گروه تشکل‌ها| فراز جبلی|
هفته آینده هفته مهمی برای شورای روساست. این شورا برای دومین بار در طول دو ماه اخیر قرار است به شور بنشیند و گزینه جدید نایب‌رییسی را انتخاب کند. انتخابی که شاید بیش از آنکه درباره فرد اهمیت داشته باشد برای تعیین حفظ یا عدم حفظ اتحاد اهمیت دارد. شورای روسا که موفق شد در انتخاباتی نزدیک ریاست اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران را از آن خود کند حال با این چالش روبه‌روست که به خاطر تعدد کاندیداها اتحاد آنها در خطر شکسته شدن است. زمزمه‌هایی از هم‌اکنون مبنی بر عدم تمکین از نظر شورای روسا توسط بعضی از اعضا و کاندیداها به ویژه برخی روسای اتاق‌های شهرستان‌ها مطرح می‌شود. حال باید دید با این شرایط شورای روسا می‌تواند از این انتخابات پیروز بیرون آید یا خیر؟
شورایی برای قدرت
بحث شورای روسای شهرستان‌ها از چند سال پیش مطرح شد. در حقیقت این شورا با وجود آنکه در ساختار اداری اتاق بازرگانی دارای جایگاه مشخصی نیست اما به ابتکار شهرستان‌ها شکل گرفت. در آن زمان همیشه یک روال ثابت برای انتخاب اعضای هیات رییسه وجود داشت که بر اساس آن یک نفر از دولتی‌ها و یک نفر از شهرستان‌ها به عنوان سهمیه دولت و سهمیه شهرستان‌ها در هیات رییسه قرار می‌گرفت.
این در حالی بود که از نظر تعداد اعضایی که حق رای داشتند، شهرستان‌ها دارای بیشترین کرسی بود. به همین دلیل شورای روسای شهرستان‌ها به دلیل هماهنگی میان شهرستان‌ها شکل گرفت. اما این شورا به مرور به مهم‌ترین اهرم قدرت در میان شهرستان‌ها بدل شد. در دوره نهاوندیان این شورا موفق شد تعداد اعضای شهرستانی عضو هیات رییسه را افزایشی چشم‌گیر دهد. با این وجود هنوز این آغازی برای موفقیت‌های شورا بود. در نهایت پس از نهاوندیان ریاست اتاق به عهده یکی از اعضای این شورا قرار گرفت و هنوز با گذشت چند سال و برگزاری چندین انتخابات باز هم شهرستان‌ها ریاست اتاق بازرگانی ایران را عهده‌دار است.
پروسه تصمیم‌گیری
اما مهم‌تر از تعداد آرایی که این شهرستان‌ها در اختیار دارند، مساله تعیین افراد مطرح بود. این شورا در انتخابات به این شکل عمل می‌کند که هر رییس در زمان حضور باید آرایی را که در اختیار دارد، اعلام کند. آرایی که حاضر نیستند در اختیار رییس اتاق ایران قرار گیرد به اپوزیسیون شهرت دارد. شرط حضور در انتخابات شورا این است که کاندیداهایی که در این شورا حضور پیدا می‌کنند در صورت عدم کسب رای به نفع فرد پیروز کنار روند تا موفقیت عضو شهرستانی تضمین شود.
در دوره‌های گذشته همیشه فرد مورد تایید این شورا موفق به کسب رای لازم شده است. برای مثال در این دوره جلال‌پور، شافعی، پیرموذن و کاشفی مورد تایید شورا قرار گرفتند. در مقابل چند بار این اتفاق رخ داده است که افراد با وجود عدم کسب رای در شورای روسا در انتخابات حضور پیدا کرده‌اند و تاکنون سابقه نداشته است که این فرد موفقیتی در انتخابات به دست آورد.
صف‌شکن
اما در این دوره زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر در شرایط به گوش می‌رسد. بعضی از روسای شهرستان‌ها اعلام کرده‌اند که حتی اگر در شورای روسای شهرستان‌ها رای نیاورند از رقابت کنار نخواهند کشید. اما سوال این است که علت چنین مساله‌یی چیست؟
در انتخابات پیش‌رو حدود 9 کاندیدا از شهرستان‌ها حضور خواهند داشت. این موضوع آرای لازم برای کسب پست را به‌شدت کاهش خواهد و شرایط به گونه‌یی پیش خواهد رفت که احتمالا در صورتی که همه این کاندیداها در انتخابات حضور داشته باشند فرد پیروز با کمتر از نیمی از آرای حاضر بتواند بر صندلی نایب‌رییسی تکیه بزند.
