بورس تهران آخرین ماه تابستانی را باتوجه به رشدی که در سه روز پایانی شهریور پی گرفت، اما درحالی با طبع آرام به استقبال فصل خزان می‌رود که طی شش ماه گذشته سال جاری معادل 20میلیارد دلار از ارزش بازار آن دود شد و به هوا رفت! بررسی آمار و داده‌های عملکردی نیمه نخست سال جاری نشان می‌دهد بورس تهران در این مدت، بدترین ماه، فصل و بدترین نیمه سال را پشت‌سر گذاشته است. درنتیجه طبع آرام روزهای آخر شهریوری نیز علاوه بر آنکه متاثر از اخبار تاحدودی خوش هسته‌یی است، بلکه روند دخالت‌ها و مدیریت معاملات ویژه نهاد ناظر در جهت شاخص‌سازی و جلوه نمایی مثبت از بازار سهام، خصیصه رشد آهسته به بازار دمیده است.
این درحالی است که با وجود سعی وافر مقامات ناظر سازمان، میانگین بازدهی بازار سهام از ابتدای سال تا پایان فصل تابستان به منفی 9.3درصد سقوط کرد و ارزش بازار نیز طی این مدت با افت 63هزار میلیارد تومان معادل 20میلیارد دلار به رقم 324هزار میلیارد تومان کاسته شده است. رفتار کند توام با نوسانات منفی بازار و ریزشی بودن قیمت اکثر سهم‌ها طی نیمه نخست سال منجر به این شده است که شهریور با زیان 3درصدی بدترین ماه از سال 82 تاکنون، فصل تابستان با زیان 1.8درصدی، بدترین تابستان از سال 84 تاکنون و نیز نیمه نخست سال 93 با ثبت زیان 9.3درصدی، بدترین نیمه اول سال طی 15سال گذشته را لقب بگیرند.
اتفاق قابل‌توجه و نگران‌کننده بازار کاسته شدن بارز از حجم و ارزش معاملات روزانه است به‌طوری که در حال حاضر ارزش معاملات روزانه بعضی روزها به یک هشتم روزهای اوج معاملات در سال گذشته می‌رسد. چنین روند ریزشی ارزش معاملات علاوه بر ریسک‌گریزی بورس‌بازان حرفه‌یی، بازار سهام را فرسوده‌تر نشان می‌دهد که در قیاس با بازارهای موازی در صورت مستمر بودن آن گریز سرمایه‌گذاران از آن را در پی دارد. ازسوی دیگر افت ارزش بازار در حالی اتفاق افتاده است که عرضه‌های بسیاری در این مدت صورت گرفت اما با این‌حال در مقایسه با بازدهی پیک شاخص کل در 15 دی سال گذشته، بازدهی بورس به نزدیک منفی 20درصد فرو ریخته که بدین‌ترتیب از ارزش بازار نیز از زمان اوج شاخص کل تاکنون به عبارت صریح طی 8 ماه و نیم گذشته حدود 116هزار میلیارد تومان معادل 37میلیارد دلار کم شده است.
روند متفاوت بازدهی بورس و فرابورس
ارزش بازار فرابورس نیز نسبت به روز پیک شاخص بورس یعنی طی 8 ماه‌ونیم گذشته با از دست دادن 10هزار میلیارد تومان معادل 3میلیارد دلار بوده، ارزش روز این بازار در حال حاضر به 66هزار میلیارد تومان رسیده است. با احتساب افت ارزش بازار فرابورس، مجموع ارزش بازار بورس و فرابورس نسبت به روز پیک شاخص، 40میلیارد دلار از دست داده به این ترتیب حدود یک پنجم ارزش بورس تهران کم شده است. اما مقایسه روند میانگین بازدهی بورس و فرابورس، نشان‌دهنده متفاوت بودن رفتار این دو بازار بورسی است. در حالی که بورس شاهد بازدهی منفی یا زیان در تمام نیمه اول سال بوده است، بازدهی فرابورس در نیمه نخست امسال مثبت 5.8درصد شد و بازدهی تابستانی آن نیز به سود 8.9درصد بالغ شد و شهریور را نیز با میانگین سود یک درصدی به پایان رساند.
