گروه پتروشیمی نادی صبوری
نرخ خوراک پتروشیمی، سه کلمه‌یی است که این روزها تقریبا در هر گفتمان اقتصادی کشور مشاهده می‌شود. از نامه 4 وزیر کابینه به روحانی گرفته تا گردهمایی فصلی اعضای انجمن مدیریت ایران.
دانشکده نفت را که پشت سر بگذاریم، می‌رسیم به ساختمان قدیمی باشگاه شماره 2 شرکت ملی نفت، ساختمان‌هایی که اغلب اوقات پذیرای مسافران شهرهای دیگر هستند و در انتهای سمت چپ محوطه نیز ساختمانی برای دور هم جمع شدن‌ها وجود دارد. عصر دیروز نیز این ساختمان میهمان انجمن مدیریت ایران بود. انجمنی که یکی از قدیمی‌ترین‌ها در ایران بوده و برخی از اعضایش 30 یا 40سال سابقه عضویت را در کارنامه خود دارند. دلیل حضور من در این برنامه البته حضور عباس شعری‌مقدم مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی و عادل‌نژاد سلیم مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس بود. از همان ابتدای جلسه مجید قاسمی رییس انجمن مدیریت ایران به این مساله اشاره کرد که اعضا در این جلسه نظرهای خود را در این مورد که بعد از تحریم این انجمن چه کارکردی دربهبود شرایط اقتصادی کشور ایفا خواهد کرد، بیان کنند. درهمین جا بود که پای نامه وزرا به رییس‌جمهور به میان آمد. نامه‌یی که در آن به صراحت بیان شده است: «در صنعت پتروشیمی که بیش از 35درصد از ارزش بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد، سیاست‌های نامعلوم تعیین نرخ خوراک گاز و همچنین افزایش قیمت دلار مبادله‌یی که موجب افزایش بهای تمام‌شده
آنها شده است، به رکود این بخش دامن می‌زند. همچنین کنترل قیمت محصولات تولیدی بعضی از شرکت‌های بورسی مانع از تعدیل متناسب درآمدها و هزینه‌ها شده است.»
مجید قاسمی چنین نامه‌یی و مباحث مطرح شده در مورد نرخ خوراک پتروشیمی در آن را از دو منظر مورد بررسی قرار داد. از دیدگاه رییس انجمن مدیریت ایران این مساله که چنین نامه‌یی ازسوی اعضای یک کابینه مشخص در نقد فعالیت دیگر اعضای کابینه نوشته است، هم می‌تواند نکته‌یی مثبت از آزادی بیان و فضای انتقاد وزیران نسبت به یکدیگر باشد و هم ازسوی دیگر نشان‌دهنده تشتت‌آرا در بالاترین سطح تصمیم‌گیری‌های اقتصادی ایران.
البته نشانه‌های تضاد آرا در میان سطوح بالای تصمیم‌گیری به خصوص درحوزه پتروشیمی تازگی ندارد، چه بر سر مساله نرخ خوراک و چه بر سر مساله خروج یا الزام عرضه محصولات پتروشیمی در بورس کالا تاکنون اظهارنظرهای مختلفی ازسوی مدیران ارشد این حوزه صورت گرفته است. برای مثال درحالی که بیژن زنگنه وزیر نفت بارها به اشکال مختلف عدم تمایل خود به نرخ خوراک ارزان برای پتروشیمی‌ها را نشان داده و برای مثال در جلسه‌یی در دانشگاه امیرکبیر به این مساله اشاره کرده بود که نرخ خوراک 25سنتی به این واسطه که شبه‌دولتی‌ها را از صنعت بیرون می‌کند نرخی مناسب محسوب می‌شود، دیگر مسوولان پتروشیمی بر نرخ خوراک ارزان تاکید می‌کنند.
شرط سرمایه‌گذاران خارجی
اما وقتی پای ورود سرمایه‌گذاری خارجی به صنعت کشور مطرح می‌شود، شفافیت در قوانین و شرایط یکی از مهم‌ترین پیش‌شرط‌های آنها برای ورود است. مساله‌یی که یکی از اعضای انجمن مدیریت ایران در خلل صحبت‌های خود به آن اشاره کرده و بیان می‌کند این درحالی است که در ایران هنوز در مورد مساله با اهمیتی مانند نرخ خوراک ابهام وجود دارد.
یکی از دیگر اعضای این انجمن که سابقه حضور در شرکت سرمایه‌گذاری پتروشیمی را داشته است؛ در ادامه به این مساله می‌پردازد که اگر ما بخواهیم ورود سرمایه‌ها به حوزه پتروشیمی را از قالب تحت لیسانس بودن به قالب همکاری مشترک دربیاوریم، شفافیت در امور و مدیریت صحیح اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. او می‌گوید که پیش از این توانسته است در قالب همکاری مشترک با یک شرکت اتریشی به 6 کشور که بازار انحصاری محصولات اروپایی بوده‌اند، محصول پتروشیمی صادر کند.
