گروه خودرو سمانه عابدی
سالی متفاوت برای صنعت خودروی ایران گذشت. این صنعت پس از چند سال سخت وارد سالی شد که در آن دولت یازدهم عزم خود را برای حمایت همهجانبه از تولید و بهخصوص صنعت خودرو که مدعی جایگزینی با صنعت نفت است، جزم کرده بود. در این سال خودروسازان تولید را خوب شروع کردند و با نگاهی به سند چشمانداز 1404 توانستند با 64درصد افزایش نسبت به سال 92 افزایش تولید داشته باشند ؛ چنانکه با یک برآورد تقریبی یک میلیونوصدهزار دستگاه خودرو تولید کردند. البته در سال 93 واردات خودرو افزایش یافت و موضوع واردات برای خودروییها به مساله مهم تبدیل شد. چراکه در این سال واردات خودروهای 2500سیسی به بالا برای همه ممنوع شد. اما فعالان بازار خودرو میگویند بازار خودرو اوضاع خوبی در این سال نداشت با اینکه وارداتیها انگار اوضاع بهتری داشتند اما در بازار خودروهای تولید داخل چندان رونقی وجود نداشت. برخلاف این ادعا، تولیدکنندگان از استقبال مشتریان و فروش تمام محصولاتشان در سال 93 خبر دادند.
یکی دیگر از موضوعات خبرساز در این سال موضوع قیمتگذاری خودرو بود که هم خودروهای داخلی و هم وارداتی را دربرمیگرفت؛ قیمتگذاری در اوایل سال 93 با پیگیری مجلسیها و اختلاف عقیده با شورای رقابت بر سر افزایش قیمت خودروهای داخلی باعث شد ایرانخودرو و شورای رقابت اینبار روبهروی هم قرار بگیرند. این اختلاف از جمله اختلاف بر سر قیمت دنا باعث بلاتکلیفی مشتریان آن شد و تا جایی پیش رفت که شورای رقابت از موضع خود کوتاه نیامد و ایرانخودروییها تصمیم گرفتند، دنا را با قیمت 42میلیون تومان تنها به 10هزار متقاضی عرضه کنند و پس از آن خودروی ملی را در کشورهای همسایه عرضه کنند. با این حال موضوع قیمتگذاری خودرو نیز به وارداتیها رسید و در اواخر سال 93 موضوع ساماندهی قوت گرفت و این مساله باعث شد اینبار وزارت صنعت و معدن و تجارت روبهروی شورای رقابت قرار گیرد و ماجرا با تسلیم شورای رقابت پایان یافت؛ پس از آن سازمان حمایت از مصرفکنندگان و تولیدکنندگان با ابلاغ دو بخشنامه ضوابطی را برای تعیین قیمت خودرو مشخص کرد تا از این طریق واردکنندگان رسمی مشخص شوند و واردکنندگان غیررسمی با رعایت شرایط مشخصشده خدمات پس از فروش را از
طریق واردکنندگان رسمی ارائه کنند.
در هر صورت شرایط صنعت خودرو در سال 93 را از حیث تولید بنابر آمار منتشرشده میتوان خوب ارزیابی کرد. چراکه بعد از گذراندن شرایط سخت شاهد یک جهش حرکتی در صنعت خودرو بودیم.
گرچه در تیرماه 93 مجلس شورای اسلامی گزارش تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی را از عملکرد خودروسازان ارائه کرد اما این گزارش چندان که باید و شاید پیگیری نشد و نتیجه مشخصی نداشت.
یکی از اتفاقات متفاوت و مثبت در این سال برگزاری دومین همایش بینالمللی صنعت خودرو بود که در آن از اکثر خودروسازیهای مطرح دنیا میهمانانی حضور داشتند و در حاشیه این همایش مذاکراتی میان خودروسازان ایرانی و فرانسوی انجام شد که در اسفندماه خبر نهایی شدن قرارداد همکاری رسید.
