گروه پتروشیمی حمید مظفر
نخستین کنگره بین‌المللی نفت و نیرو IPEC 2015 با برگزاری نشست معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران به عنوان آخرین برنامه این کنگره به کار خود پایان داد. آنچه در این بین مشخص بود کاهش چشمگیر در استقبال شرکت‌های خارجی از این پنل در مقایسه با پنل‌های روزهای گذشته این کنگره بود. برخلاف پنل‌های معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش‌های بالادستی صنعت نفت که در سطح بالایی از مدیران شرکت‌های ارشد بین‌المللی برگزار می‌شد، این پنل در سطح نه چندان قابل توجهی برگزار شد.
محمدحسین پیوندی، قائم‌مقام مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، مرضیه شاهدایی مدیر طرح‌های شرکت ملی پتروشیمی و عیسی مشایخی مدیرعامل شرکت پتروشیمی بین‌الملل NPCI سخنرانان این نشست بودند که قرار بود به تشریح جزییات فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی ایران بپردازند. اما نکته قابل تامل در این نشست این بود که اکثر قریب به اتفاق صحبت‌های مطرح شده در این پنل تکراری بود و نکته خاصی در این نشست مطرح نشد که پیش از این به اطلاع فعالان صنعت پتروشیمی نرسیده باشد. در واقع می‌توان گفت که اگر کسی پیگیر اخبار صنعت پتروشیمی در چند ماه گذشته بوده باشد به راحتی جملات بعدی سخنرانان را حدس می‌زد. موکول شدن این پنل به آخرین ساعات نیز منجر شده بود بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی اساسا کنگره را به قصد کشورهایشان ترک کرده و در نتیجه اقبال چندانی نسبت به این پنل از خود نشان ندهند. در نهایت اما مهم‌ترین اظهارات مطرح شده در این نشست به معرفی 16 طرح اولویت‌دار صنعت پتروشیمی توسط مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی خلاصه شد. به گزارش «تعادل» این پنل با سخنرانی مرضیه شاهدایی مدیرطرح‌های شرکت ملی پتروشیمی آغاز شد. وی در ابتدای صحبت‌های
خود شرکت ملی پتروشیمی را سازمانی توسعه‌یی و در مقام برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کلان و پشتیبان صنعت پتروشیمی، فراهم‌کننده بسترهای سرمایه‌گذاری و زیرساخت‌های لازم برای پتروشیمی در گستره ایران زمین معرفی کرد. وی خلق ارزش و تلاش برای توسعه پایدار صنعت را ارزش‌های بنیادین این سازمان معرفی کرد.
راندمان 78 درصدی پتروشیمی در سال 93
مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی در سال 93 را 57 میلیون تن اعلام کرد که نزدیک به 44.5میلیون تن تولید محقق شد و این به معنی راندمان 78 درصدی تولید است. از این 44.5 میلیون تن محصول تولید شده، 32.2 میلیون تن آن به فروش رفته است و ارزش صادراتی این صنعت در این سال 10.3 میلیون دلار بوده است. شاهدایی اعلام کرد که در حال حاضر 67طرح در صنعت پتروشیمی در حال اجراست که ظرفیت تولید این طرح‌ها 60میلیون در سال خواهد بود که از این مقدار 48.6 میلیون تن آن قابل فروش خواهد بود. وی اعلام کرد که برای به سرانجام رساندن این طرح‌ها به سرمایه‌یی حدود 40میلیارد دلار نیاز است که تاکنون تنها 7میلیون دلار آن تامین شده است.
دانش فنی و اعتبار مالی مهم‌ترین ضربه‌های تحریم به پتروشیمی
مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی در ادامه صحبت‌های خود به اثراتی که تحریم‌های بین‌المللی بر صنعت پتروشیمی ایران گذاشته است اشاره کرد. شاهدایی مشکل در خرید دانش‌فنی، اعتبارات مالی و فاینانس از سوی منابع خارجی، افتتاح LC، انتقالات پولی بین واحدهای داخلی و بین‌المللی، دسترسی محدود به اسناد فنی، عدم پذیرش LC ایرانی از سوی شرکت‌های خارجی، مشکلات حمل و نقل از طریق کشتی و مشکل صدور لایسنس‌های صادراتی از سوی تولیدکنندگان خارجی را از آثار تحریم بر صنعت پتروشیمی ایران دانست.
