گروه جهان
«چرا ترکیه خطر فرو رفتن درحمام خون را به جان می‌خرد.» این تیتر گزارش اکونومیست از تحولات این روزهای ترکیه است. دولت رجب طیب اردوغان پس از عدم توانایی در تشکیل دولت و در آستانه برگزاری انتخاباتی دوباره سخت‌ترین شرایط در تاریخ کشورش را تجربه می‌کند. روز شنبه بزرگ‌ترین حمله تروریستی تاریخ ترکیه در آنکارا پایتخت این کشور، جان بیش از 90نفر را گرفت و بیش از 200نفر دیگر را راهی بیماستان کرد. هنوز کسی مسوولیت این حمله تروریستی را برعهده نگرفته است، با این حال دولت به فاصله 24ساعت پس از این حملات مواضع پ‌ک‌ک را بمباران کرد. همزمان هزاران معترض خشمگین بار دیگر در محل انفجار تجمع کردند و نوک پیکان حمله خود را به سمت اردوغان گرفتند.
به گزارش رسانه‌های خبری، صبح روز شنبه دو انفجار درمحل تجمع اعضای حزب چپ‌گرای دموکراتیک خلق‌ها که برای حمایت کردها گرد هم آمده بودند، منفجر شد. این راهپیمایی با عنوان «صلح برای دموکراسی» و در اعتراض به درگیری بین دولت و نیروهای کرد برپا شده بود. دولت ترکیه اعلام کرد ک 95 نفر در اثر این حادثه کشته شدند. اما حزب دموکراتیک خلق تعداد کشته‌ها را بیش از 128 نفر اعلام کرده است. این حمله تروریستی در تاریخ ترکیه بی‌سابقه بوده است از این‌رو دولت 3روز عزای عمومی اعلام کرد. در نخستین روز از این عزای عمومی هزاران نفر از اهالی آنکارا درمحل وقوع انفجار به بهانه عزاداری تجمع کردند اما علیه دولت شعارهایی سر دادند. به گزارش رویترز، تظاهرکنندگان رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه و حزب عدالت و توسعه را هدف حمله قرار دادند. تظاهرات مشابهی نیز در استانبول و دیاربکر برگزار شده که به درگیری معترضان و پلیس منجر شد.
این دومین حمله علیه فعالان طرفدار کردها در ترکیه از ژوئن گذشته تاکنون بود. ماه ژوئن درحمله انتحاری در سوروچ در نزدیکی مرز ترکیه با سوریه ده‌ها نفر کشته شدند. از آن پس تاکنون اوضاع امنیتی در ترکیه به‌شدت وخیم شده است. روند صلح میان دولت و پ‌ک‌ک تقریبا به شکست کامل انجامیده است. روزنامه گاردین در گزارشی با اشاره به این واقعه تروریستی نوشته است: «درشرایط حاضر اکثر گروه‌های منطقه به جز داعش با دولت ترکیه سر عناد و دشمنی دارند. از این‌رو اردوغان می‌تواند به راحتی در آستانه انتخاباتی که قرار است 20روز بعد برگزار شود، هرکاری انجام دهد. اما نمی‌توان از سابقه حضور نیروهای اطلاعاتی و امنیتی ترکیه برای مقصر جلوه دادن حزب رقیب چشم‌پوشی کرد. پیش از این نیز دستگاه‌های امنیتی ترکیه چنین اقداماتی انجام داده بودند تا دولت سوریه را هدف قرار دهند. این‌بار نیز داعش بهانه‌یی برای دولت ترکیه شده است تا مخالفان داخلی و پ‌ک‌ک را هدف قرار دهد.»
