ناصر سجادی: مسوولان «آی‌تی» باید به مشکلات سامانه هوشمند سوخت رسیدگی کنند
گروه پتروشیمی الچین یوسفی
عید قربان سال جاری بود که مردم ساعت‌ها در جاده به واسطه نبود بنزین در جایگاه‌های سوخت معطل شدند. البته بعدا مشخص شد بنزین در جایگاه وجود داشته و مساله از «سامانه هوشمند سوخت» که گویا در برخی از موارد چندان نیز «هوشمند» عمل نمی‌کند، آب خورده است. تقارن مشکل این سامانه در آن تاریخ با ازدحام جاده‌ها، باعث شد بار رسانه‌یی فراوانی به آن اتفاق تخصیص یافته و مشکلات سامانه پس از آن روز به دست فراموشی سپرده شود؛ این در حالی است که این سامانه هنوز روزها و شب‌های «ناهوشمندی» را سپری کرده و مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند. حتما در گذشته برای بسیاری از ما پیش آمده بود که زمان «تغییر شیفت» یک جایگاه سوخت با زمان‌سوختگیری ما همزمان می‌شد و در نتیجه چند دقیقه برای تعویض شیفت منتظر می‌ماندیم. در آن زمان و پیش از پیدایش سامانه هوشمند سوخت، «مدیریت شیفت‌ها» در اختیار جایگاه‌داران بود. حالا اما تغییر شیفت به معضلی تبدیل شده که صدای جایگاه‌داران و مردم را در برخی از نقاط شهرهای بزرگ در آورده است. دوشنبه شب ناصر رییسی‌فرد رییس انجمن جایگاه‌داران صنفی سوخت کشور که از کهنه‌کاران این عرصه است در تماسی تلفنی به «تعادل» خبر داد که قطع
بودن سامانه سوخت در جایگاه او باعث شده است 2 ساعت امکان سوخت‌رسانی وجود نداشته و مردم معترض نسبت به وضعیت نزد آنها گلایه کنند. رییسی‌فرد که اساسا شخص آرامی است، در حالی که از این موضوع آشفته شده بود، اظهار کرد: «مردم به ما اعتراض می‌کنند در حالی که این وقفه نه از سمت ما بلکه از سمت سامانه هوشمند سوخت اتفاق می‌افتد.» از سوی دیگر مشاهدات میدانی خبرنگاران تعادل از دیگر جایگاه‌ها نیز نشان می‌داد، سامانه هوشمند سوخت در دیگر جایگاه‌ها نیز خلل ایجاد کرده است. همین مساله باعث شد تا در نشست خبری ناصر سجادی مدیرعامل شرکت ملی پخش ایران که اتفاقا خود مبتکر طرح کارت هوشمند سوخت بود، این پرسش را طرح کنیم که اساسا در جریان این مشکلات قرار دارد و موضعش نسبت به این اتفاق‌ها چیست؟ پاسخ سجادی البته بیش از هر چیز سعی در «طبیعی جلوه‌دادن» این اتفاقات داشت. او در این زمینه اظهار کرد: «در خصوص مشکلات پیش آمده برای سامانه هوشمند سوخت و طرح پیمایش باید گفت که این مشکلات در برخی مواقع مربوط به قسمت نرم‌افزاری بوده و مسوولان آی‌تی باید رسیدگی کنند، البته نمی‌توانیم مشکلات را نادیده بگیریم، زیرا در اجرای هر طرحی مشکلاتی پیش می‌آید
که قابل پیش‌بینی نبوده‌اند به همین دلیل در خصوص طرح پیمایش کمیته‌یی را به وجود آورده‌ایم تا در تمام شهرها به مشکلات پیش روی مصرف‌کنندگان پاسخ دهند و به مشکل مردم رسیدگی شود.» پاسخی که البته در نهایت موضعی شفاف و دقیق تلقی نمی‌شود و سجادی نیز از اظهارنظر بیشتری درباره آن خودداری کرد.
