مقامات آکادمی نوبل سوئد گفتهاند تلاشها و فعالیتهای ژانتیرول 61ساله، باعث شده که ناظران دولتی، ابزارهای جدیدی برای نظارت بر بازار در دست داشته باشند
ژان تیرول، برنده نوبل اقتصاد ۲۰۱۴ بهدلیل پاسخ به پرسشهایی از این دست برنده نوبل امسال شده است که دولت چگونه باید با شرکتهای ادغام شده یا کارتلها رفتار کرده و چگونه باید انحصار آنها در بازار را تعدیل کند؟
به نوشته گاردین، مقامات آکادمی نوبل سوئد گفتهاند تلاشها و فعالیتهای تیرول باعث شده است که ناظران دولتی، ابزارهای جدیدی برای نظارت بر بازار دردست داشته باشند. بنا بر اعلام آکادمی نوبل، پژوهشها و تحقیقات تیرول با محوریت تجزیه و تحلیل توان بازار و نظم آن در نظارتهای دولتی بر بازار آزاد و تحت کنترل درآوردن شرکتهای قدرتمند بسیار موثر بوده است.
ژان تیرول فرانسوی ازسوی آکادمی نوبل بهعنوان برنده نوبل اقتصاد 2014 معرفی شد. از سال 2008 به این طرف بیش از یک نفر بهعنوان برنده نوبل اقتصاد معرفی شده بود اما امسال برخلاف رویه 5ساله تنها یک نفر برنده نوبل اقتصاد معرفی شده است. تیرول در سال 1953 در ترویز فرانسه متولد شد و در سال 1981 دکترای خود را از انستیتوی فناوری ماساچوست دریافت کرد. وی هماکنون مدیریت موسسه صنایع اقتصادی فرانسه را برعهده دارد. همچنین عضو شورای تحقیقات استراتژیک فرانسه، عضو کمیته اجرایی موسسه مطالعات پیشرفته تولوز و عضو مدرسه اقتصاد تولوز است.
تیرول بهدلیل کار روی موضوع نظم بخشیدن به فعالیت بازارهایی برنده نوبل اقتصاد 2014 شده است که دراختیار چند شرکت معدود قرار دارند.
بنا بر گزارش گاردین، حوزهیی که ژان تیرول تحقیقات را روی آن متمرکز کرده یکی از حیاتیترین بخشهای سیاستگذاری از زمان خصوصیسازی و مقرراتزدایی در دهه 1980 است؛ بهویژه اینکه باتوجه به تلاش امروز اتحادیه اروپا و بروکسل برای کنترل انحصارطلبی شرکتهای بزرگی چون گوگل و بخش بانکی، این موضوع از اهمیت بسزایی برخوردار است. آکادمی نوبل اعلام کرده که فعالیتهای تیرول فراتر از مدلهای سادهیی چون محدودیت درآمدی برای مدیرعامل (capped cap) و ممنوعیت شرکتها از به اشتراکگذاری اطلاعات است.
