از یک سال پیش صحبت از ایجاد فدراسیون اتاق‌های بازرگانی مشترک آغاز شد. استارت این صحبت‌ها از یک گفت‌وگوی رسانه‌یی توسط احمد پورفلاح رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ایتالیا آغاز شد. پورفلاح در این مصاحبه اعلام کرد شوراها و اتاق‌های مشترک باید یک فدراسیون برای برنامه‌ریزی و هماهنگی میان این تشکل‌ها ایجاد کنند و بسیاری از وظایف به این فدراسیون محول شود. همچنین پورفلاح پیشنهاد داد که اعضای فدراسیون یعنی اتاق‌ها و شوراهای مشترک هر کدام یک کرسی در هیات نمایندگان اتاق ایران داشته باشند. از این پیشنهاد چندین ماه گذشت و پیگیری لازم انجام نشد تا اینکه آیین‌نامه جدید توسط اتاق ایران منتشر شد.
در ابتدا به نظر می‌رسید از نظر ساختاری این آیین‌نامه همان آیین‌نامه قدیمی است ولی در ماده‌های آخر آن تغییراتی بنیادین در ساختار اتاق‌های بازرگانی مشترک مدنظر قرار گرفته شده بود. مهم‌ترین این تغییرات ماده‌یی است که براساس آن بخش بین‌الملل هر اتاق را تحت بررسی قرار می‌دهد و گزارش عملکرد اتاق‌های مشترک را به هیات رییسه اتاق ایران ارائه می‌کند. بر این اساس هیات رییسه اختیار دارد که نسبت به انتخابات هیات‌مدیره اتاق یا شورای مشترک اقدام کند یا حتی به تعلیق یا انحلال اتاق یا شورا مبادرت کند.
به نظر می‌رسد هیچ تشکلی تا این اندازه تحت نفوذ اتاق بازرگانی قرار نگرفته است. در اساسنامه هیچ تشکلی اتاق نمی‌تواند به خاطر ضعف عملکرد هیات رییسه را برکنار کند یا اصولا تشکل را تعطیل کند. هیات رییسه هر تشکل براساس رای اعضای آن تشکل انتخاب می‌شوند و زمانی که اتاق به عنوان نهادی بالادستی تا این اندازه اختیار دارد که تشکل‌ها را تغییر دهد دیگر چه نیازی به حضور اعضا وجود دارد؟
اتفاقا نکته جالب آن است که در ماده آخر این آیین‌نامه آمده است که کلیه اتاق‌ها و شوراهای مشترک 6ماه فرصت دارند که تا از طریق برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده نسبت به اصلاح اساسنامه و انطباق آن با موازین این آیین‌نامه اقدام کنند. براساس این آیین‌نامه اتاق حتی حق دارد مصوبات مجمع عمومی اتاق‌های مشترک را نپذیرد و در صورت عدم پذیرش اتاق تصمیمات اعضای اتاق قابلیت اجرا ندارد.
در همین راستا روز پنج‌شنبه هفته گذشته شاهد گرد هم آمدن مسوولان اتاق‌ها و شوراهای مشترک بودیم. به نظر می‌رسید برای نخستین‌بار قرار است اتفاقی در این خصوص رخ دهد اما هنوز شوراها و اتاق‌های مشترک بسیار منفعل عمل می‌کنند. با وجود تمام مشکلاتی که با تصویب این آیین‌نامه برای اتاق‌ها رخ می‌دهد هیچ تصمیم عملی به جز ایجاد دو کارگروه گرفته نشده است. با اجرایی شدن این آیین‌نامه، اتاق‌های مشترک از یک نهاد مستقل به چیزی کمتر از یک تشکل ساده بدل می‌شوند.
در حقیقت این آیین‌نامه تبدیل شدن اتاق‌ها و شوراهای مشترک به یک بخش کوچک از بخش بین‌الملل اتاق ایران را در پی خواهد داشت.
شاید بهترین عمل در حال حاضر همان پیشنهادی باشد که یک سال پیش توسط رییس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ایتالیا مطرح شد. حال که اتاق بازرگانی حاضر به تغییر در آیین‌نامه شده است بهترین فرصت است که اتاق‌های مشترک از پتانسیل‌های خود برای ایجاد یک نهاد قوی استفاده کنند. تا به امروز نقش بسیاری از اتاق‌ها و شوراهای مشترک در حد تسهیل دریافت ویزا بوده است ولی امروز اتاق‌های مشترک این توانایی را دارند که در دوران پساتحریم بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی را به سمت سودآوری هدایت کنند. به لیست روسای اتاق‌های مشترک نگاهی کنیم. چهره‌هایی همچون علامیرمحمد صادقی، علینقی خاموشی، محسن خلیلی عراقی، اسدالله عسگراولادی، یحیی آل‌اسحاق، مسعود دانشمند، ابراهیم جمیلی و سیدحسین سلیمی همگی دوره‌یی در هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران حضور داشته‌اند.
اگر به لیست هیات رییسه‌ها نگاهی بیفکنیم، تعداد بسیار بیشتر است. این افراد این توانایی را دارند که ارتباطی بسیار قوی میان بخش خصوصی ایران و فعالان اقتصادی در خارج از کشور ایجاد کنند. در حقیقت یکی از انتقادهای مهمی که به هیات نمایندگان دوره هشتم اتاق بازرگانی ایران می‌شود این است که بسیاری از چهره‌های باتجربه از این نهاد خارج شده‌اند و در ساختار تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری اتاق دخالتی ندارند. شاید بهترین روش برای استفاده از تجربیات این چهره‌های مطرح ایجاد یک تشکل به‌نام فدراسیون یا کنفدراسیون اتاق‌های بازرگانی مشترک باشد. این نهاد می‌تواند کلیه وظایف معاونت بین‌الملل اتاق بازرگانی ایران را برعهده گیرد. تاکنون معاونت بین‌الملل اتاق ایران برعهده مدیرانی معمولا دولتی و بدون اطلاعات کافی از نحوه مذاکرات تجاری بخش خصوصی بوده است. اگر اتاق بازرگانی بخواهد اختیارات معاونت بین‌الملل را به کنفدراسیون اتاق‌ها و شوراهای مشترک واگذار کند، بسیاری از چهره‌های مطرح مجددا در جایگاهی رسمی می‌توانند در اقتصاد ایران نقش‌آفرین باشند و در دوران پساتحریم شاهد شکل‌گیری یک بخش بین‌المللی قوی در بخش خصوصی باشیم.
شاید تا به امروز اتاق‌ها و شوراهای مشترک در امر اتحاد به‌دلایل مختلف منفعل عمل کرده باشند ولی امروز بیش از هر زمان لزوم کنار گذاشتن اختلافات و ایجاد یک تشکل فراگیر برای اتاق‌های مشترک احساس می‌شود.