در همین حال شاخص کل فرابورس روز گذشته را نیز با روند رشد گذراند و با 6واحد رشد رقم شاخص آن به 816واحد رسید. ازجمله نمادهای تاثیرگذار برآیفکس پتروشیمی مارون، پتروشیمی جم و نفت پاسارگاد بودند. به این ترتیب در آخرین روز تابستانی سهامداران فرابورس 117.4میلیون اوراق به ارزش 890میلیارد ریال را مورد معامله قرار دادند. اما بازار اوراق تسهیلات مسکن، دیروز شاهد افت قیمت بود به‌طوری که هر ورقه تسهیلات مسکن شهریور 93 با 4.8درصد کاهش، 937هزار و 57ریال قیمت خورد.
جریانات روز بازار
اما از طرف دیگر منشا رشد آرام چند روز اخیر بورس را می‌توان بازگشت انتظار روانی خوشبینانه به میان بازیگران این بازار دانست. با وجود فضای انتظار و تردید در میان بورس‌بازان ناشی از به نتیجه انجامیدن توافق جامع هسته‌ایی یا تمدید دوباره مهلت مذاکرات، اما رشد پیاپی و توام با احتیاط بازار که از اول هفته شروع شده است، حاکی از ردپای غلبه موج خوش‌بینی بر فضای ناامیدی در میان بازیگران است. در نتیجه بازار روز گذشته نیز با رشد 140واحدی شاخص کل، میانگین بازدهی روزانه خود را به 0.2درصد رساند و گذر شاخص از نیمه کانال 71هزار واحدی و ارتفاع گرفتن رقم این متغیر تا 72هزار واحدی را نشان داد. به‌نظر می‌رسد بورس تهران بیش از آنکه از ریسک اقتصادی، تجاری و ارزی متاثر شود، بیشتر تابع ریسک سیاسی کشور است چراکه اظهارات احتیاط‌آمیز اما توام با امیدواری نسبت به دستیابی به توافق هسته‌یی از سوی مسوولان دیپلماسی و به‌خصوص سخنان رییس‌جمهوری در آستانه سفر به مقر سازمان ملل بر ادامه حرکت مثبت بازار حساس سهام سایه روشنی افکنده است که بیانگر روزهای خوش پیش‌روی این بازار است. دکتر روحانی پیش از عزیمت به نیویورک در جمع خبرنگاران از صدای واحد ملت
و رهبری درباره فناوری صلح‌آمیز هسته‌یی گفت و تاکید کرد که در این راستا به‌دنبال ایجاد اعتماد و احترام متقابل بین طرفین مذاکرات و شفافیت بیشتر در چارچوب مقررات بین‌المللی هستیم. صرف چنین سخنانی می‌تواند مقر سازمان ملل را به مکان تاریخی کلید خوردن کسب توافق جامع با قدرت‌های جهانی تلقی کرد. در هرحال رشد 140واحدی نماگر بازار سهام و رسیدن به رقم 71685 واحدی پیامد چند معامله بلوکی و موج خوش‌بینی و رشد نمادهای اثرگذار بر آن بود. بر این اساس روز گذشته فولاد خوزستان که با معامله بلوکی در نماد عادی سعی در مرتفع کردن شاخص کل داشت و توانست به تنهایی حدود 45واحد شاخص را به سمت بالا سوق دهد، در نتیجه فلزات اساسی جزو صنایع موثر در صعود آرام شاخص کل بازار دیروز بود در حالی که از این گروه نمادهای معاملاتی فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران، کالسیمین منفی معامله شدند. این در حالی بود که فملی نماد ملی مس ایران مشمول معامله بلوکی شد و سعی در مثبت کردن شاخص داشت. اما اکثر خودرویی‌ها که درچند روز گذشته با رشد مواجه شده‌اند روز گذشته نیز در ادامه رونق روزهای گذشته مثبت رقم خوردند و در حالی که شاهد صف خرید بودند، صف‌شان عرضه
شد.
