گروه جهان|
تنش‌های بغداد و آنکارا به سطح بی‌سابقه رسیده است. درحالی که حیدرالعبادی، نخست‌وزیر عراق با لحن کاملا هشدارآمیز بار دیگر خواستار خروج نیروهای ترکیه‌یی از شمال عراق شده، رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه در اظهاراتی قابل تامل از او خواسته که حد و اندازه خود را بداند و درباره خروج نیروهای نظامی ترکیه از شمال عراق صحبت نکند. دولت مرکزی عراق در هفته‌های گذشته روابط نسبتا پرتنشی را با آنکارا از سر می‌گذراند. اخیرا هم وزیران خارجه ترکیه و عربستان سعودی در یک کنفرانس خبری مشترک با حضور نیروهای بسیج مردمی عراق (حشد الشعبی) در عملیات موصل مخالفت کرده‌اند که با واکنش تند بغداد روبه‌رو شده است.
گفته شده، مولود چاوش‌اغلو، وزیر خارجه ترکیه در کنفرانس خبری مشترک با حضور عادل الجبیر، همتای عربستانی خود گفته آنکارا مایل نیست مردم موصل مجبور به انتخاب بین نیروهای نظامی عراق یا شبه نظامیان داعش شوند. مولود چاوش‌اوغلو گفته، بهتر است خود مردم موصل و «داوطلبان محلی» رهبری عملیات علیه داعش در موصل را در دست بگیرند و ارتش عراق و عوامل دیگر می‌توانند حمایت‌های لازم را از آنها بکنند. عادل‌الجبیر هم گفته «بهتر است عراق از ارتش ملی خودش استفاده کند و عواملی که فرقه‌گرایی نمی‌کنند به آن کمک کنند.»
عملیات برای موصل، مهم‌ترین عملیات علیه داعش در عراق برآورد می‌شود. موصل مرکز حضور شبه نظامیان افراطی در عراق است از طرف دیگر جمعیت زیادی دارد و نیز شهر بزرگی است. درحال حاضر ارتش و نیروهای امنیتی عراق در موقعیت حمله برای بازپس‌گیری شهر هستند و صدها پرسنل و کارشناس ارتش امریکا نیز در پایگاه مرکزی عملیات مستقر شده‌اند که قرار است نقش حمایتی داشته باشند.
ترکیه در عراق چه می‌کند؟
وزرای خارجه عربستان و ترکیه در شرایطی نسبت به فرقه‌گرایی هشدار می‌دهند که بسیاری در عراق بر این باورند ترکیه به اتکای ریاض درحال دامن زدن به اختلافات منطقه‌یی است. المانیتور با اشاره به بالا گرفتن اختلافات بغداد ـ آنکارا بر سر عملیات موصل می‌نویسد: ترکیه میهمان ناخوانده عملیات آزادسازی موصل در عراق است. وقتی شایعاتی شنیده شد که ترکیه ـ پس از عملیات سپر فرات در سوریه ـ قصد دارد که تحت عنوانی عملیات سپر دجله به شمال عراق حمله کند، کانال‌های دیپلماتیک میان آنکارا و بغداد آتش گرفت. بغداد که معتقد است آنکارا بیشتر از اینکه به دنبال کمک برای آزادسازی موصل باشد نگران آینده داعش است پیش‌تر هم از آنکارا ناراضی بود. عراقی‌ها همچنین نگران نیروهایی سنی «حشد الوطنی» هستند که ترکیه درحال آموزش دادن آنان در پایگاه نظامی بعشقه در 15کیلومتری موصل است. بنابراین وقتی پارلمان ترکیه اول اکتبر تصمیم گرفت که عملیات نظامی ارتش این کشور را برای یک سال دیگر در عراق و سوریه تمدید کند، پارلمان عراق بی‌پرده با هشداری غیردوستانه به این تصمیم واکنش نشان داد. پارلمان عراق در این هشدار خواستار احضار سفیر ترکیه شد و نیروهای ترکیه‌یی در
شمال عراق را متجاوز خواند. نمایندگان عراق همچنین خواستار تعقیب رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه به عنوان مسوول عملیات نظامی این کشور شدند. اما واکنش‌ها به همین جا ختم نشد. پارلمان عراق خواستار بازنگری در روابط تجاری و اقتصادی با ترکیه شد و از شورای امنیت سازمان ملل خواست که فورا نیروهای ترکیه‌یی را از خاک عراق اخراج کند.