16 طرح اولویت‌دار برای پتروشیمی ایران
وی به اولویت‌بندی طرح‌های پتروشیمی اشاره کرد و اعلام کرد که 16 طرح از 67 طرح در حال اجرا در دوران پساتحریم در اولویت اول شرکت ملی پتروشیمی هستند. این طرح‌ها به‌طور میانگین از 88درصد پیشرفت فیزیکی برخوردار هستند و اتمام آنها در اولویت NPC هست. این طرح‌ها در سال‌های 94، 95 و نیمه اول سال 96 به بهره‌برداری خواهند رسید و در پایان دولت یازدهم شاهد راه‌اندازی این‌طرح‌ها خواهیم بود. طبق اظهارات شاهدایی مجموع تولید این طرح‌ها 9.8میلیون تن در سال خواهد بود که 8.1 میلیون تن آن با ارزش 4.7میلیارد دلار به فروش خواهد رسید. پتروشیمی‌های لرستان، تخت جمشید، کاویان 2، دماوند، واحد مروارید، مرودشت، مهاباد، کارون، هگمتانه، کردستان، پردیس 2، انتخاب، خط لوله اتیلن غرب، دالاهو، کاوه و پتروشیمی ایلام این 16 طرح را تشکیل می‌دهند.
اولویت‌دوم‌ها کجا هستند؟
مدیر طرح‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی اظهار کرد: اولویت‌های دوم طرح‌های پتروشیمی، طرح‌هایی هستند که LC آنها در دو سال گذشته افتتاح شده است و عبارتند از پتروشیمی‌های بوشهر، گچساران، لردگان، مرجان، سبلان، صدف، مهر، سیراف، کیمیا پارس و پتروشیمی مسجد سلیمان. اینها طرح‌هایی هستند که احداث آنها به‌طور میانگین 60درصد پیشرفت داشته است و پیش‌بینی می‌شود که پس از سال 96 و در سال‌های 2017 و 2018 میلادی به بهره‌برداری برسند.
شاهدایی در توصیف طرح‌های اولویت سوم پتروشیمی گفت: طرح‌های اولویت سوم طرح‌هایی هستند که پیشرفت آنها به دلیل مشکلات خاصی که داشته‌اند به‌طور میانگین زیر 20درصد پیشرفت داشته‌اند. این طرح‌ها عمدتا بنا به مشکلات ناشی از اثرات تحریم و مشکلات دیگری نظیر توجه به طرح‌های پایین‌دستی این پروژه‌ها با ارزیابی مجدد و تغییر مکان احداث با توجه به شرایط اقلیمی ویژه کشور با کندی پیشرفت کرده‌اند.
افزایش کارایی، هدف NPC
شاهدایی در ادامه به برنامه‌های توسعه‌یی صنعت پتروشیمی توسط شرکت ملی پتروشیمی اشاره کرده و اظهار داشت که یکی از اهداف اصلی این برنامه‌ها افزایش کارایی مجتمع‌های موجود دانست. این موضوع شامل بحث خوراک، بحث تعمیرات و نگهداری و تجهیزات جدید می‌شود. هدف دیگر این طرح‌های توسعه‌یی با توجه به محدودیت منابع سرمایه‌یی موجود در کشور و مشکلات دولت در تامین منابع مالی پروژه‌های متعدد، جذب سرمایه‌گذار مستقیم خارجی (FDI) است. همچنین اصلاح قوانین موجود کشور برای افزایش سهم شرکت ملی پتروشیمی در سرمایه‌گذاری‌ها و اجرای پروژه‌ها از دیگر اهداف طرح‌های توسعه‌یی شرکت ملی پتروشیمی است. شاهدایی یکی دیگر از اهداف توسعه‌یی شرکت ملی پتروشیمی را تکمیل پروژه پتروشیمی دماوند دانست. پیشرفت این پروژه به دلیل معطل ماندن بحث واگذاری آن به بخش خصوصی از پیشرفت اندکی برخوردار بوده است و لذا یکی از اهداف اصلی NPC تکمیل این پروژه مهم است. همچنین ایجاد مناطق جدید ویژه صنعت پتروشیمی وتوسعه زیرساخت‌های این صنعت، توسعه ویژه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و حمایت از آنها از دیگر اهداف شرکت ملی پتروشیمی است.
