کاهش شدید شاخص بورس اوراق بهادار تهران طی دو ماه و نیم گذشته توجه بسیاری از رسانههای خبری ایران را به خود جلب کرده و موجب بحثهای عمومی درباره رابطه بین عملکرد ضعیف بازار و نرخهای سود بانکی شده است. به نقل از پایگاه خبری ترند درحالی که شاخص اصلی بورس تهران در 19ژوئن [30تیر ماه] با 817 واحد کاهش به رقم 73هزار و 27رسید، پایینترین رقم خود از ماه فوریه را تجربه کرد.
درحالی که دولت ایران تلاش دارد تا نرخهای سود بانکی را با هدف تحرک بخشیدن به اقتصاد راکد کشور که نتیجه پایین آوردن نرخ تورم بوده، کاهش دهد، تحلیلگران نظرات یکسانی درباره تاثیر نرخ سود بر بازار بورس ندارند، این درحالی است که اخیرا گروهی از بانکهای ایرانی تصمیم گرفتهاند از روز 21ژوئن، اول تیر نرخهای سود بانکی را از 18درصد به 15درصد کاهش دهند. بسیاری از ناظران امیدوارند که بازار بورس ایران به ویژه بورس اوراق بهادار تهران پس از کاهش نرخهای سود بانکی یک جهش را تجربه کند.
اما برخی دیگر نظر دیگری دارند و معتقدند کاهش نرخ سود بهتنهایی نمیتواند انگیزه کافی را به سرمایهگذاران برای انتقال داراییهایشان از حسابهای بانکی به بازار سرمایه بدهد زیرا عملکرد ضعیف بورس اوراق بهادار تهران طی 10هفته گذشته، چشمانداز چندان جذابی را پیش چشم آنها قرار نمیدهد.
این گروه از کارشناسان همچنین استدلال میکنند که این تصمیم نمیتواند به بخش صنعتی کشور و در نهایت ارزش سهام شرکتهای مختلف کمک کند زیرا بانکها نتوانستهاند درباره کاهش نرخ کارمزد تسهیلات اختصاص داده شده به شرکتهای تولیدکننده کالا تصمیمگیری کنند. دلیل دیگر ناکافی بودن این تصمیم آن است که اکثر شهروندان ایرانی ترجیح میدهند، داراییهای خود را در حسابهای سپرده نگه دارند تا اینکه وارد بخش صنعت یا خرید سهام در بورس کنند زیرا بانکداران نرخهای سود بالاتری برای حسابهای سپرده پیشنهاد میدهند. از نظر فنی، نرخ سود بانکی در ایران بالاتر از درآمد سالانه به دست آمده از سرمایهگذاری در بخش صنعتی کشور است زیرا نرخ بازدهی سرمایهگذاری در بخش صنعتی کشور تنها 8درصد است. درحال حاضر نرخ سود وامهای اعطایی به وامگیرندگان حدود 22درصد است. در واقع کاهش نرخهای سود بانکی در صورتی به بازار بورس کمک خواهد کرد که بانکها نرخ سود تسهیلات اعطایی به شرکتهای صنعتی را نیز کاهش بدهند. اگر بانکها توافق کنند که نرخ سود وامهای اعطایی را کم کنند، شرکتهای صنعتی و بازار سرمایه به تدریج نشانههایی از بازگشت به سوددهی را از خود نشان خواهند داد. در غیر این صورت، کاهش نرخ سود بانکی به تنهایی نمیتواند منجر به بهبود وضعیت فعلی بازار سرمایه شود. به منظور تحرک بخشیدن به بازار سرمایه، ایران به اتخاذ سیاستهای جدید و چند اقدام با هدف کمک به خروج اقتصاد خود از رکود نیاز دارد.