گروه جهان
مذاکرات برای ایجاد صلح در سوریه دیروز در ژنو از سر گرفته شد. از سرگیری این مذاکرات پس از برقراری موفقیتآمیز یک هفتهیی آتشبس در سوریه امیدها را به دستیابی برای نتیجه بیشتر کرده است. با این حال فدریکا موگرینی، رییس سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشدار داد که جنگ نیابتی میان قدرتهای منطقهیی و بینالمللی میتواند به جنگی مستقیم در این کشور منجر شود.
به گزارش رویترز، موگرینی در سخنرانی خود در پارلمان اروپا تصریح کرد: «باید به خاطر داشته باشیم که حتی با وجود قدمهای مثبتی که در هفتههای گذشته برداشته شده است، بالا گرفتن تنشها در سوریه در هر زمانی محتمل است همچنین وضعیت منطقهیی همچنان آبستن تنش بسیاری است.» موگرینی با تاکید بر اهمیت تلاشهای سیاسی برای حل بحران پنج ساله در سوریه و ضرورت گذاری مسالمتآمیز در این کشور گفت: «در تمامی مقاطع ما باید خطر وقوع جنگ مستقیم را مد نظر قرار دهیم. با وجود موارد اندکی از نقض توافق آتشبس در سوریه، این توافق به طور کلی اجرا میشود. برای نخستین بار در پنج سال گذشته، سوریه در هفتههای اخیر شاهد تلفات بسیار شدید نبوده است».
مذاکرات صلح سوریه قرار بود پیش از این برگزار شود اما پس از چند نوبت لغو شدن استفان دمیستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در مذاکرات صلح سوریه تاریخ نهم مارس را برای از سرگیری این مذاکرات اعلام کرد. وی همچنین گفت که بعضی از هیاتهای مذاکرهکننده روز 14مارس به مذاکرات ملحق خواهند شد. چهاردهم مارس روزی است که مذاکرات اصلی صلح در آن روز برگزار میشود.
دفتر فرستاده ویژه سازمان ملل به سوریه در بیانیهیی اعلام کرد که هیات عالی مذاکرات مخالفان در ریاض، نمایندگان دولت سوریه و نمایندگان اپوزیسیونی که در نشستهای مسکو و قاهره حضور پیدا کردند در مذاکرات صلح سوریه در ژنو حضور پیدا خواهند کرد. این دفتر در بیانیه منتشر شده، گفت که سازمان ملل دعوتنامه جدیدی برای مذاکرات ژنو صادر نکرده است. دعوتنامه تنها برای هیات عالی مذاکرات ریاض، دولت سوریه و نمایندگان مخالفان سوری حاضر در نشستهای قاهره و مسکو مطابق قطعنامه 2254شورای امنیت سازمان ملل فرستاده شده است. دور سوم مذاکرات صلح سوریه اوایل بهمن ماه در شهر ژنو در سوئیس برگزار شد اما دی میستورا در تاریخ 14بهمن تعلیق موقت این گفتوگوها را تا فوریه اعلام کرده بود. دور سوم مذاکرات در پی بهانهجوییهای معارضان و تاکید بر لزوم توقف حملات ارتش سوریه به عنوان پیششرط از سرگیری مذاکرات بینتیجه به پایان رسید.
سوریه از ماه مارس 2011 صحنه ناآرامیهای مرگبار است. براساس اعلام مرکز پژوهشهای سیاسی سوریه حدود 470هزار نفر از مردم سوریه به صورت مستقیم و غیرمستقیم در جریان این ناآرامیها کشته و بیش از 1.9میلیون نفر زخمی شدهاند.