در این گزارش آمده است، بسیاری به این فکر می‌کنند که چه چیز باعث شد پارلمان عراق چنین واکنش تندی به مصوبه پارلمان ترکیه نشان دهد. یک مشاور سیاسی که به عنوان لابی‌گر در جریان نشست‌های پارلمان عراق حضور داشته، می‌گوید: «سخنان در پارلمان عراق بحث و جدل زیادی به راه انداخت. احزاب شیعه و نمایندگان اقلیت به شدت از سخنان اردوغان عصبانی بودند. حرف از اخراج سفیر ترکیه بود. سخنان اردوغان مبنی بر اینکه«موصل باید برای سنی‌ها گذاشته شود» ترکمن‌ها را ناراحت کرده بود. این نگرانی وجود دارد که ترکیه پس از سوریه به عراق حمله کند. حداقل عراقی‌ها فکر می‌کنند که ترکیه قصد چنین کاری را دارد.»
اردوغان اخیرا در مصاحبه‌یی در پاسخ به این پرسش که «فکر می‌کنید موصل می‌تواند بدون دخالت ترکیه و عربستان سعودی آزاد شود؟» گفته بود:«می‌خواهم این موضوع را روشن کنم که ترکیه، عربستان سعودی، قطر و ائتلاف غربی اجازه اقدامات فرقه‌گرایانه را نمی‌دهند... اما یک پرسش بسیار کلیدی وجود دارد: چه کسی شهر را کنترل خواهد کرد؟ البته که اعراب سنی، سنی‌های ترکمن و سنی‌های کرد.»
اردوغان در ادامه گفته بود که «شبه نظامیان شیعی بسیج مردمی عراق(حشد الشعبی) نباید اجازه داشته باشند که وارد موصل شوند.» رییس‌جمهوری ترکیه گفته بود:«ترکیه و عربستان سعودی به ویژه باید برای جلوگیری از ورود نیروهای شیعی به موصل با هم همکاری کنند. زمانی که ما به پایگاه بعشقه آمدیم و سربازان ما پیشمرگ‌ها را آموزش می‌دادند، دولت بغداد هیچ مشکلی با این مساله نداشت. ما برادران خود را که نیاز به پشتیبانی دارند، رها نمی‌کنیم. ما اجازه نخواهیم داد که موصل پس از داعش تحت کنترل یک گروه تروریستی دیگر قرار بگیرد. به اعتقاد من ایران هم درباره شهر موصل محتاط خواهد بود. موصل متعلق به مردم موصل است و تلعفر متعلق به مردم تلعفر. هیچ کس دیگری نباید وارد این شهرها شود.» کاملا طبیعی بود که این سخنان با اعتراض ترکمن‌های شیعه، اعراب شیعه، ایزدی‌ها و مسیحیانی روبه‌رو شود که در موصل زندگی می‌کنند. حتی سنی‌های گروه حشد الشعبی نیز از این سخنان ناراحت شدند. این سخنان اردوغان ترکمن‌ها را هم که ارتباط نزدیکی با آنکارا دارند، ناامید کرد. زمانی که ترکیه در سال 2015 یک هزار سرباز و 20تانک را به پایگاه بعشقه اعزام کرد، گفت که این کار را با
هماهنگی دولت عراق انجام داده است. زمانی که بغداد به این اقدام ترکیه واکنش نشان داد و اعلام کرد که این نیروها هر چه سریع‌تر باید خاک عراق را ترک کنند، آنکارا در مقام توجیه عمل خود برآمد و گفت که این نیروها با دعوت اثیل النجیفی، فرماندار سابق استان نینوا وارد شمال عراق شده‌اند. پس از آن بود که ترکیه اعلام کرد به درخواست مسعود بارزانی، رییس منطقه اقلیم کردستان در عملیات موصل شرکت خواهد داشت. بسیاری در عراق بر این باورند که گرچه اردوغان بارها تاکید کرده از تمامیت ارضی عراق حمایت می‌کند اما هدف آنکارا تجزیه عراق است.
رابرت اولسون نیز با اشاره به اهداف ترکیه در عراق در وب سایت تحلیلی لوب‌لاگ می‌نویسد:«ترکیه بارها اعلام کرده که تغییر ساختار جمعیتی شمال عراق به ویژه موصل را(که اغلب سنی هستند) تحمیل نمی‌کند. از طرف دیگر حزب عدالت و توسعه اخیرا پیمان 1923 لوزان و توافق بعدی آن در سال 1925 که براساس آن موصل از خلافت عثمانی جدا شده و به عراق واگذار شد را مشروع نمی‌داند. رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور و بینالی ییلدریم، نخست‌وزیر ترکیه نیز معتقدند که این پیمان از آن جهت مشروعیت ندارد که سکولارهای ترکیه آن را امضا کردند، کسانی که نه منافع ژئوپلیتیک کشور را در نظر گرفتند و نه ایمان توده‌های مسلمان ترکیه را.»
