گروه جهان طلا تسلیمی
سازمان تجارت جهانی (WTO) در گزارش اخیر خود اعلام کرد، رشد در تجارت جهانی امسال به 1.7درصد کاهش می‌یابد که کمترین رشد از زمان بحران اقتصادی سال 2008 تاکنون محسوب می‌شود.
واشنگتن پست در گزارشی در این خصوص نوشت کشورهایی با اقتصاد درحال پیشرفت همچون چین و برزیل اکنون هزینه کمتری را صرف تجهیزات تولیداتی و جاده‌ها می‌کنند و این درحالی است که اروپا و ژاپن برای مقابله با کاهش قیمت‌ها در تقلا هستند و با این اوصاف، دیگر رمق و تمایلی برای تجارت برای آنها باقی نمی‌ماند.
روند جهانی‌سازی در 30سال گذشته به اقتصاد جهان رونق بخشیده بود اما این روند رو به زوال است. از سوی دیگر چهره‌های مطرح سیاسی امریکا و دیگر کشورها به طور فزاینده رویکردی خصمانه در مقابل تجارت بین‌الملل اتخاذ کرده‌اند و این درحالی است که کارشناسان اقتصادی بر این عقیده‌اند که کاهش میزان تجارت بین‌الملل می‌تواند مخاطرات شدیدی برای قشر کارگر داشته باشد. اگرچه حامیان ممنوعیت تجارت خارجی می‌گویند چنین کاری به محافظت از فرصت‌های شغلی بیشتری در کشور کمک می‌کند اما بیشتر کارشناسان اقتصادی باور دارند که تعرفه گمرکی به افزایش هزینه‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان امریکایی منجر می‌شود و به اقتصاد شکننده کنونی فشار بیشتری وارد می‌آورد. در عین حال قطع روابط با بازارهای نوظهور می‌تواند شرایط زندگی کارگران در سرتاسر جهان را به خطر اندازد؛ چراکه به گزارش بانک جهانی در دو دهه گذشته جهانی‌سازی در کاهش شمار افرادی که در فقر شدید زندگی می‌کردند، تاثیر بسزایی داشته است.
تقریبا همزمان با انتشار گزارش سازمان تجارت جهانی، دو نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری امریکا نیز در نخستین مناظره خود به این موضوع پرداختند و به طور غیر‌منتظره و غیرمعمولی، هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ هر دو در انتقاد از معاهده‌های تجاری گذشته با یکدیگر توافق نظر داشتند و مزایای تایید توافقنامه‌یی جدید با 11کشور حاشیه اقیانوس آرام را زیر سوال بردند.
جمهوری‌خواهان همواره در تاریخ امریکا، حامی و طرفدار تجارت آزاد محسوب می‌شده‌اند. اما این مرتبه، ترامپ به طور عمده افزایش تعاملات تجاری با چین و مکزیک را مورد شماتت قرار داد. وی همچنین معاهده‌هایی همچون توافقنامه تجارت آزاد امریکای شمالی را به دلیل کاهش فرصت‌های شغلی در داخل کشور مورد انتقاد قرار داد و این توافقنامه را «بدترین توافق تجاری تایید شده در کشور» خواند. کلینتون نیز اعتراض و مخالفت خود را به توافق مشارکت کشورهای حاشیه اقیانوس آرام(TPP) اعلام و به رای‌دهندگان یادآوری کرد در سال 2005 نیز با توافقنامه تجاری با کشورهای امریکای مرکزی مخالف بوده است.
در این حال به نظر می‌رسد که اعتراض‌های سیاسی به موج جهانی‌سازی چندان هم ضروری نیست چراکه تجارت جهانی رو به زوال است. سازمان تجارت جهانی پیش‌بینی خود را در مورد رشد تجارت جهانی در سال 2016 از 2.8درصد در ماه آوریل، این ماه به 1.7درصد کاهش داده است. این سازمان همچنین برآوردها در مورد تجارت جهانی در سال 2017 میلادی را در پی عدم قطعیت در شرایط تغییر داده و این درحالی است که همین سازمان پیش‌تر رشد اقتصادی 3.6درصدی را برای سال 2017 پیش‌بینی کرده بود. روبرتو آزودو، دبیرکل سازمان تجارت جهانی در این مورد تصریح کرده است:«کاهش شدید رشد تجارت جهانی جدی است و باید یک زنگ هشدار قلمداد شود. باید اطمینان حاصل کنیم که این مساله به سیاست‌گذاری‌های اشتباه که شرایط را وخیم‌تر می‌کند، منجر نشود.»
کارشناسان اقتصادی به طور کلی بر این عقیده‌اند که مزایای تجارت بین‌الملل از معایب و هزینه‌هایی که باید برای آن پرداخت، بیشتر است. با این حال گذشت زمان و تجربه‌های پیشین نشان داده‌اند به طور عمده تنها قشر خاصی ازجامعه هزینه‌های تجارت بین‌الملل را می‌پردازند و شاهد معضلات ناشی از آن در زندگی روزمره خود هستند. طبق تحقیقات صورت گرفته توسط دیوید آتور، کارشناس اقتصادی و جمعی از همکارانش، افزایش واردات از چین در سال‌های 1999 تا 2011 با از بین رفتن دو میلیون و 400هزار فرصت شغلی همراه بوده است.
گرگ منکیو، کارشناس اقتصادی از دانشگاه هاروارد در این خصوص گفته، بهبود شرایط اقتصادی امریکا به کندی صورت می‌گیرد و ثروتی که در کشور تولید می‌شود به طور مساوی تقسیم نمی‌شود. وی تصریح کرد:«هیچ شکی نیست که برخی از رویکردهای تجاری ناراحت‌کننده هستند و این مساله سبب می‌شود مردم در مورد اقتصاد احساس نگرانی کنند. ثروتی که داریم هم به طور مناسبی تقسیم نشده است. اینها رویکردهایی هستند که مردم را ناراحت می‌کنند.» وی در عین حال اعلام کرد مشکل رویکردهای اینچنینی لزوما از توافقنامه‌های تجاری ناشی نمی‌شود. بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این عقیده‌اند که توافقنامه‌های تجاری به نوعی قربانی دیگر مشکلات و اشتباهات اقتصادی- ازجمله مشکلات بخش تولیدی، کاهش فرصت‌های شغلی و عدم تساوی فزاینده در جامعه- شده‌اند. اسوار پراساد، استاد سیاست‌گذاری اقتصادی در دانشگاه کرنل می‌گوید:«در زمان رشد ضعیف و بی‌ثباتی اقتصادی، همیشه تمایلی به یافتن یک عامل تاثیرگذار در خارج از کشور وجود دارد.»
کاهش سرعت رشد تجارت جهانی در ماه‌های اخیر مورد توجه بسیاری از سیاست‌گذاران بین‌المللی بوده است. اطلاعات منتشر شده از سوی صندوق بین‌المللی پول نیز حاکی از سقوط مشابهی در تجارت جهانی است. صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کرده است، تجارت جهانی امسال حدود 2درصد افزایش خواهد یافت که در مقایسه با رشد 7درصدی در دهه‌های 1980و 1990 بسیار اندک است.