از دیدگاه کارشناسان که در گفتوگو با «تعادل» درخصوص بررسی و ارزیابی صنعت خودرو در سال 93 مطرح شد، وضعیت این صنعت پس از سالهای سخت رو به بهبود است و نظرات آنها به این ترتیب است:
فرهنگ فراخوان برای نخستینبار
احمد نعمتبخش
دبیر انجمن خودروسازان
با توجه به اینکه با شروع سال 93 حدود ششماه از روی کار آمدن دولت یازدهم میگذشت، وزیر محترم صنعت و معدن و تجارت اعلام کردند، امکان دریافت پول از بانک مرکزی و دریافت تسهیلات از بانکها برای خودروسازان میسر نیست و پیشنهاد فروش اموال مازاد شرکتهای خودروسازی را دادند تا از این طریق برای خودروسازان تامین مالی شود.
شرکتهای ایرانخودرو و سایپا نیز با فروش اموال مذکور نقدینگی خود را تامین کردند و تا حدودی بدهی شرکتهای قطعهسازی را دادند و با این کار قطعهسازان توانستند، توانمند شوند و در واقع قطعه بیشتری به خطوط تولید برسانند.
به همین دلیل در سال 93، تولید افزایشیافت و براساس آمار حدود 60درصد افزایش داشتیم و این افزایش تولید باعث شد قیمتها در بازار افزایش نیابد و عرضه بیشتر به تعادل قیمت خودرو کمک کرد.
از لحاظ کیفی نیز خودروسازان بیکار ننشستند و همه خودروسازیها سیستمی دارند. زمانی که خودرو به بازار عرضه میشود، با توجه به اینکه خودرو دو سال ضمانت دارد، در زمان ضمانت دارندگان خودرو به تعمیرگاهها مراجعه میکنند.
گزارش ایرادات به شرکتهای خودروسازی ارسال و مشخص میشود کدام قطعه خودرو اشکال دارد و بدینترتیب قطعهسازان ملزم به اصلاح قطعه میشوند. به این ترتیب مشکلات را مرتفع کنند. ارتقا و بهبود کیفیت در برنامه خودروسازان همیشه جا داشته است. شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد این نظارت را از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت دارد و شورای رقابت در فرمول قیمتگذاری بحث کیفیت را به عنوان یک فاکتور لحاظ کرده است. پس به طور کلی در افزایش کیفیت کار شده و هم در ارتقای خدمات پس از فروش.
در این سال خودروهای جدیدی به بازار عرضه شده ولی در سالهای گذشته به دلیل مشکلاتی که وجود داشت خودروهای جدیدی به بازار عرضه نشد و این موجب نارضایتی مردم از خودروسازان شد. با اینکه خودروسازان برنامه اصلاح روی همه محصولات خود را دارند اما برخی اصلاحات روی خودروهای 30 سال پیش کار ساز نیست. به طور کلی توسعه محصول راهکار جذب رضایت مشتریان است و حالا ایرانخودرو و سایپا و کرمانموتور شروع به عرضه محصولات جدید به بازار کردند که ورود محصول جدید به معنی ورود تکنولوژی جدید است که این محصولات مشکلات محصولات قدیمی را ندارند و این به معنی جلب رضایت مشتریان است. برنامه خودروسازان این است که محصولات جدید را جایگزین کنند به طور مثال تیبا یک محصول جدید سایپا است و پراید یک محصول قدیمیتر است و تولید پراید تا سال 95 متوقف میشود و از طرفی تولید تیبا افزایش مییابد یا سراتو و دنا که محصولات جدیدی هستند به همین ترتیب خواهند بود و البته این روند در سال آینده نیز ادامه خواهد داشت. با این حال در بخش خودروسازی نیز ایراداتی وجود دارد و از قدیم گفتهاند دیکته ننوشته غلط ندارد.