پایگاه اینترنتی آکادمی نوبل درباره وی نوشت: تیرول یکی از تاثیرگذارترین اقتصاددانان دوران ماست. وی تحقیقات تئوریک مهمی در برخی حوزهها انجام داده است، اما مهمترین تحقیق وی درمورد چگونگی فهم و نظم بخشیدن به صنایعی است که چند شرکت قدرتمند معدود در آن حوزه فعالیت دارند. بسیاری از صنایع تحت انحصار چند شرکت بزرگ یا یک شرکت انحصاری قرار دارند. چنین بازارهایی که از مقررات تنظیمکننده محکمی برخوردار نیستند، اغلب از نظر اجتماعی تاثیرات نامطلوبی را ایجاد میکنند، ازجمله اینکه قیمتهای ارایه شده ازسوی این شرکتها مبتنی بر هزینههای تولید نیست یا اغلب این شرکتها، شرکتهای غیرمولدی هستند که از طریق مسدود کردن مسیر ورود شرکتهای جدید و مولدتر به حیات خود ادامه میدهند. به گزارش تسنیم، دانشمندان از اواسط دهه 1980 و پس از آن ژان تیرول، روح تازهیی در پیکر تحقیقات مربوط به این نوع عملکردهای نامطلوب در بازار دمیدهاند. تحلیل وی از شرکتها باتوجه به قدرتشان در بازار تئوری یکپارچهیی را ارایه میکند که در پی پاسخ گفتن به این سوالات است: دولت چگونه باید با شرکتهای ادغام شده یا کارتلها رفتار و چگونه باید انحصار آنها در
بازار را تعدیل کند؟
قبل از تیرول، محققان و سیاستگذاران بهدنبال اصولی کلی برای تمامی صنایع بودند. آنها از قواعد سیاستگذاری سادهیی نظیر تعیین سقف افزایش قیمت برای شرکتهای انحصارگرا و ممنوعیت همکاری بین شرکتهای رقیب حمایت میکردند، در حالی که همکاری بین شرکتهایی با جایگاههای متفاوت از نظر زنجیره ارزش را مجاز میدانستند.
تیرول به لحاظ تئوریک نشان داد که چنین قواعدی ممکن است در شرایطی مشخص بهخوبی موثر واقع شود، اما در برخی شرایط دیگر بیش از آنکه سودمند باشند، ضرر به همراه داشته باشند. محدود کردن سقف افزایش قیمتها میتواند انگیزههایی قوی به شرکتهای انحصارگرا برای کاهش قیمتها بدهد که البته یک قانون خوب برای جامعه است، اما ممکن است اجازه سودهای کلان را نیز بدهد (یک امر بد برای جامعه) . همکاری در زمینه تعیین قیمت در درون بازار معمولا امری مضر است، اما همکاری در زمینه ایجاد کنسرسیومی بین شرکتها در ارتباط با ثبت اختراع در یک فناوری خاص میتواند برای همه مفید باشد. ادغام یک شرکت با شرکت تامینکننده مواد موردنیازش میتواند موجب تشویق نوآوری شود، اما در عین حال امکان دارد رقابت را از بین ببرد، بنابراین بهترین روش نظم بخشی یا خطمشی ایجاد رقابت باید در هر صنعتی باتوجه به شرایط خاص آن صنعت با احتیاط و جزماندیشی انتخاب شود. ژان تیرول، در مجموعهیی از مقالات و کتابهایش یک چارچوب کلی برای طراحی چنین خطمشیهایی ارایه کرده و آنها را در تعدادی از صنایع از ارتباطات گرفته تا بانکداری اعمال کرده است. دولتها میتوانند با بهرهگیری از
این دیدگاههای جدید، شرکتهای قدرتمند را هر چه بهتر به سمت تبدیل شدن به بنگاههایی مولدتر تشویق کنند و در برخی موارد آنها را از آسیب زدن به رقبا و مشتریان باز دارند.
میراث آلفرد نوبل
جایزه نوبل اقتصاد در وصیتنامه آلفرد نوبل وجود نداشت و بانک مرکزی سوئد در سال 1968 این جایزه را به پنج جایزه اصلی اضافه کرد و نخستین نوبل اقتصاد در سال 1969 اعطا شد. به گزارش بیبیسی، پیشتر این آکادمی جوایز برخی دیگر از بخشها را اعلام کرد. ملاله یوسفزی، دختر پاکستانی که برای حق تحصیل دختران فعالیت میکرد بهطور مشترک با کایلاش ساتیارتی، فعال هندی حقوق کودکان، برنده جایزه نوبل صلح شد. جایزه نوبل ۲۰۱۴ در رشته شیمی به سه محقق بهخاطر بهبود قدرت وضوح میکروسکوپهای چشمی تعلق گرفته است. اریک بتزیگ، استفان هل و ویلیام مورنر از فلوروسانس برای گسترش محدودهیی که میکروسکوپهای نوری با آن میبینند، استفاده کردند.