گروه جهان
نخستوزیر عراق ضمن ابراز تعجب از اظهارات اخیر رجب طیب اردوغان نخستوزیر ترکیه که گفته بود عملیات موصل 19 اکتبر و با حضور نظامی این کشور آغاز خواهد شد، گفته آنکارا هیچ نقشی در عملیات نظامی علیه داعش ندارد. حیدر العبادی تاکید کرده که عراق با حضور نیروهای ترکیه مخالف است چراکه حضور آنها موجب کارشکنی در تلاشهای عراقیها در جنگ علیه داعش شده است. نخستوزیر عراق همچنین گفته پافشاری آنکارا بر ماندن نیروهای ترکیه در شمال عراق غیر قابل توجیه است. ترکیه واقعا در عراق به دنبال چیست؟ المانیتور مینویسد، تاکنون ارتش ترکیه بارها مواضع داعش را از مناطقی در 15کیلومتری شمال شرق موصل هدف قرار داده است. یک سرباز ترکیهیی به المانیتور گفته است: «هدف اصلی ما حضور در شمال عراق و مبارزه با داعش است.» به گفته این سرباز، ترکیه علاوه بر مبارزه با داعش نیروهای حشد الوطنی، گروه شبه نظامی سنی که اتیل النجیفی فرماندار سابق نینوا و یکی از متحدان نزدیک به ترکیه است را نیز آموزش میدهد. این نظامی ترکیهیی میگوید که آنکارا این نیروها را برای عملیات موصل که قرار است بهزودی آغاز شود، آموزش میدهد.
گرچه ترکیه تلاش دارد بخشی از عملیات بزرگ موصل باشد اما نهتنها عراق که ایالاتمتحده و متحدان غربی آن هم متقاعد نشدهاند آنکارا را در این بازی مشارکت دهند. المانیتور مینویسد: آنکارا و واشنگتن درگیر مذاکراتی برای مشارکت ترکیه در عملیاتهای نظامی ائتلاف امریکا در رقه سوریه و موصل عراق هستند.
اردوغان نشان داده که ترکیه میخواهد در هر دو عملیات باشد. او اعلام کرده که باراک اوباما رییسجمهوری امریکا، در جریان دیدار با او در حاشیه اجلاس گروه20 در چین از ترکیه برای مشارکت در عملیات رقه درخواست کرده است. با این حال واقعیت این است که بیاعتمادی ترکیه و امریکا نسبت به نیت نهایی یکدیگر از حضور در عملیات همچنان به قوت خود باقی است.
به نظر میرسد که مشکل اصلی در حمایت امریکا از کردهای یگانهای مدافع خلق (YPG)، شاخه نظامی حزب اتحاد دموکراتیک سوریه (YPD)، است. آنکارا میگوید که کردهای «یپگ» و «یپد» گروههای تروریستی مرتبط با «پکک» هستند.
در همین حال بغداد اصرار دارد که نیروهای ترکیه در شمال عراق باید هر چه سریعتر این کشور را ترک کنند. درخواستی که واشنگتن نیز قویا از آن حمایت میکند و همین مساله نیز یکی دیگر از موانع مشارکت ترکیه در آزادسازی موصل است. مسائل دیگری مانند استرداد احتمالی فتحالله گولن واعظ ترکیهیی که در امریکا زندگی میکند و بنا به گفته آنکارا مغز متفکر کودتای نافرجام 15جولای بوده، انتقادهای واشنگتن از رفتار غیردموکراتیک آنکارا در فضای پساکودتا روابط استراتژیک دو کشور را عمیقا تحت تاثیر قرار داده که میتواند همکاری دو طرف در سوریه و عراق را نیز تضعیف کند.
اردوغان به خبرنگاران گفته است: رقه یکی از مسائلی است که ترکیه و ایالاتمتحده در حال حاضر درباره آن گفتوگو میکنند. ما باید حضور خود را در منطقه نشان دهیم. اگر این کار را نکنیم گروههای تروریستی نظیر داعش، پکک و وابستگان به آن در سوریه مانند یپگ این خلأ را پر خواهند کرد.
با این حال، مساله اصلی برای واشنگتن پذیرفتن این سخنان است. از نظر واشنگتن یپگ و پید گروههای تروریستی نیستند و تاکید میکند که در مبارزه با داعش در سوریه با این گروهها همکاری خواهد کرد.
اشتون کارتر وزیر دفاع امریکا، اواخر ماه آگوست پس از اینکه نیروهای ترکیه شهر مرزی جرابلس را در سوریه از دست داعش خارج کرده و به سوی نیروهای یپگ حرکت کردند، به ترکیه هشدار داد و با این کار حمایت علنی خود را از کردهای سوریه اعلام کرد. اشتون کارتر در ساختمان پنتاگون به خبرنگاران گفت: «ایالاتمتحده کاملا از عملیاتهای مبارزه با داعش ترکیه در جرابلس حمایت میکند اما نه در جنوب جرابلس (محل استقرار کردهای سوریه).»
یک دیپلمات غربی در آنکارا گفته که انتظارات ترکیه و ایالاتمتحده در رقه با یکدیگر همخوان نبود. امریکاییها مظنون هستند که ترکیه تنها میخواهد برای جلوگیری از تقویت موقعیت اتحاد دموکراتیک سوریه به عملیات بپیوندند.
نعیم بابور اوغلو ژنرال بازنشسته ترکیهیی نیز میگوید که ترکیه در زمینه حمایت از کردهای سوریه عمیقا به ایالاتمتحده مظنون است. او میگوید: «دلیل اصلی اینکه چرا واشنگتن این همه به کردهای اتحاد دموکراتیک سوریه اهمیت میدهد، این است که واشنگتن بهدنبال ایجاد منطقه کردستان تحت سرپرستی ایالاتمتحده است که بتواند برای امریکا یک اسراییل دیگر باشد. هدف استراتژی غیرقابل تغییر ایالاتمتحده در خاورمیانه متحد کردن کردها و استقلال آنهاست.»
امین بازرچی در روزنامه ترکیهیی اکشام مینویسد: «اردوغان اخیرا روشن کرده که به امنیت موصل بسیار اهمیت میدهد و در هیاتهایی که از امریکا به آنکارا میآیند این موضوع جزو محور گفتوگوهاست. ترکیه خیال میکند که اسب مرادش در عراق پیشتاز است برای اینکه طرح امریکا را برای دادن موصل و کرکوک به کردها بعد از سقوط حکومت صدام در سال2003 ناکام گذاشت. برای همین است که وزیر خارجه ترکیه به صراحت گفته نیروهای ترکیهیی از پایگاه بعشیقه در شمال عراق و مناطق مجاور آن عقب نخواهند نشست و ترکیه این موضوع را به امریکاییها ابلاغ کرده است. وی این تعهد آنکارا را به آینده قدرتهای منطقهیی و عربی هم اعلام کرده است. به این ترتیب به نظر میرسد که جنگ عراق برای تصرف موصل به رهبری ترکیه و با حمایت کشورهای عربی حوزه خلیجفارس و موافقت امریکا امری گریزناپذیر است. به نظر میرسد امریکا برای اینکه آنکارا دست از اتهامزنی خود واشنگتن بهدلیل دست داشتنش در کودتای ناکام اخیر بردارد، تسلیم خواستههای اینچنینی ترکیه خواهد شد. البته کاخ سفید یک نگرانی دیگر هم دارد و آن اینکه میترسد اردوغان با مسعود بارزانی زد و بند کرده و تمام سفرههای نفتی از کرکوک تا موصل را از آن خود کند.»