در بخش ضمانت که گفتیم ایرادات به خودروسازیها جهت اصلاح ارسال میشود. با توجه به اینکه خودرو یک دستگاه با هزاران قطعه است و ایراد یک قطعه بر عملکرد کلی دستگاه تاثیر میگذارد اما مساله اساسی این است که در این سال ما فرهنگ فراخوان را در بین شرکتهای خودروسازی جا انداختیم و توصیه کردیم خودروسازان موضوع فراخوان را بد تلقی نکنند.
خودروهایی که ایراد داشته باشند با شماره سریالهای مشخص جهت رفع عیب فراخوان میدهند و این نخستین سالی است که شرکتها به این امر مجاب شدهاند و اقدام کردهاند. امیدواریم وزارت صنعت، معدن و تجارت کمک کند شورای رقابت از قیمتگذاری خودرو خارج شود و برای این مساله نیز بنده و آقای نعمتزاده با شورایاقتصاد مکاتبهیی داشتهایم و استدلال کردیم که صنعت خودرو صنعت انحصاری نیست.
در هر صورت در برنامه سال آینده صنعت خودرو، بهبود کیفیت و ارتقای خدمات پس از فروش و تنوع محصول و افزایش صادرات پیشبینی شده است.
از سوی دیگر اگر مذاکرات ایران و1+5 به نتیجه برسد اوضاع خودروسازی بهتر خواهد بود. دیگر همکاری خودروسازان ایرانی تنها با چینیها نخواهد بود و با شرکتهای اروپایی و امریکایی که اعلام آمادگی کردهاند همکاری خواهند داشت. ما در گذشته تجربه همکاری با امریکاییها را داشتهایم و شورولت و بیوک محصولات امریکایی بودند که در ایران عرضه میشدند.
حل مشکلات با وجود تحریمهای بینالمللی
امیرحسین کاکایی
کارشناس صنعت خودرو
سال93 نسبت به دو سال گذشته سال خوبی بود چون خودروسازان توانستند جان بگیرند و میزان تولید را بالا ببرند.
اما این مساله تنها باتوجه به اوضاع محیطی است. بههرحال برای ارزیابی عملکرد صنعت خودرو میتوان به این سوال پاسخ داد که چقدر راه در این صنعت آمدهایم؟
مدیران خودرویی امسال توانستند مشکلاتی که از گذشته مانده بود را جمعوجور
کنند.
درحالیکه صنعت خودرو باتوجه به تحریمهای بینالمللی روبهنابودی میرفت اما توانست این صنعت در جنگ با تحریمها جان سالم بهدر برد. اما در این میان چالشهای موجود بر سر راه صنعت خودرو تحریمهای بینالمللی است که باعث تردید و دودلی میشود.
طبیعی بود که باتوجه به تحریمها درجا بزنیم و تنها بتوانیم خود را سر پا نگه داریم. بههرحال حمله اقتصادی به ما شده است و باید بتوانیم مقاومت کنیم و سر بلند از آن بیرون بیاییم و در این راه صنعت خودرو نیاز به برنامههای خوبی دارد تا براساس آن جهش بزرگی داشته باشد و تنها دلیل بقای این صنعت نیز هم این است.
مشکل مهم دیگری که درخصوص صنعت خودرو مطرح است با وجود اینکه میزان تولید خوبی داشتهایم اما اوضاع بازار
بدی داشتیم؛ رکود شبعید را باید در سطح کلان بررسی کرد.
واردات خودرو براساس آمار، افزایش یافته که باعث تشدید درآمد برای برخی شده است. درحالیکه حدود 40درصد از مشتریان خودرو سراغ خودروهای وارداتی میروند و این مساله باعث نگرانی است چرا که شاهد لوکسگرایی و شکاف طبقاتی میان اقشار مختلف جامعه هستیم.
موضوع جالب این است که در سالهای تحریم تمامی کالاهای اساسی تحریم است اما خودروهای لوکس بهراحتی وارد و با این روند پیشبینی میشود میزان واردات در سال آینده افزایش یابد و اوضاع برای صنعت خودرو سخت شود.
