پنجم در ایران است، بسترهایی که شامل مجموعه‌یی از زیرساخت‌های ارتباطی و بسترهای حقوقی و فرهنگی می‌شود.
مسعود ریاضیات رییس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران در مورد این رویای ارتباطی نسل آینده معتقد است: اصولا امکان فنی برای این موضوع در کشور وجود خواهد داشت و به‌نظر نمی‌رسد مشکل زیرساختی جدی داشته باشیم. اما اصولا به‌کارگیری هر نوع فناوری جدید نیاز به ایجاد بستر حقوقی و فرهنگی ویژه دارد و از این لحاظ لازم است تا زیرساخت‌های غیرفنی آن‌هم همزمان توسعه و تکامل بیابد.
وی می‌گوید: فقدان یا ضعف در بستر اجتماعی، نباید بهانه‌یی برای تاخیر در به‌کارگیری یک فناوری جدید در کشور شود چرا که تجربه نشان داده، در مواردی مانند آنچه برای نسل سوم اتفاق افتاد و مارا بیش از 10سال عقب نگه‌داشت، نتیجه‌ای جز زیان ملی نخواهد داشت.
مسعود ریاضیات در پاسخ به این پرسش که پیش‌بینی می‌کنید، راه‌اندازی نسل 5 شبکه‌های موبایل چقدر زمان می‌برد، می‌گوید: اگر نتایج آزمایش‌ها و تحقیقات علمی امیدوارکننده باشد و بستر مناسب آن‌هم آماده شود ، به احتمال قوی مردم جهان در سال 2020 به بعد به فناوری 5G دست خواهند یافت. حال اینکه تا آن زمان، زیرساخت‌های تکنیکی، فرهنگی، حقوقی این فناوری تا چه اندازه به استانداردهای روز جهان نزدیک باشد، موضوعی است که نمی‌توان در مورد آن اظهارنظر کرد و باید منتظر آینده بود. اگرچه برخی صاحب‌نظران براین باورند که استمرار روش‌های کنونی برخورد با فناوری‌های نوین در کشور، چشم‌انداز چندان روشنی از آینده نشان نمی‌دهد، با این وجود برخی دیگر نیز براین نکته که جبر زمان و توسعه فناوری طی یک دهه آینده تغییرات عمده‌یی در نگاه مدیریتی به این مقولات ایجاد خواهد کرد.
در حال جاضر، دولت سئول که سریع‌ترین اینترنت جهان را به شهروندان خود ارایه می‌دهد، اعلام کرده که قصد دارد 1.5میلیارد دلار صرف اجرایی کردن پروژه 5G کند و انتظار می‌رود با صرف این هزینه هنگفت، شبکه‌یی با سرعت هزار برابر سرعت نسل چهارم ارایه کند تا بتواند از این طریق زمینه تصاحب سهم بالاتری از بازار اسمارت‌فون‌ها را برای کمپانی‌های سامسونگ و ال‌جی فراهم کند.
دولت کره جنوبی اعلام کرده است که دادن شانس استفاده از شبکه 5G پیش از فراگیری آن در آسیا، اروپا و امریکای شمالی، به تقویت صنعت تجهیزات زیرساخت‌های مخابراتی این کشور کمک قابل‌توجهی خواهد کرد و گفته می‌شود اگر در چند سال آینده قادر به ارایه شبکه 5G به سایر نقاط جهان باشد، می‌توان درآمد عظیمی را برای کمپانی‌های سخت‌افزاری این کشور انتظار داشت.
نسل 5 و آنچه در ایران می‌گذرد
وضعیت فناوری‌های موبایل در کشورمان بسیار جالب‌توجه است. در حالی که نسل چهارم موبایل در بسیاری از کشورهای جهان راه‌اندازی شده و نسل سوم را مدت‌هاست به تاریخ سپرده‌اند، 3G هنوز هم در کشور ما یک فرایند تازه وارد و جوان محسوب می‌شود و جالب‌تر اینکه شکل‌گیری این فناوری منسوخ، به وقوع تنش‌های بسیاری در حاکمیت کشور منجر شده است. تنش‌هایی که اساس آن را اختلاف‌نظرها درباره بسترهای فرهنگی و اخلاقی استفاده از فناوری تشکیل می‌دهد.
با این حال کارشناسان معتقدند؛ در شرایطی که پس از 20 سال از ورود تلفن همراه به کشور، هنوز هم نسل دوم به شکلی ناقص و بسیار کم کیفیت به مشترکان ایرانی موبایل ارایه می‌شود، چندان عجیب نیست که نسل 3G را یک پدیده خیلی جوان قلمداد کنیم و توقع ارایه فراگیر آن در کشور وجود نداشته باشد.
