در شرایطی که ضریب خوداتکایی گندم در سال جاری به 85درصد و واردات آن تا حدود 1.5میلیون تن کاهش یافت، انتشار نام کشورهای ممنوعه آلوده به بیماری «سیاهک ناقص گندم» در میان واردکنندگان گندم حاشیه‌های بسیاری در پی داشت، چراکه با وارد شدن حتی یک کیلوگرم گندم آلوده، هزاران و شاید میلیون‌ها تن تولید ملی این محصول استراتژیک به مخاطره می‌افتد که البته به گفته مسوولان تاکنون گندم آلوده‌یی به ایران وارد نشده است و برخی محموله‌های گندم وارداتی فقط به‌نام این کشورها ثبت شده‌اند. اما هنوز برخی اختلاف‌نظرهای بین مسوولان گمرک و سازمان حفظ نباتات در چگونگی محاسبه کشورها محل تامل و ابهام است، چرا که برخلاف اظهارات مسوولان قرنطینه گیاهی مبنی بر اینکه نام واسطه‌های تجاری در سایت گمرک منتشر می‌شود نه کشورهای مبدا تولیدکننده این محصول، گمرک اعلام کرد: مجوز‌ها برای واردات ازسوی سازمان‌های مختلف ازجمله قرنطینه نباتی به محموله داده می‌شود نه به اشخاص حقیقی و حقوقی و تنها وضعیت محموله بررسی می‌شود نه اینکه چه کسی مالک آن است. به گزارش ایسنا، هندی‌ها و پاکستانی‌ها سال‌های سال است که در میان تحریم‌های غرب علیه ایران می‌خواهند به جای
تبادل پول با ایران محصولات و کالاهای خود را روانه ایران کنند اما در این میان گندم در این دو کشور و البته عربستان، افغانستان، عراق، بنگلادش، چین، ژاپن، تایلند، مالزی، میانمار، اندونزی، فیلیپین، ترکیه، مکزیک و برخی کشورهای آفریقایی آلوده به بیماری خطرناکی به نام «سیاهک ناقص گندم» است که به گفته گیاه‌پزشکان اگر مزارع گندم کشوری آلوده به این بیماری شوند ممکن است سال‌های سال نتوان دیگر هیچ گیاه و سبزی در آنجا کاشت.
البته طی این سال‌ها باوجود تلاش کشورهایی مانند هند و پاکستان برای فروختن گندم آلوده‌شان به ایران، مسوولان وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفظ نباتات ایستادگی کرده و بارها دست رد به سینه همسایگان دیرینه‌مان زده‌اند اما چندی پیش گمرک آماری را در فهرست صادرات و واردات محصولات و کالاهای غیر نفتی خود منتشر کرده بود که در نگاه نخست برای هر خواننده‌یی نگران‌کننده به‌نظر می‌رسد، چراکه نام سه کشور آلوده و ممنوعه هند، ترکیه و چین در میان واردکنندگان گندم دیده می‌شود. براساس این آمار طی 6ماهه نخست امسال یک‌میلیون و 503هزار و 400تن گندم به ارزش 432میلیون و 400هزار دلار از 18کشور مختلف به ایران وارد شده که از نظر وزنی 62درصد و از نظر ارزشی 68درصد نسبت به نیمه نخست سال گذشته کاهش داشته و در این میان هند با سهمی حدود 2000تن کمترین سهم و ترکیه با بیش از 285هزار تن بیشترین سهم را در واردات گندم ممنوعه به ایران داشته است.
این مساله در ابتدا اعترض شدید وزارت جهاد کشاورزی را در پی داشت، چراکه محمدعلی باغستانی میبدی، رییس سازمان حفظ نباتات گفت: هیچ مجوزی برای واردات گندم از کشورهای ممنوعه و مشکوک به بیماری «سیاهک ناقص گندم» صادر نشده است و گمرک باید در زمینه واردات گندم از کشورهایی مانند هند، چین و ترکیه که در فهرست ممنوعیت واردات این محصول بودند، پاسخگو باشد.
همچنین عباس کشاورز معاون وزیر جهاد کشاورزی، از اعتراض شدید به گمرک و پیگیری فوری مساله خبر داد و اعلام کرد: گندم‌های هندی به‌دلیل مشکوک بودن به بیماری، مجوز واردات ازسوی این وزارتخانه را نداشتند اما واردات آن ازسوی یک شرکت هندی و از طریق قزاقستان انجام شده است. اما پس از پیگیری و بحث و بررسی‌های مختلف نتیجه چیز دیگری را نشان داد، چراکه اکبر آهنگران مدیرکل دفتر قرنطینه سازمان حفظ نباتات، اعلام کرد که گندم وارد شده به‌نام کشورهای آلوده‌یی مانند هند، ترکیه و چین، از این کشورها وارد نشده و نام آنها به‌دلیل آنکه واسطه تجاری بوده‌اند ثبت شده است. این درحالی است که عسگری معاون امور فنی و امور گمرکی، در پاسخ به اعتراض وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر واردات گندم از کشورهای ممنوعه بااشاره به مجوز‌های سازمان قرنطینه نباتی به‌عنوان زیرمجموعه وزارت جهاد برای واردات محموله‌های گندم وارد شده تصریح کرد که مجوز‌ها برای واردات از سوی سازمان‌های مختلف از جمله قرنطینه نباتی به محموله داده می‌شود نه به اشخاص حقیقی و حقوقی و تنها وضعیت محموله بررسی می‌شود نه اینکه چه کسی مالک آن است.
این اظهارات خود شائبه در زمینه چگونگی واردات و صادرات محصولات کشاورزی را بیشتر می‌کند، چرا که اگر مبنای محاسبه گمرک محموله است نه شخصیت حقیقی و حقوقی واردکننده، پس گندم وارد شده به نام هند به این کشور تعلق داشته و ممنوع بوده است اما اگر نام طرف تجاری معامله شونده در سایت گمرک ثبت شده، باید پرسید حتی در معاملات تجاری نیز باید محموله و جایی که یک کالا یا خدمت تولید شده درنظر گرفته و محاسبه شود تا بتوان آمار دقیق اقتصادی از تراز تجاری و معاملات تجاری بین‌شان استخراج کرد.
جدا از اینکه یک اشتباه محاسباتی یا رویکردی متفاوت باعث شد تا چنین مباحثی پیرامون گندم مطرح شود و این دانه طلایی را به صدر اخبار منتشر شده بکشاند، مسوولان دستگاه‌های نظارتی باید بیش از پیش در کنترل واردات و صادرات محصولات کشاورزی دقت نظر داشته باشند و در راستای حفاظت و صیانت از سلامت کشاورزی ایران نسبت به چنین مسائلی حساسیت بیشتری به خرج دهند.
