وقتی خریداران با وجود مشکلات زیاد خودرویی همچون پراید یا پژو 405، همچنان برای خرید هجوم می‌آورند، به این دلیل است که با این مقدار نقدینگی انتخاب دیگری ندارند. باید بر این نکته تاکید کرد که اگر صنعت خودرو انحصاری نیست، رقابتی هم نیست در دولت دهم، رییس‌جمهور وقت با جمله معروف «پراید کیلویی چند؟» صنعت خودرو ایران را صنعتی انحصاری دانست و به همین دلیل قیمت‌گذاری این کالا به دست شورای رقابت سپرده شد.
با آغاز به کار دولت یازدهم و روی کار آمدن نعمت‌زاده به عنوان وزیر، این موضوع به بحثی داغ میان صنعتگران و کارشناسان بدل شد. مهندس نعمت‌زاده معتقد بود صنعت خودرو انحصاری نیست و تمام تلاشش راخواهد کرد که مهر انحصار را از پیشانی این صنعت بردارد.
وی در یکی از مصاحبه‌های خود در اوایل در دست گرفتن سکان وزارت صنعت و معدن و تجارت نیز گفت: صنعت خودرو انحصاری نی
ست. در داخل کشور چندین خودروساز وجود دارد و واردات آزاد است به همین دلیل انحصار معنا پیدا نمی‌کند. قانون انحصار ضوابط خاص خود را دارد و باید بر مبنای آن عمل کرد. به نظر من خودرو بحث انحصار ندارد و بنابراین کالایی که انحصاری نیست دلیلی بر ورود دولت و قیمت‌گذاری آن وجود ندارد. دولت می‌تواند ارشاد کند اما نمی‌تواند به صورت مستقیم در بخش قیمت‌گذاری دخالت کند.
اما با واگذاری مجدد بحث قیمت‌گذاری خودرو به شورای رقابت، این وزیر نیز نتوانست مهر انحصار را از این صنعت بردارد. البته دفاع مهندس نعمت‌زاده در ماراتن قیمت‌گذا ری خودرو از مسوولیت شورای رقابت، بیانگر تایید این وزیر و تغییر موضعش درخصوص انحصاری بودن صنعت خودرو است. برخی از صاحبنظران معتقدند که به دلیل حضور تنها دو خودروساز در کشور این صنعت انحصاری است و عده‌یی هم می‌گویند تعیین مدیران خودروساز توسط دولت صورت می‌گیرد و این خود یکی از نشانه‌های انحصار است.
البته با کمی تامل در بازار خودرو، در می‌یابید که وجود انحصار در این صنعت ملموس است. وقتی خریداران با وجود مشکلات زیاد خودرویی همچون پراید یا پژو 405، همچنان برای خرید هجوم می‌آورند، به این دلیل است که با این مقدار نقدینگی انتخاب دیگری ندارند. باید بر این نکته تاکید کرد که اگر صنعت خودرو انحصاری نیست، رقابتی هم نیست. هنگامی که دو خودروساز بزرگ کشور، محدوده قیمت را بین خود تقسیم می‌کنند، رقابتی در این بازار صورت نمی‌گیرد. بلکه خودروها بر اساس قیمتشان به خریدار تحمیل می‌شود. حتی اگر بحث قیمت را هم کنار بگذاریم خریدار ایرانی مجبور به خرید خودرویی است که متعلق به دهه 80میلادی بوده و اگر به خواسته مدیران این صنعت توجه کنیم نتیجه‌یی بهتر از این نصیب نخواهد شد.
مدیرانی که با هر دولت آمدند و رفتند و هیچ‌گاه به فکر برون‌رفت از مشکلات صنعت این کشور نبوده و نیستند.
یکی از عواملی که باعث می‌شود مخالفان انحصار صنعت خودرو موضعشان را حفظ کنند، بحث واردات خودرو به ایران است. واردات خودرو در ایران آزاد است اما به چه قیمتی؟ با وجود تعرفه و محدودیت ورود برندهای معتبر، نمی‌توان واردات خودرو را آزاد دانست. اگر درآمد متوسط جامعه را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که خرید خودروهای وارداتی برای بسیاری از افراد جامعه شبیه آرزوست. درهای باز واردات با هزینه‌هایی روبه‌روست که برای اقشار خاصی قابل پرداخت است.