ادغام تولیدکنندگان متانول، سیاست NPC
شاهدایی در ادامه صحبت‌های خود به تشریح وضعیت بخش‌های متانول و اوره و آمونیاک صنعت پتروشیمی ایران پرداخت. در حال حاضر 3مجتمع تولید متانول در کنار دریا و یک مجتمع تولید متانول دور از دریا مشغول تولید متانول هستند که ظرفیت تولید آنها به بیش از 5میلیون تن می‌رسد. همچنین 17پروژه تولید متانول نیز در دست احداث است که 12تای آن در کنار دریا با ظرفیت بیش از 19میلیون تن و 5تای آنها در روی زمین و در فاصله از دریا با ظرفیت بیش از 7میلیون تن تولید خواهند کرد که در مجموع ظرفیت تولید متانول ایران را به بیش از 31میلیون تن در سال خواهند رساند. پروژه‌های کرمان، خراسان، فجر کرمان، متانول آذربایجان و ماهان پروژه‌هایی درون سرزمینی هستند که دارای زنجیره ارزش هستند و از متانول تولیدی خود استفاده خواهند کرد و متانول از این مجتمع‌ها خارج نخواهد شد. پروژه‌هایی مثل کاوه، بوشهر، مرجان، سیراف، سبلان، ونیران، لاوان، آریان، آرمان، کیمیا و ارگ مجتمع‌های مستقل هستند که صرفا به تولید متانول خواهند پرداخت. شاهدایی اعلام کرد که از مجموع متانول تولیدی واحدهای مستقل حدود یک میلیون تن آن صرف مصرف داخلی خواهد شد و 9.5میلیون تن آن در بازارهای
بین‌المللی عرضه خواهد شد و ظرفیت تولید متانول ایران در سال 2019 به 24میلیون تن خواهد رسید. وی اعلام کرد که سیاست شرکت ملی پتروشیمی بر این است که تولیدکننده‌های متانول را با هم ادغام کند و از این طریق زنجیره ارزش تولید خود را تکمیل کند و بدین منظور پروژه‌ها را به سمت سرمایه‌گذاری مشترک با سرمایه‌گذاران خارجی هدایت خواهد کرد. شاهدایی در ادامه صحبت‌های خود به معرفی پروژه‌های تولید اوره در ایران پرداخت. از بین مجتمع‌های پتروشیمی تولید‌کننده اوره، پتروشیمی‌های مرودشت، لردگان، زنجان، گلستان، مسجدسلیمان، اردبیل و کرمانشاه درون سرزمینی و پتروشیمی‌های پردیس، هنگام، لاوان وهرمز در کنار آب تولید می‌کنند. این پروژه‌ها در مجموع ظرفیت تولید بیش از10میلیون تن محصول در سال را خواهند داشت. نکته مهم این است که عمده این طرح‌ها درصد پایینی از پیشرفت دارند. مدیر طرح‌های پتروشیمی به این نکته نیز اشاره کرد که در حال حاضر در سطح جهانی نیز تولید اوره بیش از مقدار نیاز است و مثل وضعیت متانول البته با شدت کمتر به نظر می‌رسد که بازار اوره نیز تا حدی اشباع شده باشد. بنابراین طرح ادغام مجتمع‌ها و توسعه بخش‌های پایین دستی اوره نیز از
برنامه‌های شرکت ملی پتروشیمی است.
پلی‌پروپیلن هدف ایران است
شاهدایی در ادامه صحبت‌های خود به وضعیت صنعت تولید پروپیلن پتروشیمی ایران پرداخت. وی با اشاره به گسترش بازار محصولات پلاستیک و سرمایه‌گذاری و وضعیت مناسب ایران در زمینه تولید پلی‌اتیلن در سال‌های گذشته، بر این نکته تاکید کرد که توسعه بازار پروپیلن به عنوان یکی از مواد اولیه مصرفی صنعت پلاستیک از اهداف سال‌های آتی صنعت پتروشیمی ایران خواهد بود. شاهدایی در این بخش از صحبت‌های خود به معرفی طرح‌های تولید پروپیلنی که تاکنون موفق به اخذ مجوز شده‌اند، پرداخت. پتروشیمی‌های ایلام، سلمان، دهلران، فجر کرمان، پتروشیمی کرمان، ماهان، بجنورد و پردیس آذربایجان پروژه‌های پتروشیمی درون سرزمینی هستند که با هدف تولید پروپیلن در کشور در حال احداث هستند. همچنین پروژه‌های مهر، کیان، الفین‌آروماتیک پارسیان، الفین‌آروماتیک سیراف، پارسیان PDH/PP و پارسیان MTP/PP از جمله پروژه‌های کنار ساحل تولید پروپیلن هستند. این طرح‌ها عمدتا از پیشرفت بسیار پایینی برخوردار هستند و برای تکمیل آنها نیاز به سرمایه‌گذار و دانش‌فنی خارجی داریم.
شاهدایی در پایان صحبت‌های خود پیام استقبال صنعت پتروشیمی ایران را به سرمایه‌گذاران خارجی و شرکت‌هایی که دانش‌فنی لازم برای صنعت پتروشیمی ایران را فراهم می‌کنند، رساند.