با این وجود از جایی که محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات چندی پیش از فراهم‌سازی مقدمات ورود 5G در کشور صحبت کرده بود، می‌تواند شرایط امیدوارکننده را نوید دهد.
رییس انجمن شرکت‌های اینترنتی درباره این موضوع می‌گوید: البته دسترسی به فناوری نسل چهار و چهار پیشرفته (پنج) برای کشور ما هم میسر است. اما در شرایطی که حتی از اهداف برنامه توسعه پنجم عقب هستیم و هنوز اندر خم راه‌اندازی نسل سوم، باید پرسید این کار با کدام بودجه و امکانات قابل انجام است؟ وی اضافه می‌کند: ما برای راه‌اندازی نسل 3 که از لحاظ فنی مشکل نداریم، خود را گرفتار مسایل جنبی و حاشیه‌یی کرده‌ایم، به‌طوری‌که اکنون بیش از 10سال است که از این فناوری عقب مانده‌ایم. از این‌رو آنچه وزیر محترم ارتباطات اعلام کرده از لحاظ فنی امکان‌پذیر است، اما از لحاظ اجرایی جای تامل بسیار دارد.
مسعود ریاضیات با اشاره به تاریخچه شبکه‌های موبایلی می‌گوید: اگر به تاریخ تحول نسل‌های اینترنت موبایل توجه کنیم، تقریبا هر 10سال، یک نسل جدید معرفی و به‌کار گرفته شده است. نسل اول در سال 1981 معرفی شد، نسل دوم در سال 1991، نسل سوم درسال 2001 و نسل چهارم در سال 2012. هر یک از نسل‌ها از باند فرکانس جدید و کانال‌هایی با پهنای باند وسیع‌تر استفاده می‌کنند. پهنای باند نسل اول تا حداکثر 30کیلوهرتز بود، درحالی که نسل دوم به حداکثر 200کیلوهرتز رسید و نسل سوم یکمرتبه به 20مگاهرتز افزایش یافت و نهایتا نسل چهار تا حداکثر 100مگاهرتز قابل افزایش است. این بدان معنا است که ارایه سرعت دسترسی به اینترنت در نسل چهار تا یک‌گیگابیت در ثانیه میسر خواهد بود.
وی در عین حال می‌گوید: نمی‌توان زودتر از سال 2012 منتظر چنین پدیده‌یی بود. چه بسا که آزمایش‌ها و تحقیقات انجام گرفته در این زمینه هم تا امروز به نتایج قطعی و روشنی نرسیده است. ضمن اینکه هنوز برای نسل پنج مشخصات معینی تعریف نشده که قطعی و مورد تایید باشد.
این کارشناس اینترنتی معتقد است که در نسل پنج به‌جای افزایش پهنای باند و سرعت دسترسی، به احتمال قوی شاهد پوشش وسیع‌تر، مصرف انرژی پایین‌تر، هزینه توسعه کمتر و کیفیت بالاتر نسبت به نسل 4 خواهیم بود. وی در پاسخ به این سوال «تعادل» که نقاط قوت و ضعف راه‌اندازی این فناوری در ایران شامل چه مواردی است؟ می‌گوید: نقاط قوت ما در ایران شامل امکانات فنی و کادر متخصص است که خوشبختانه فراهم است. ولی عمده‌ترین نقاط ضعف ما به مدیریت و تصمیم‌گیری برمی‌گردد چرا که تعدد مراکز تصمیم‌گیری، موازی‌کاری‌ها، تداخل در وظایف و همچنین اظهارنظر‌های غیرکارشناسانه، مانع عمده حرکت به جلو و سازندگی است. ریاضیات براین باور است که برای راه‌اندازی نسل 5 موبایل فعلا به سرمایه‌گذاری نیاز نداریم و بیشتر لازم است به موانع پیش‌رو بیندیشیم و برای رفع آنها اقدام کنیم. مهم‌تر اینکه اجازه دهیم سرمایه‌ها و نیروی متخصص موجود در کشور به نحو احسن به‌کار گرفته شود.
وی اضافه می‌کند: اگر طبق اهداف برنامه پنجم توسعه، قرار است که کشور ما در این زمینه در مقام دوم منطقه قرار گیرد، فقط یک‌سال دیگر فرصت داریم که به این اهداف نایل شویم.