صلح پس از آتش بس
اواخر فوریه روسیه و امریکا به توافق رسیدند تا آتشبس یک هفتهیی را در سوریه اجرا کنند. جان کری، وزیر خارجه امریکا این خبر را پس از نشست مربوط به مذاکرات صلح سوریه که در مونیخ برگزار شده بود، اعلام کرد. با این حال براساس مفاد آتشبس توقف خصومتها شامل نبرد با گروههای داعش و جبهه نصرت نمیشود. همچنین براساس این آتشبس قرار شد تا تحویل کمکهای انساندوستانه سرعت بیشتری پیدا کند. در آن زمان جان کری اذعان کرد که طرح آتشبس«بلندپروازانه» است. از نظر او آزمون واقعی این است که آیا طرفها به تعهدات خود احترام میگذارند یا نه. کری گفت: «آنچه اینجا داریم کلماتی روی کاغذ است، آنچه نیاز داریم در چند روز آینده شاهد باشیم عمل روی زمین است.» بر همین اساس یک کارگروه سازمان ملل برای اطمینان از دسترسی یافتن غیرنظامیان همه طرفها به کمک ایجاد شد. به گزارش اسکاینیوز، یک هفته پس از برقراری آتشبس بنابر اعلام دیدبان حقوق بشر سوریه مستقر در انگلیس سطح خشونت در تمامی مناطق سوریه به شکل چشمگیری کاهش یافته و میتوان گفت تا 90درصد از خشونتها در مناطق مشمول آتشبس کاسته شده است. با وجود 66 مورد نقض آتشبس آمار دیدبان حقوق بشر
سوریه که از کشته شدن 118نفر در طول یک هفته اخیر حکایت دارد، نشان دهنده موفقیت چشمگیر آتشبس در این کشور است. موفقیت آتشبس در سوریه اکنون این امید را ایجاد کرده که بتواند تا حدودی از سیل مهاجرت سوریهای جنگزده به سوی کشورهای همجوار و اتحادیه اروپا نیز بکاهد.
آتشبس پیچیده
استفان دیمیستورا در مصاحبه با روزنامه الحیات یک هفته پس از اجرای آتشبس گفت: «از زمان حضورم در سازمان ملل، که به حدود 45سال میرسد، تاکنون کشوری مانند سوریه ندیدهام که در آن توافق آتشبس از روز اول به طور کامل اجرا شود. در لبنان بارها آتشبس اعلام شد اما نقض شد و دوام نیاورد. درحالی که 6 روز از آغاز توافق آتشبس در سوریه میگذرد، آمارها نشان میدهد، تعداد حوادث و فعالیتهای نظامی به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. بر این اساس میتوان به سخن بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل استناد کرد که گفت آتشبس تا حد زیادی دوام میآورد اما همچنان در مناطق حماه، حمص(در مرکز)، لاذقیه(در غرب) و دمشق شاهد یک سری حوادث هستیم. با این اوصاف باید بگویم آتشبس در سوریه شکننده است و هیچ تضمینی برای موفقیت آن وجود ندارد. با این حال پیشرفتهای ملموسی حاصل شده و هیچ کس نمیتواند در این موضوع تردید کند».
دی میستورا در پاسخ به این سوال که بسیاری میگویند یکی از مشکلات اصلی توافق آتشبس، نبود نظارت بیطرفانه و بینالمللی بر توافق امریکا و روسیه است، گفت: «همواره دو گزینه پیش روی ما بوده است. گزینه اول نظارت سنتی است. برای نظارت سنتی بر توافق آتشبس ما به مستقر کردن چهار تا پنج هزار ناظر بینالمللی نیاز داشتیم. برای یافتن و مستقر کردن این ناظران نیز به 6 ماه تا یک سال زمان نیاز داشتیم. حال این پرسشها مطرح میشود که کدام کشورها ناظر اعزام میکردند؟ آیا باید برای آتشبس یک سال صبر میکردیم و شاهد کشتار بیشتر مردم میبودیم؟ بله. امریکا و روسیه سیستمی را در پیش گرفتند که کامل نیست اما قطعا بر تماس و مذاکره و نیز مراکز عملیاتی مجهز به فناوری پیشرفته نظارت بر نقض آتشبس متکی است. این مراکز موارد استفاده از کلاشینکف را ثبت نخواهند کرد بلکه موارد اصابت خمپاره، پرواز یا بمباران یک هواپیما، اصابت یک موشک یا خمپاره را ثبت میکنند. با کمک مراکز عملیاتی در مسکو، ژنو، واشنگتن و امان نیز امکان نظارت مبتنی بر این فناوری پیشرفته فراهم خواهد شد».