25 تومان کارمزد به ازای هر لیتر
جایگاه‌داری در ایران اکنون یکی از معدود روش‌های سرمایه‌گذاری خرد محسوب می‌شود که در امپراتوری سخت دولت بر صنعت نفت، تنها راه نفوذ مردم عادی و بخش خصوصی است. اما در سال‌های گذشته مشکلات فراوان این کسب و کار باعث شد تا اقبال از آن هر روز کمتر شود. رییس انجمن جایگاه‌داران سوخت در این باره به «تعادل» می‌گوید: «دو نوع رابطه میان جایگاه‌داران و شرکت پخش وجود دارد که نیازمند اصلاح و بازنگری است. بخش اول رابطه حقوقی است، در این مورد باید گفت که قراردادهای شرکت پخش با جایگاه‌داران مربوط به دوران ریاست‌جمهوری آقای خاتمی بوده و اکنون نیازمند بازنگری است. بخش دوم رابطه تجاری است که به ماجرای کهنه کارمزدها بازمی‌گردد. اکنون کارمزد جایگاه‌داران 2.5 صدم درصد است. یعنی از فروش یک لیتر بنزین 1000 تومانی 25 تومان به جایگاهدار می‌رسد که هزینه‌ها را پوشش نداده و بسیاری را در معرض ورشکستگی قرار داده است.» وقتی این مساله را با سجادی مطرح می‌کنیم، پاسخ او حاکی از این است که رایزنی‌ها از سوی شرکت ملی پخش برای افزایش کارمزد انجام شده است. او در این زمینه اظهار می‌کند: «در بحث کارمزد که عده‌یی از جایگاه‌داران ناراضی هستند، ما
متناسب با افزایش نرخ تورم کارمزد جایگاه‌ها را افزایش داده‌ایم، هم‌اکنون نیز درخواست افزایش کارمزد را صادر کرده‌ایم و منتظر تصویب شورای عالی اقتصاد هستیم تا مجوز اجرا را دریافت کنیم که تاکنون مصوبه‌یی ابلاغ نشده است.»
از صحت «النینو» اطمینان ندارم
النینو (یکی از چرخه‌های مشهور آب و هوایی جهان، که هر ۲ تا ۷ سال یک‌بار باعث ایجاد ناهنجاری‌های بزرگی در آب و هوای سراسر زمین می‌شود) که هفته گذشته پای خود را به تلگرام و شبکه‌های اجتماعی نیز بازکرد، در نشست خبری مدیرعامل شرکت ملی پخش نیز بی‌نصیب نماند.
سجادی با اشاره به اینکه از صحت این پدیده اطمینان ندارد، اظهار کرد: «با این حال شرکت ملی پخش آمادگی کامل برای مقابله با فصل زمستان را دارد و می‌تواند سوخت مورد نیاز مردم را حتی در سرد‌ترین حالت نیز با توجه به ذخیره‌های خود در فصل سرما تامین کند.» نکته قابل توجه این است، در حالی که طبق دعوتنامه ارسالی برای خبرنگاران «عرصه نفت‌گاز بر اساس پیمایش» و «کارت هوشمند سوخت» از محورهای نشست بودند، صحبت‌ها مانند بسیاری از این جلسات بیشتر حول محور «دستاوردهای» شرکت پخش می‌گذشت. از دستاوردها که بگذریم، به «مصرف بنزین» خواهیم رسید. طبق اظهارات ناصر سجادی«از ابتدای سال تاکنون 72.7میلیون لیتر بنزین در ایران مصرف شده که نسبت به 7 ماه ابتدای 93 رشد 3 درصدی داشته است.» البته با توجه به ناگهانی بودن اعلام «تک نرخی» شدن بنزین در سال جاری و هجوم مردم برای استفاده از آخرین ذخیره‌های بنزین یارانه‌یی، چنین افزایش مصرفی تقریبا طبیعی تلقی می‌شود. سجادی در ادامه اظهارات خود درباره اهمیت اجرای سامانه هوشمند سوخت خاطرنشان کرد: «اگر این طرح اجرا نمی‌شود اکنون مصرف بنزین کشور با همان رشد بالای 10درصدی سال‌های قبل از 85 چیزی حدود 150میلیون
لیتر بود، این در حالی بود که امکان واردات این مقدار سوخت وجود نداشت و شرکت پخش فرآورده‌های نفتی به عنوان خالق سامانه هوشمند سوخت، این طرح را با موفقیت به اتمام رساند. در واقع با سهمیه‌بندی در مقابل افزایش مصرف ایستادگی کردیم تا به قیمت بنزین به قیمت‌های بین‌المللی برسد، زیرا تنها با گران کردن قیمت، نمی‌توانستیم جلو مصرف بنزین را بگیریم. وی در ادامه گفت: در کنار بنزین 100تومانی نمی‌توانستیم حمل‌ونقل را توسعه بدهیم و با افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین بستر مناسب برای توسعه حمل و نقل عمومی فراهم شد.» او در ادامه اظهار داشت: «در مصرف نفت سفید 16 درصد، نفت گاز 18درصد و نفت کوره34درصد نسبت به 7 ماه ابتدای 93 کاهش مصرف داشته‌ایم که به علت تغییر الگوی سوخت به گاز طبیعی است، زیرا با توسعه گاز طبیعی نقش سایر سوخت‌ها کمتر می‌شود.» سجادی در مورد واردات و صادرات نفت گاز گفت: «در سال گذشته مقداری نفت‌گاز وارد کردیم، ولی امسال این‌گونه نبود و توانستیم 800 هزار تن نفت‌گاز صادر کنیم.» وی در زمینه منطقه‌یی محور بودن صادرات اظهار کرد: «سیاست ما این‌گونه خواهد بود که صادرات خود را به کشورهای همسایه انجام دهیم و در بازارهای
منطقه نفوذ کنیم. البته در سایر سوخت‌ها نیز عملکرد خوبی داشته‌ایم به‌طور مثال 30هزار تن گاز مایع، 7500 تن سوخت هوایی و 2500 تن نفت سفید (به عراق) صادر کرده‌ایم.»