یکی دیگر از دلایل مخالفان، مقایسه صنعت خودرو ایران و کره است. این افراد اعتقاد دارند که در کره نیز تنها دو خودروساز کیا و هیوندای بازار را در دست دارند ولی صنعت خودرویشان انحصاری نیست. اگر قرار بر مقایسه است، باید برند خودروهایی که به ایران وارد می‌شوند را نیز مقایسه کرد. هیوندای و کیا نه‌تنها بازار کره را در دست دارند بلکه در ایران و جهان هم توانستند بازار خوبی را از آن خود کنند. آیا کره‌ای‌ها نیز خودرو ایرانی سوار می‌شوند؟ صادرات خودروهای ایرانی چقدر است و به چه کشورهایی است؟ مقاصد صادرات خودرو ایران عمدتا به کشورهایی است که با ایران مراودات نفتی دارند.
کیا و هیوندای به راحتی می‌توانند با برندهای بزرگ جهان در بازار بین‌المللی رقابت کنند. اما کدامیک از خودروهای ایرانی این قابلیت را دارد؟ خودروسازان ما هنوز نتوانسته‌اند خودرویی کاملا ایرانی و ملی تولید کنند. سمند هنوز هم از موتور پژو بهره می‌برد و تیبا هم که تلفیقی از پراید و ریو است که البته از نظر فنی، از هردوی آنها به مراتب در سطح پایین‌تری قرار دارد.
این روزها باز هم بحث خروج از انحصار صنعت خودرو بازار داغی پیدا کرده و کارشناسان و صاحبنظران هرکدام از دری به این موضوع نگاه می‌کنند.
در شرایطی که قیمت خودرو دچار چالش‌های جدی شده است، عده‌یی خروج از انحصار این صنعت را راهی برای کاهش قیمت می‌دانند.
یکی از فعالان این صنعت گفته است: به منظور رفع انحصار از صنعت خودرو، پیشنهادی را به معاون اول رییس‌جمهور برای رفع انحصار در صنعت خودرو مطرح کرده‌ایم حتی این پیشنهاد را به شورای اقتصاد و وزارت صنعت، معدن و تجارت هم داده‌ایم اما هنوز به نتایج مناسبی دست پیدا نکرده‌ایم. انحصاری اعلام کردن بازار خودرو باعث شده تا این صنعت نتواند برای توسعه و پیشرفت خود اقدام مناسبی را انجام دهد.
البته به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز در این خصوص اتفاق نظر ندارند. برخی سینه سپر می‌کنند و انحصار در صنعت خودرو را رد می‌کنند در حالی که موضع تعدادی دیگر از آنها مخالف این امر است.
به هر حال هم‌اکنون در ایران صنعت خودرو به نام صنعت انحصاری شناخته شده و سیاست‌های اعمال شده در این خصوص نیز مطابق همین نظریه است. اما باید به این نکته نیز توجه داشت انحصار درد بی‌درمان نیست. می‌توان این صنعت کهنه‌کار را با راهکارهای مناسب از انحصار خارج کرد. این امر تنها نیازمند همت و تلاش خودروسازان و کمک مدیران دولتی است.
مهم این است که خروج از انحصار به دغدغه‌یی تبدیل شود و برای آن نیز تلاش شود. نه اینکه با انکار این موضوع، گامی در این راستا برداشته نشود.
مادامی که مدیران خودروساز با این موضوع مغرضانه و متعصب برخورد می‌کنند، همه تلاش خود را برای به کرسی نشاندن حرف‌هایشان خواهد کرد و در فکر پیشرفت و اقداماتی در جهت خروج از انحصار نخواهند بود.
شاید انحصار به خودی خود زیاد هم نامطلوب نباشد، اما به شرطی که دو خودروساز کشور تنوع محصولات خود را بالاببرند و به جای اینکه خودروهای فیس لیفت شده و چینی را روانه بازار کنند، با شرکت‌های معتبر جهانی وارد تعامل شده و از فناوری آنها بهره بجویند.