معامله عمده وغدیر ناکام ماند
در این راستا وبصادر نماد بانک صادرات که ازجمله نمادهای مثبت‌کننده شاخص کل شمرده می‌شد، به‌علت فروش سهام بلوکی و «غدیر» توسط این بانک، به صرف تصور انجام این معامله نماد آن در ابتدای معاملات صف خرید شد اما در پایان معاملات که وغدیر در فروش ناکام ماند، صف خرید وبصادر از بین رفت. اما بلوک وغدیر در حالی در معامله ناموفق بود که در نماد معاملات عمده مجاز شده بود اما با انصراف خریدار از روند معامله کنار رفت. عرضه عمده سهام شرکت سرمایه‌گذاری غدیر توسط بانک صادرات روز گذشته به قیمت پایه هر سهم 982ر7ریال در نماد وغدیر4 عرضه شد. اما این بلوک حدود 10درصدی وغدیر در حالی راهی میز فروش شد که برای این سهم خریداری پیدا نشد. بر پایه این گزارش بلوک 9.63درصدی سرمایه‌گذاری غدیر ازسوی بانک صادرات عرضه شد که با وجود پیش‌بینی‌های صورت گرفته، خریداری برای این بلوک پیدا نشد و این سهم روی میز فروش ماند. بلوک غدیر درراستای سیاست دولت مبنی بر خروج بانک‌ها از بنگاهداری عرضه شده بود و بانک صادرات قصد داشت تا با فروش این سهم به‌طور کلی از ترکیب سهامداری این شرکت سرمایه‌گذاری خارج شود، اما استقبال نکردن حقوقی‌ها از این سهم، عرضه این شرکت
را به زمان دیگری موکول کرد. به گزارش ایسنا، این در حالی است که براساس گمانه‌زنی‌های موجود، کنسرسیومی شامل صندوق خوارزمی، ساتا، صندوق کارکنان بانک‌ها و صندوق نفت برای خریداری این سهم تشکیل شده بود، اما با پایان یافتن زمان معاملات این کنسرسیوم تمایلی به خرید از خود نشان نداد و عرضه این سهم با موفقیت انجام نشد که احتمال می‌رود یکی از اعضای کنسرسیوم درخصوص قیمت پیشنهادی به توافق نرسیده باشد. در همین راستا علی صحرایی معاون بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران با بیان اینکه کنسرسیومی برای خرید این بلوک از بانک صادرات ایران ضمن اعلام آمادگی 3درصد از ارزش کل معامله را به حساب سپرده‌گذاری مرکزی واریز کرده بود، اظهار داشت: به‌دلیل تاخیر در هماهنگی میان خریداران این عرضه منتج به معامله نشد. وی افزود: خریداران بین خودشان باید هماهنگی‌‌ها را به اتمام می‌رساندند که ظاهرا با تاخیر همراه بود. صحرایی گفت: برای فروش مجدد این بلوک بانک صادرات ایران باید اعلام آمادگی کند.
توقف و گشایش نمادها
ازسوی دیگر از نمادهای برگشتی به تالار معاملات بورس می‌توان به نماد شرکت‌های ایران دارو، سیمان هرمزگان اشاره کرد، باتوجه به عدم کشف قیمت در روز معاملاتی قبل، دیروز مجددا در حراج قیمتی قرار گرفت. ایران دارو پس از گشایش صف خرید شد. از گروه مواد و محصولات دارویی دامین، داملران نیز صف خرید بودند. همچنین نماد معاملاتی شرکت لابراتوار داروسازی دکتر عبیدی باتوجه به تعدیل پیش‌بینی درآمد هر سهم، متوقف شد.
معاملات آتی سهام کلید خورد
اما برای نخستین‌بار در بازار مشتقه بورس، دو قرارداد آتی فولاد مبارکه و مپنا به ارزش بالغ بر 97میلیون ریال معامله شده است. به گزارش سنا، در جریان معاملات دیروز یک قرارداد 10هزار تایی آتی فولاد مبارکه اصفهان در نماد جفولا به ارزش 42میلیون و 900هزار ریال معامله شده است. همچنین در قالب یک قرارداد 7هزار برگه سهم آتی گروه مپنا به ارزش 51میلیون و 450هزار ریال معامله شده است.