درخلال همین صحبت‌ها از عادل نژادسلیم مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس می‌پرسم که او چه نظری دارد؟ نژادسلیم که از مدیران کارکشته ایرانی است روی یک تکه کاغذ برایم می‌نویسد: «رشته تسبیح اقتصادی و مدیریتی ایران پاره شده است.» از او توضیح بیشتری می‌خواهم ولی طبق عادتش چندان تن به بیان جمله‌های بلند‌تر نمی‌دهد، اما در واکنش به اظهارنظر یکی از حضار که می‌گوید شرکت‌های ایرانی در سطح خارجی‌ها نبوده و به همین واسطه تن به مذاکره با ایران نمی‌دهند؛ نژاد سلیم به من می‌گوید: «پس چطور ما توانستیم با آنها مذاکره کنیم؟» موقعیت را مناسب دیده و از او راجع به ژنو سوال می‌کنم. (عادل نژادسلیم به همراه عیسی مشایخی مدیرعامل شرکت پتروشیمی بین‌الملل هفته گذشته در نشست دوم معرفی فرصت‌های اقتصادی ایران به اروپا در ژنو حضور داشتند) برایش روی کاغذ می‌نویسم که دکتر الهام حسن‌زاده در گفت‌وگوی تلفنی با «تعادل» به ما خبر دادند که خارجی‌ها در ژنو نسبت به نوع مالکیت صنعت پتروشیمی ایران دچار ابهام بودند. آیا با شما نیز در این زمینه صحبتی مطرح شد؟
مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس در پاسخ به من روی کاغذ می‌نویسد که ما برای خارجی‌ها توضیح دادیم که طبق اصل44 صنعت پتروشیمی ایران اکنون خصوصی است. نژاد سلیم می‌گوید که تاکنون با 15 شرکت خارجی در این زمینه گفت‌وگو کرده‌اند. از او می‌پرسم آیا تمام گفت‌وگو‌ها در ژنو بوده است، می‌گوید که هم در ژنو و هم در ایران. در پاسخ به این پرسشم که کدام یک از این مذاکرات جدی‌تر و امیدوار‌کننده‌تر هستند، می‌گوید که تمام آنها درهمین حالت هستند. اما وقتی مدیران ایرانی روی دنده عدم اظهارنظر صریح می‌افتند، تقریبا باید هریک کلمه را با ابزارهای مختلفی از آنها شنید و من هم به این مساله کفایت می‌کنم.
نژادسلیم یکی از تنها مدیرانی است که وقتی پیش از این در گفت‌وگوی اختصاصی‌اش با «تعادل» راجع به حضور هندی‌ها در صنعت پتروشیمی ایران سوال کردم با صراحت بیان کرد که حضور هند برای پتروشیمی ما فایده چندانی ندارد. این پاسخ از این جهت حائز اهمیت است که تقریبا قریب به اتفاق مسوولان تاکنون در واکنش به این پرسش موضعی محافظه‌کارانه که در نهایت نمی‌توان نتیجه خاصی از دل آن بیرون آورد، می‌گیرند.
درهفته‌های اخیر باز هم بحث حضور هندی‌ها در پتروشیمی ایران داغ شد و وزیر کشتیرانی مهاراجه‌ها از شرایط عجیب و غریبشان برای این سرمایه‌گذاری گفت. به همین واسطه از نژادسلیم سوال کردم که آیا میان 15 شرکتی که هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس با آنها مذاکره جدی داشته، هندی‌ها نیز حضور داشتند؟ با همان لحن صریحش می‌گوید: نه ما هندی‌ها را قبول نداریم؛ آنها می‌خواستند مذاکره کنند اما ما قبول نکردیم.
مدیرعامل هلدینگ پتروشیمی خلیج‌فارس که پیگیری من را می‌بیند، قول می‌دهد که در گفت‌وگوی اختصاصی جدیدش با «تعادل» برایمان حسابی وقت گذاشته و به قول خودش 8ساعت با ما صحبت کند.
بحث میان اعضای انجمن مدیریت همچنان ادامه دارد، اوضاع اقتصاد کشور به حدی آشفته است که شاید روزها و ماه‌ها بتوان شاهد چنین بحث‌هایی که هریک نیز از منظری متفاوت و البته در بیشتر موارد به حق به قضیه می‌نگرند، بود.
در این لحظه است که باز پای پتروشیمی به صحبت‌های جمعی اعضای انجمن باز می‌شود. رییس انجمن و مدیرعامل بانک پاسارگاد به سال گذشته اشاره کرده و بیان می‌کند که پارسال دولت برای افزایش درآمد خود از خوراک گاز پتروشیمی‌ها باعث شد که در 2روز اول سهام دولت 5هزارو600میلیارد تومان افت کند چراکه سهم مردم را روی میز ریخته بود.
قاسمی در ادامه بیان کرد که چنین عملکردهایی پذیرش ریسک سرمایه‌گذاری درایران را غیرممکن می‌کند. همین مسائل باعث می‌شود مردم تمایل به خرید سهم بانک داشته باشند که ریسکی نداشته و به سودشان می‌رسند اما خیلی کمتر به سمت خرید سهم واحدهای پتروشیمی می‌روند که از دیدگاهشان با بی‌ثباتی همراه است.
مباحث همچنان ادامه داشته و در بسیاری از موارد نیز با جذابیت و نگاهی متفاوت بیان می‌شوند؛ من اما باید به دفتر بازگردم. با ابهام بزرگی به نام «نرخ خوراک پتروشیمی» جلسه انجمن مدیران را ترک گفته و به محل کار بازمی‌گردم به امید روزی که نوری تازه بر این حوزه تابش کند.