کاهش قاچاق سوخت در 6 ماهه ابتدای 93
سجادی با اشاره به کاهش قاچاق سوخت در کشور گفت: 215میلیون لیتر سوخت در 6 ماه ابتدای سال 93 قاچاق شده که این رقم در 6ماه نخست امسال به رقم 71 میلیون لیتر رسیده است. از آنجا که رشد 3.2درصدی در مصرف بنزین داشته‌ایم ولی در نقاط مرزی کاهش مصرف داشته‌ایم به‌طوری که طبق آمار رشد مصرف بنزین در نقاط مرزی کمتر از متوسط کل بوده است.
وی همچنین افزود: شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی مجوزی دارد که می‌تواند روزانه 10 میلیون لیتر بنزین وارد کند تا در صورت نیاز و زمانی که تولیدات داخلی به دلیل تعمیرات کم است از این واردات استفاده کند، از این رو از ابتدای سال تاکنون روزانه به‌طور متوسط 8.4 میلیون لیتر بنزین وارد کشور شده است. سجادی در خصوص کیفیت بنزین داخلی اظهار کرد: بنزین تولید داخل کشور بر اساس استاندارد‌های پالایشگاه‌هاست و در زمینه واردات نیز بر اساس استاندارد یورو 4 اقدام به واردات می‌کنیم. وی همچنین در مورد شایعاتی در زمینه کیفیت پایین بنزین تولید داخل اظهار کرد: کسانی که در خصوص کیفیت بنزین داخل اظهارنظر می‌کنند کسانی هستند که دانش و اطلاعات کافی از کیفیت بنزین ندارند.
واقعی کردن قیمت نفت گاز
سجادی با اشاره به اینکه با اجرای طرح سامانه هوشمند سوخت توانستیم مردم را با قیمت‌های واقعی بنزین آشنا کنیم، اظهار کرد: «اکنون با اجرای طرح پیمایش نیز می‌خواهیم در بخش نفت‌گاز نیز این عملکرد را تکرار کنیم.» تکرار عملکردی که البته با توجه به مشکلات پیش آمده برای سامانه هوشمند سوخت باید امیدوار بود در طرح جدید با چالش‌های کمتری همراه شود.
سجادی با اشاره به مشکلات پیش روی طرح پیمایش گفت: این طرح نسبت به سامانه هوشمند سوخت پیچیده‌تر است زیرا در این طرح ما باید امکان شناسایی هر خودرو را داشته باشیم و از مسافت طی شده آنها مطلع باشیم. اکنون 800هزار خودرو مصرف‌کننده نفت‌گاز وجود دارد که حدود 300 هزار از آنها در خارج از شهرها مشغول تردد هستند، در واقع هر خودرویی که بارنامه نداشته باشد جزو خودروهای داخل شهری محسوب می‌شوند و باید تک تک مسافت طی شده آنها را محاسبه کرد، یعنی باید 800 هزار خودرو را زیرنظر داشته باشیم که این کار سختی است و مشکلات خاص خود را هم دارد. در واقع طرح پیمایش، یک طرح آی‌تی در مقیاس بسیار وسیع است و تمام مراحل طراحی آن نیز بومی است. با اجرای این طرح مردم با قیمت‌های واقعی نفت‌گاز آشنا می‌شوند و مصرف‌کنندگان واقعی به سوخت می‌رسند.
