میثم باقری
عضو هیات‌مدیره کارگزاری بانک مسکن
اوراق سلف موازی استاندارد را از دو جنبه می‌توان بررسی کرد. از منظر شرکت‌هایی که از طریق این اوراق تامین مالی می‌شوند و از منظر سرمایه‌گذارانی که اقدام به خرید این اوراق می‌کنند. ابتدا باید از منظر تامین مالی آن را بررسی و در مرحله بعد از منظر سرمایه‌گذاران آن را کاوش کرد.
بررسی از منظر تامین مالی
اوراق سلف موازی استاندارد یکی از روش‌های نوین تامین مالی در بازار سرمایه به شمار می‌رود. کلیه تولیدکنندگانی که محصولات خود را در بورس کالا یا بورس انرژی پذیرش کرده‌اند، می‌توانند از این ابزار تامین مالی استفاده کنند. در حال حاضر تامین مالی از این طریق برای دوره‌های کوتاه‌مدت یعنی یک‌سال و کمتر از یک‌سال صورت می‌گیرد. تمام اوراق سلف موازی استانداردی که تاکنون در بورس کالا و بورس انرژی عرضه شده‌اند، دارای سررسید یک‌ساله بوده‌اند، جز اوراق سلف موازی استاندارد گندم که دارای سررسید 6ماهه بوده است. همچنین حجم اوراق منتشر شده نشان می‌دهد که استقبال تولیدکنندگان از این نوع تامین مالی بسیار موفق بوده است. مهم‌ترین سوالی که در مورد این اوراق مطرح می‌شود، این است که مزیت اصلی تامین مالی از طریق این روش نسبت به تامین مالی از طریق بانک یا سایر روش‌های تامین مالی موجود در بازار سرمایه چیست؟ در پاسخ به این سوال باید عنوان کرد که در روش تامین مالی از طریق بانک، در درجه اول وجوه تامین مالی بالا می‌تواند نسبت کفایت سرمایه بانک‌ها را دچار مشکل کند و ضمنا بازپرداخت وجوه توسط قرض‌گیرنده باید به شکلی صورت بگیرد که در حین دوره،
هم وجوه مربوط به سود دوره و هم قسمتی از اصل وجوه بازگردانده شود و در پایان دوره تامین مالی کل وجوه بازپرداخت شده باشد. در مورد تفاوت تامین مالی از طریق اوراق سلف موازی استاندارد با سایر ابزار‌ها در بازار سرمایه می‌توان به این موضوع مهم اشاره کرد که در روش تامین مالی از طریق این اوراق پرداخت سود به سرمایه‌گذاران و پرداخت اصل پول در انتهای دوره صورت می‌گیرد ولی در بیشتر روش‌های موجود در بازار سرمایه، تامین مالی شونده باید در حین دوره و معمولا در دوره‌های ماهانه یا ۳ ماهه سود بین دوره و در انتهای دوره اصل پول را به سرمایه‌گذاران پرداخت کند.
بررسی از منظر سرمایه‌گذاران:
در مورد این اوراق سرمایه‌گذاران ۳ نوع سود را می‌توانند، دریافت کنند و این مطلب جذابیت این اوراق را برای سرمایه‌گذاران افزایش می‌دهد: 1- سود بین دوره که اگر سرمایه‌گذار تصمیم به فروش این اوراق بگیرد، می‌تواند این اوراق را در معاملات ثانویه با حداقل قیمتی که بازارگردان تضمین کرده است به فروش برساند و در صورتی که قیمت بازار بالاتراز حداقل قیمت تعهد بازارگردان باشد، سرمایه‌گذار می‌تواند اوراق را به قیمت بازار به فروش برساند. 2- سود حاصل از اعمال، به قیمت اعمال اختیار فروش تبعی که اگر در سررسید قیمت دارایی پایه کمتر از قیمت اعمال اختیار فروش تبعی باشد سرمایه‌گذاران می‌توانند، اختیار خود را اعمال کنند. 3- سود حاصل از اعمال، به قیمت اعمال اختیار خرید تبعی که اگر در سررسید قیمت دارایی پایه بیشتر از قیمت اعمال اختیار خرید تبعی باشد فروشنده این اوراق، اختیار خود را اعمال می‌کند و سرمایه‌گذاران می‌توانند، سود بالاتری دریافت کنند. به هرحال تنوع سود دریافتی می‌تواند برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد اما بیشترین جذابیت این اوراق به واسطه کاهش نرخ بهره است. به این دلیل که این اوراق سود تضمین شده دارند و اختیار خرید یا فروش در
مورد این اوراق وجود دارد، حتی در صورت کاهش نرخ بهره، سرمایه‌گذار سود خود را مطابق با اطلاعیه قرارداد به صورت کامل دریافت می‌کند، این درحالی است که بسیاری از اوراق دیگر در بازار سرمایه باید در صورت کاهش نرخ بهره، سود خود را تعدیل کنند. در مورد معاملات ثانویه این اوراق، یکی از مباحث مهم اقتصادی که بیان می‌کند، کاهش نرخ بهره موجب افزایش قیمت اوراق قرضه خواهد شد، مصداق کامل می‌یابد و به تدریج قیمت این اوراق با کاهش نرخ تورم افزایش بیشتری خواهد یافت. در پایان تاکید می‌شود که در شرایط فعلی اقتصادی که نرخ تورم و نرخ بهره در حال کاهش است بازار اوراق قرضه از جذابیت و capital gain مناسبی برخوردار است و سرمایه‌گذاری در این اوراق به همگان توصیه می‌شود.