همه چیز علیه اردوغان
شدیدترین حمله مرگبار ترکیه درشرایطی رخ داده که نیروهای دولتی و شبه‌نظامیان پ‌ک‌ک در جنوب‌شرقی ترکیه درگیر هستند. بسیاری در ترکیه ازجمله معترضان خشمگینی که یک‌شنبه به خیابان‌ها آمدند، اردوغان را به دامن زدن عمدی نزاع جدید با گروه‌های شبه‌نظامی کرد ازجمله پ‌ک‌ک متهم می‌کنند. به اعتقاد منتقدان، هدف او از این کار مرعوب ساختن رای‌دهندگان و ترغیب آنها به حمایت از خط مشی او در اولویت دادن به نظم و قانون و امنیت در انتخابات آینده بوده است. طبق این استدلال، اردوغان در صورت موفقیت در انتخابات، اختیارات بیشتری کسب خواهد کرد و موقعیت خود را به عنوان نوعی حکومت عثمانی عصر جدید تقویت خواهد کرد. براین اساس، صلح با کردها در واقع چیزی نیست که اردوغان در این برهه زمانی خواهان آن باشد. با وجود حملات دولت به حزب پ‌ک‌ک، ساعاتی پس از این انفجارها، این حزب به مبارزان خود دستور داد عملیات خود در ترکیه را متوقف کنند، مگر اینکه با حمله‌یی مواجه شوند. این گروه اعلام کرد از اقداماتی که می‌تواند جلوی برگزاری یک «انتخابات عادلانه و منصفانه» را در اول ماه نوامبر بگیرد، اجتناب خواهد کرد. خشم عمومی امروز ترکیه به رسانه‌های این کشور نیز
سرایت کرده است. روزنامه «جمهوریت» یک‌شنبه در صفحه نخست خود تیتر زد: «ما در عزای صلح هستیم». روزنامه «خبرترک» نیز نوشته است: «اراذل و اوباش به آنکارا حمله کردند» روزنامه «استار» نیز که حامی دولت است، نوشته است: «هدف، اختلاف‌افکنی درکشور است». روزنامه هوادار دولت «ینی‌شفق» نیز با اجتناب از پوشش خبری موج اعتراض‌ها به دولت گزارش داده، پس از بررسی اجساد در صحنه و انگشت‌نگاری، هویت یکی از عوامل انفجار به عنوان یک مرد بین 25 تا 30سال مشخص شده است.
دولت مقصر است؟
این حمله انتحاری علاوه بر تحریک اذهان عمومی علیه دولت، شکاف عمیق سیاستمداران ترکیه را نیز آشکار کرده است. دولت باغچه‌لی، رییس حزب حرکت ملی ترکیه، در بیانیه‌یی که روزنامه ملیت آن را منتشر کرده، هشدار داده آینده ترکیه به صورت بی‌سابقه‌یی با خطر مواجه است. باغچه لی در بیانیه خود نوشته است: «این حمله، ترکیه و یکپارچگی جامعه این کشور را هدف قرار داد. امتیازدهی حزب عدالت و توسعه به تروریست‌ها و به مردم ترکیه آسیب رسانده و تروریست‌هایی را که از خون تغذیه می‌کنند، گستاخ‌تر کرده است.» در بین احزاب مخالف نیز حزب دموکراتیک خلق ترکیه و رهبر آن صلاح‌الدین دمیرتاش به صراحت حاکمیت حزب عدالت و توسعه را متهم درجه اول معرفی و حتی سخن از محاکمه و دستگیری مسوولان فعلی ترکیه درآینده به میان آورد. دمیرتاش گفت: «اگر حزب عدالت و توسعه در این مساله دست ندارد، حداقل کاری که باید انجام شود قبول مسوولیت سیاسی و استعفای برخی مسوولان است.» وزیر کشور ترکیه نیز در واکنش به این اخبار ضعف امنیتی را رد کرد و گفته است: «انفجار در منطقه‌یی که قرار بود میتینگ درخواست صلح در آن برگزار شود، رخ نداده است بلکه در خارج از منطقه برگزاری میتینگ رخ
داد و نیروهای انتظامی قرار بود هرکسی که وارد محوطه برگزاری میتینگ بشود را مورد بازرسی قرار دهند.»
«اوکای گوننسین» مقاله نویس روزنامه وطن نیز در این زمینه نوشت: «نخست‌وزیر ترکیه از دستگیری عاملان حملات انتحاری قبلی سخن به میان آورد ولی عاملان پشت پرده حملات انتحاری ماه‌های پیش درترکیه شناسایی و معرفی نشده‌اند. اگر هدف نخست حملات روز گذشته تشدید بحران در ترکیه بود، هدف دوم آن نیز ممانعت از برگزاری یک انتخابات سالم و آزاد در ترکیه است.»
روزنامه حریت نیز در این زمینه نوشته است: «می‌دانستیم به هر اندازه که خواستار ورود به خاورمیانه شویم، به همان اندازه رخدادهای خاورمیانه نیز در ترکیه شدت خواهد گرفت. خاورمیانه با بمب، با جنگ مذهبی، با حملات انتحاری با دیکتاتوری در ترکیه وارد شده است. دولتمردان ترک هدف خود را به جای آوردن نماز شکر درحلب پس از سرنگونی بشار اسد خوانده بودند ولی امروز در مساجد ترکیه نمازهای میت برای کشته‌شدگان حملات انتحاری به جای آورده می‌شود.»
