اعلام آمادگی برای جذب 30 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی
گروه حمل و نقل و خودرو| سارا جنگروی|
همزمان با فرو ریختن دیوار تحریم‌ها و لغو محدودیت‌های بین‌المللی ایران، توجه عمده دولتمردان کشور بر جذب سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی و خدماتی به ویژه در حوزه حمل‌ونقل متمرکز شده است. حوزه‌یی که بر اثر تحریم‌های بین‌المللی متحمل بیشترین ضررها شد؛ از فرسودگی تجهیزات و ماشین‌آلات جاده‌یی و ریلی گرفته تا بی‌ثباتی و آسیب‌های فراوان ناوگان هوایی و دریایی. حالا با گشایش دروازه‌های تجارت خارجی به روی ایران و رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی انتظار می‌رود جذب و جلب سرمایه‌گذاری خارجی به سمت حوزه حمل و نقل برای توسعه این بخش به خصوص در بخش ریلی از اولویت‌های مسوولان دولتی و شرکت‌ها و سازمان‌های مرتبط در این حوزه باشد. یکی از زیرساخت‌های اصلی توسعه و رشد اقتصادی و صنعتی کشور، زیرساخت‌های مرتبط با حوزه حمل‌ونقل ریلی است که با توسعه روزافزون بخش حمل‌ونقل، مشکلات و معضلات عمده اقتصادی نیز به طور چشمگیری مرتفع خواهد شد. به گفته مدیرعامل شرکت راه‌آهن ایران، ترانزیت ریلی کشور نسبت به سال 93، 103درصد رشد داشته که با گشایش تحریم‌ها و جذب سرمایه‌گذاری خارجی، این میزان دو برابر خواهد شد. به دنبال عبور از دوران تحریم‌ها
درخصوص سرنوشت حمل و نقل ریلی کشور در روزهای پس از تحریم، «محسن پورسید آقایی» مدیرعامل شرکت راه‌آهن حرف‌هایی شنیدنی دارد. این مقام مسوول در گفت‌وگو با «تعادل» از برنامه‌ها و پروژه‌های این شرکت برای جذب 25تا 30میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی به روش «فاینانس» و اجاره به شرط تملیک برای توسعه پروژه‌های ریلی خبر می‌دهد و تاکید دارد که رشد و رونق اقتصادی شهرها و کلان‌شهرها در گرو گسترش و تجهیز و استانداردسازی راه‌ها و جاده‌ها و در صورت امکان دسترسی به مسیر ریلی و هوایی است. گفت‌وگو با مدیرعامل شرکت راه‌آهن درخصوص نحوه جذب سرمایه‌گذاری‌ها و برنامه‌های این شرکت در توسعه حمل‌ونقل ریلی را در زیر می‌خوانید:
با لغو کامل تحریم‌ها همچنین گسترش فعالیت‌های راه‌آهن، دوران تازه‌یی برای ترانزیت ریلی ایران ظهور خواهد کرد؛ در این راستا، راه آهن چه تغییر نگاه و تفکری به این حوزه نسبت به گذشته خواهد داشت؟ برنامه شرکت راه‌آهن برای دوران جدید بعد از تحریم‌ها چیست؟
دو کار جدی و مهم را با اجرایی شدن لغو تحریم‌ها در صنعت ریلی و راه آهن باید انجام دهیم که شامل توسعه ترانزیت در مسیر ایران و استفاده و جذب سرمایه‌گذاری‌هایی است که به سمت ایران سرازیر می‌شود. کشورهای زیادی در فضای بین‌المللی، عبور بار از شاهراه ترانزیتی ایران را تقاضا دارند و دنبال می‌کنند.
این مسیر همیشه برای خارجی‌ها مورد توجه بوده ولی کشورها به دلیل تحریم‌های سنگین نمی‌توانستند از این مسیر، عبور و ظرفیت‌های صنعت ریلی ایران بهره‌برداری کنند. از سوی دیگر برخی شرکت‌های خارجی علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری ریلی در ایران هستند و ما هم باید در پی جذب این سرمایه‌گذاری‌ها باشیم.