از طرف دیگر با شکسته شدن آرای شهرستان‌ها رای بخش‌های دیگر اهمیت زیادی پیدا می‌کند. برای مثال یکی از روسای اتاق‌های شهرستان‌ها به خاطر قول مساعد اتاق بازرگانی تهران قرار است در انتخابات حضور داشته باشد. همچنین یکی دیگر از روسای شهرستانی که ریاست یک تشکل غیراتاقی را عهده‌دار است با تکیه بر آرای آن تشکل تصمیم به حضور بدون حمایت شورای روسا گرفته است. همچنین وضعیت حمایت تشکل‌ها از فرد پیروز اهمیت زیادی دارد.
اما مساله اصلی این است که چه کسی حاضر می‌شود خلاف جریان آب و رای شورای روسا شنا کند و سردار صف‌شکن لقب گیرد. اگر کسی حاضر به قبول چنین مساله‌یی شود، نظر سایر روسای اتاق‌های شهرستان درباره وی چیست و شورای روسا چه تصمیمی درباره وی خواهد گرفت؟ آیا این فرد یک نفر خواهد بود یا چند نفر به بهانه اینکه بقیه به آرای روسای شهرستان‌ها تمکین نکرده‌اند در انتخابات حضور پیدا خواهند کرد؟ اینها سوالاتی است که با توجه به عدم وجود تجربه شکست در شورای روسای شهرستان‌ها هیچ کس جواب درستی برای آنها ندارد.
بازی تهران
در این میان بحث نحوه عملکرد اتاق بازرگانی تهران نیز دارای اهمیت زیادی است. اتاق بازرگانی تهران در انتخابات میان شافعی و خوانساری بسیار علنی عمل کرد و نظر شورای روسای شهرستان‌ها را با وجود اینکه تهران خود نیز یک شهرستان است، نپذیرفت. اما در بحث نایب‌رییسی این سوال مطرح است که آیا تهران حاضر به دخالت رسمی می‌شود؟
شنیده‌ها حاکی از قول یکی از لیدرهای جریان ائتلاف برای فردا به رییس یکی از اتاق‌های شهرستان است. اما این عمل احتمالا رابطه این فرد با رییس اتاق بازرگانی را خدشه‌دار می‌کند چرا که غلامحسین شافعی کاملا به رای شورای روسا وفادار است. حال این سوال مطرح می‌شود که با این مباحث آیا حمایت تهران از این رییس اتاق بازرگانی شهرستان به صورت علنی خواهد بود یا خیر و آیا این فرد حاضر می‌شود سردار شکستن توافق شورای روسا باشد؟ در حقیقت اگر در اول هفته آتی شورای روسای شهرستان‌ها روی یک گزینه به جمع‌بندی برسد و این فرد گزینه تهران نباشد، دخالت تهران عملا باعث ایجاد یک دو قطبی دیگر در انتخابات اتاق‌های بازرگانی خواهد شد. تهران از یک سوی نمی‌خواهد عهد اول دوره مبنی بر توافق 4 به 3 با شهرستان‌ها را بشکند و از طرف دیگر مساله داشتن حداکثر رای در هیات رییسه دارای اهمیت است.
رد شدن گزینه صفر-صفر
در این شرایط معمولا تعیین یک نفر از چهره‌های دولتی و بی‌طرف الگویی بود که دارای سابقه زیادی است. برای مثال در انتخابات میان دوره قبل مسعود کرباسیان به همین دلیل نایب‌رییس شد. اما به نظر می‌رسد با توجه به تعداد کاندیداهای شهرستانی بحث کاندیدا شدن یک چهره بی‌طرف غیرممکن باشد. در حال حاضر کاندیداهای شهرستانی حاضر به گذشت از سمت به نفع یکدیگر نیستند اما این موضوع می‌تواند به شکست همه آنها منجر شود.
شاید بهترین حالت برای اتاق بازرگانی تهران عدم جمع‌بندی در شورای روسا و به تعویق افتادن زمان تعیین کاندیدا باشد. اختلاف‌نظرها ممکن است باعث چنین موضوعی شود اما در عمل شورای روسا برای پیروزی چاره‌یی ندارد جز آنکه هر چه سریع‌تر روی گزینه مطلوب خود به جمع‌بندی برسد.
از طرف دیگر بعضی از اعضای هیات نمایندگان بحث انتخاب کاندیدا بر اساس شایستگی و ویژگی‌های فردی را مطرح می‌کنند. مساله تعداد پرسنل، میزان مالیاتی که کاندیدا پرداخت می‌کند، سهم یک در هزار و سه در هزاری که کاندیدا در چند سال گذشته پرداخته بخشی از موضوعاتی است که توسط اعضا برای تعیین فرد اصلح مطرح شده است. این روش می‌تواند در شورای روسا نیز معیار انتخاب فرد قرار گیرد.
در نهایت این‌بار کار شورای روسا از دوره‌های قبل سخت‌تر است. این شورا برای بقای خود نیاز دارد که اختلافات را کنار بگذارد و درباره کاندیدا تصمیم‌گیرد اما هنوز مشخص نیست شهرستان‌ها اهمیت شورایی که در آن عضویت دارند را درک خواهند کرد یا خیر.