ابهام در وضعیت صنعت خودرو
امرالله امینی
کارشناس صنعت خودرو
در سال93 وضعیت خودرو خیلی مبهم تمام میشود. مبهم از آن نظر که هم خودروساز و هم تقاضاکنندگان تکلیف خود را نمیدانند. خودروساز نمیداند قرار است چه اتفاقی برای صنعت خودرو بیفتد و برنامه آینده چیست و تقاضاکننده نیز نمیداند آیا خودرو ارزان یا گران میشود؟
از حدود سهسال پیش بهدلیل شوک ارزی بازار خودرو در یک حالت نامتعادل بهسر میبرد و در این سردرگمی مصرفکننده بهدنبال پایینآمدن قیمت خودرو بود. درحالیکه با افزایش دوبرابری قیمت خودرو مواجه شد. با این وضعیت صنعت خودرو فکر میکرد با قیمت بالا همچنان مصرفکنندگانش را نیز خواهد داشت. اما مصرفکننده بهیکباره درآمدش افزایش نمییابد و همین امر باعث میشود که عدم تعادل در بازار خودرو ادامه داشته باشد و البته ادامه خواهد داشت تا زمانی که در آمدها به همین صورت باشد بازار خودرو در رکود بهسر میبرد و صنعت خودرو رشد زیادی نخواهد کرد.
در عینحال کیفیت خودرو تغییری نکرده است و تا زمانیکه اقتصاد از رکود خارج نشود و صنعت خودرو برنامه مشخص نداشته باشد و از طرفی مصرفکننده وضعیت روشنی نداشته باشد، همچنان وضعیت صنعت خودرو در ابهام بهسر خواهد برد و نمیتوان توقع رونقی از آن داشت. البته این مساله به ادامه مذاکرات هستهیی و لغو تحریمهای بینالمللی نیز مرتبط است.
روزگار بهتر صنعت خودرو
داود میرخانیرشتی
مشاور دبیر انجمن خودروسازان
وضعیت تولید خودرو در سال93 نسبت به سالهای قبل بهتر شد. میزان تولید خودرو از مرز یکمیلیون دستگاه در سال گذشت و تا آخر سال به یکمیلیون و 100هزار دستگاه خواهد رسید. بنابراین از لحاظ کمیت میتوان گفت وضعیت خوبی داشته است البته نسبت به سال گذشته حدود 700هزار دستگاه بود و درواقع بیش از 60درصد در میزان تولید رشد داشته است.
از لحاظ کیفیت نیز شرکتهای بزرگ خودروسازی ایرانخودرو و سایپا پروژههایی را پیاده کردند. با اینحال از لحاظ قیمت همچنان در بازار خودرو مشکل داریم چرا که از ابتدای سال نمایندگان مجلس و اعضای شورای رقابت با مصاحبهها و اظهارنظرها باعث سردرگمی مردم در بازار خودرو شدند و این صحبتها نیز روی بازار اثر کرد.
در هر صورت از سال92 با افزایش قیمت خودرو، قدرت خرید مردم کاهش یافت است و از همینرو تقاضا پایین آمد و از طرفی دیگر اظهارات رییس پلیس راهور و اخبار منتشرشده از کیفیت خودروهای داخلی روی صادرات خودرو تاثیر گذاشت و کشور همسایهمان عراق با استناد به این اخبار میزان واردات خودرو از ایران را کاهش داد و افزون بر اینکه مذاکرات با خودروسازیهای خارجی منوط به برداشتهشدن تحریمها شد چرا که همچنان نقلوانتقال پول امکانپذیر نیست.
بنابراین قطعات خودروهای رنو و مگان همچنان وارد نمیشود. با اینحال بعید به نظر میرسد بازار خودرو در سال آینده بهتر شود و همچنان در رکود خواهد بود چرا که قدرت خرید بالا نمیرود و باید درآمد سرانه بالا رود تا قدرت خرید مردم افزایش یابد و این مساله نیز چند سالی طول خواهد کشید. تنها راه پیش روی خودروسازان افزایش صادرات است.