اوضاع صنعت حمل و نقل ریلی در گذشته چگونه بوده و مسیر توسعه ترانزیت ریلی ایران در زمان پساتحریم را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ترانزیت ریلی کشور نسبت به سال 93 رشد 103درصدی را از سرگذرانده است و با رفع کامل تحریم‌ها، این میزان رشد مضاعفی پیدا خواهد کرد. همچنین جذب سرمایه‌گذار خارجی و فاینانس در پروژه‌های ریلی از دیگر اقداماتی است که باید انجام دهیم.
از سوی دیگر 25تا 30میلیارد دلار پروژه ریلی برای سرمایه‌گذاری تعریف شده که باید به دنبال بهترین گزینه‌ها برای سرمایه‌گذاری باشیم و تلاش کنیم چراکه تامین سرمایه از طریق منابع دولتی نمی‌تواند به طور کامل به ثمر بنشیند و ما همیشه مشکل تامین سرمایه از طریق سرمایه‌گذاری دولتی را داشته‌ایم.
شرکت راه آهن به عنوان متولی اصلی صنعت حمل و نقل ریلی کشور در راستای جذب سرمایه‌گذارهای خارجی به طور کل چه سیاستی دارد؟
شرکت‌های زیادی در زمینه سرمایه‌گذاری ریلی وارد ایران شده‌اند و علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری هستند و راه آهن هم به دنبال این است که «بسته‌های عملیاتی» سرمایه‌گذاری را جذب و پروژه‌های مختلف فاینانس را راه‌اندازی کند.
چه تغییرات جدی و بارزی در فضای جدید بعد از تحریم به ویژه در عرصه راه آهن و حمل و نقل ریلی کشور اتفاق خواهد افتاد؟
در مجموع ظرف مدت 3-2سال آینده، تغییر جدی در عرصه راه آهن و فعالیت‌های این حوزه اتفاق خواهد افتاد. همچنین دسترسی راه آهن به منابع مالی برای پروژه‌های ساخت ریلی و توسعه طرح‌های راه آهن که دایما با محدودیت‌های سرمایه‌گذاری مواجه بود و از طرفی، دولت هم بودجه اندکی را برای این طرح‌ها در اختیار می‌گذاشت از دیگر اقدامات جدی بعد از لغو تحریم‌هاست. با هموار شدن مسیر گشایش ال. سی و تسهیل فرآیند مبادلات مالی و بانکی طی لغو کامل تحریم‌ها، ارائه فاینانس بانک‌های خارجی برای تامین مالی اتفاق خواهد افتاد و این موضوع کمک شایانی به حوزه حمل و نقل ریلی کشور خواهد کرد.
چشم‌انداز سرمایه‌گذاری و چگونگی جذب سرمایه‌های خارجی در حوزه ریل را به چه شکل دنبال خواهید کرد؟
واقعیت این است که در ارتباط با سرمایه‌گذاری خارجی به صورت عمومی نمی‌توان صحبت کرد و صحبت در این مورد بستگی به بخش‌های مختلفی دارد؛ چنانچه سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند بخش‌های تجاری و صنایعی که محصولات جنبه صادراتی دارند بیشتر اتفاق می‌افتد اما در زیرساخت‌ها و بخش‌های زیربنایی کشور معمولا سرمایه‌گذاری خارجی کمتر اتفاق می‌افتد؛ چراکه بازگشت سرمایه با سرمایه‌گذاری در این حوزه در طولانی‌مدت اتفاق خواهد افتاد.
جنبه‌های دیگری برای سرمایه‌گذاران خارجی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل و نقل ریلی نیستند نیز می‌توان تعریف کرد؛ اعم از سرمایه‌گذاری در ناوگان که برای سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند جذاب باشد اما در زمینه زیرساخت‌ها به این معنا که سرمایه‌گذار نقش ساخت خطوط ریلی را ایفا کند، سرمایه‌گذاری به صورت مستقیم معمولا خیلی نادر اتفاق می‌افتد، مگر در مسیرهایی که جنبه ترانزیتی داشته باشد و برای سرمایه‌گذار درآمد ارزی ایجاد کند.
در غیر این صورت، بیشتر ما به دنبال فاینانس و تامین مالی پروژه‌ها هستیم که توجه کشورها را به اهمیت پروژه‌های سرمایه‌گذاری ریلی جلب کنیم تا سرمایه‌گذاران بیایند و پروژه‌های سرمایه‌گذاری را از طریق وام‌های بانکی و تضمین دولت ایران فاینانس کنند.
با توجه به اینکه سرمایه‌گذار خارجی در زمینه زیرساخت‌های حمل و نقلی به نسبت تولید و انتقال ناوگان کمتر علاقه‌مند است در حوزه جذب سرمایه در حوزه زیرساخت‌های ریلی به چه شکل عمل خواهید کرد ؟
شرکت راه آهن در زمینه زیرساخت‌ها بیشتر به دنبال جذب فاینانس از طریق سرمایه‌گذار خارجی است به جز مسیرهایی که جنبه ترانزیتی داشته باشد. مسیرهای داخل کشوری بیشتر مکانیسم فاینانس را دنبال خواهد کرد ولی در زمینه ناوگان می‌توانیم سرمایه‌گذار خارجی را به صورت اجاره به شرط تملیک جذب کنیم.
باتوجه به نیاز کشور به واردات واگن مسافری و باری، شرایط ورود واگن‌های دست دوم هم‌اکنون چگونه است؟ پیش از این، اعلام شده بود که برای استانداردسازی پروژه‌های ریلی کشور، دولت شروط اولیه‌یی برای واردات واگن‌ها درنظر گرفته است؛ این شروط چیست؟
در حال حاضر، واردات واگن باری دست دوم ممنوع است؛ در بخش مسافری نیز شرکت متقاضی به شرطی می‌تواند واگن دست‌دوم وارد کند که به همان تعداد واگن‌های قدیمی را از رده خارج کرده باشد. به‌دلیل رویکرد حمایت از صنعت داخل سیاست خاصی برای ورود ناوگان دست دوم درنظر گرفتیم؛ به‌طوری‌که این اقدام در بخش مسافری با لحاظ شرایطی ممکن می‌شود؛ شرکت متقاضی باید به همان تعداد واگن‌های قدیمی از رده خارج کند؛ به تعبیری صرفا اجازه ورود واگن دست دوم داده نمی‌شود؛ به این ترتیب، واگن‌های دست دوم فقط جایگرین واگن‌های قدیمی با سن بالا در ناوگان کشور می‌شود. در بخش باری اما چنین سیاستی نداریم و در هماهنگی که با وزارت صنعت، معدن و تجارت صورت گرفته، در جهت حمایت از صنعت داخلی، ورود واگن دست دوم باری ممنوع اعلام شد و فقط شرکت‌ها می‌توانند نیاز خود را در بخش باری به‌صورت اجاره تامین کنند.
پیش از این راه آهن کشور از تسهیل اعطای وام ارزی به سرمایه‌گذاران خبر داده بود؛ شرایط پرداخت این وام هم‌اکنون به چه شکل است؟
در حال حاضر این وام به سرمایه‌گذاران اعطا می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند از صندوق توسعه ملی وام ارزی دریافت کنند این وام به یکی از شرکت‌های خرید لکوموتیو نیز تعلق گرفته است. ازسوی دیگر وام صندوق توسعه فقط به‌صورت ارزی است؛ البته اگر طرف‌های خارجی قصد اخذ این وام را داشته باشند باید به لحاظ قانون استفاده حداکثری از توان تولیدی داخل با شرکت‌های ایرانی کنسرسیوم مشترک تشکیل دهند.
