گروه بورس علی رمضانیان
در سال94 که اوضاع بورس رو به وخامت رفت یکی از صنایع مرتبط با بورس و همسو با رکود بورس در شرایط بدی قرار گرفت، صنعت کارگزاری بود. این وخامت اوضاع همچنان برای آنها ادامه دارد.
کارگزاریها، شرکتهای واسطی هستند که از طریق آنها معاملات بورسی انجام میگیرد. درواقع هیچ معاملهیی با کدهای بورسی خارج از کارگزاریها انجام نمیشود و برای هر معامله نیز مبلغی بهعنوان کارمزد از سرمایهگذاران در هر خریدوفروش کسر میشود که بهنوعی این کارمزدها بهعنوان درآمد شرکتهای کارگزاری تلقی میشود، هرچند که از این رقم 55/1درصد کارمزد کسر از هر معامله (55/1 از مجموع خریدووفروش کسر میشود) مبلغی نیز برای سازمان بورس درنظر گرفته میشود اما کارگزاریها برای درآمد بیشتر در حوزههای دیگر نیز اقدام به سرمایهگذاری میکنند.
انجام مشاوره و سبدگردانی ازجمله کارهایی است که کارگزاریها برای درآمدزایی انجام میدهند، اما پس از آغاز رکود در بازار سرمایه کارگزاریها در همه زمینهها با مشکل روبهرو شدند. کارگزاریهایی با حجم کوچکتر بهدلیل عدم توانایی در هماهنگی خود با شرایط موجود زیانده شدند تا جایی که اخیرا صحبت از ورشکستگی آنها نیز به میان آمده است.
هرچند که مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک سامان، با رد موضوع ورشکستگی شرکتهای کارگزاری معتقد است که افتوخیز درآمدی در هر صنعتی وجود داشته و برخی مواقع شرکتها و صنایع در چرخه رونق و رکود درآمدی قرار میگیرند، از این رو اغلب صنایع تولیدی هماکنون با رکود مواجه شدهاند.
حمیدرضا مهرآور بااشاره به هزینههای تحمیلی صنعت کارگزاری افزود: از برخی هزینههای سنگین که بر صنعت کارگزاری تحمیل شده، میتوان به تحمیل تعداد نیروهای انسانی اشاره کرد که شرکتهای کارگزاری بهخاطر دریافت مجوزهای اعتباری مجبور به گردن گرفتن آن شدهاند. در همین ارتباط چندی پیش میثم کریمی مدیرعامل شرکت کارگزاری بانک صنعت و معدن، معتقد بود که آنچه بیش از همه شرکتهای کارگزاری را آزار میدهد موضوع پرداخت عوارض کسب و پیشه کارگزاری و نیز عوارض پسماند مدیریت شهری به شهرداریهاست.
سازمان بورس نفس کارگزاریها را گرفته است
در همین ارتباط، دبیر کانون کارگزاران در گفتوگو با «تعادل» بااشاره به شرایط نامناسب برای کارگزاریها معتقد است که سودآوری شرکتهای کارگزاری با مشکل روبهرو شده است.
روحا... میرصانعی، کارگزاریها را به دو دسته بزرگ و کوچک تقسیم کرده و افزود: کاهش حجم معاملات در سال94 سبب کاهش سودآوری کل شرکتهای کارگزاری شده هرچند کارگزاریهایی که شرایط بهتری داشته و توانستند با سود غیرعملیاتی از محلهای گوناگون زیان خود را پوشش دهند و در شرایط رکود با مشکلات کمتری مواجه شوند اما در مجموع اغلب کارگزاریها در سال94 با زیان روبهرو شدهاند.
دبیر کانون کارگزاران درخصوص ورشکستگی برخی کارگزاریها اظهار کرد: ورشکستگی یک بار حقوقی بزرگی دارد و اگر شرکتهای کارگزاری در شرایط زیاندهی قرار دارند به معنی ورشکستگی نیست.
در حال حاضر تقریبا همه کارگزاریها هم میتوانند با اتاق پایاپای و هم با مشتریان خود حسابهایشان را تسویه کنند و هیچ بدهی معوقی وجود ندارد. اینکه یک سال صنعتی زیان ببیند به معنی ورشکستگی آن صنعت نیست هرچند که بسیاری از کارگزاریها در شرایط حاضر زیاندهی بالایی دارند و نمیتوانند هزینههای جاری خود را جبران کنند، اما هیچ کارگزاری در حال ورشکستگی نیست.
صانعی عامل زیانده شدن شرکتها را چند عامل دانسته و توضیح داد: مشکلات کارگزاریها مربوط به خودشان نیست بلکه به دو عامل مربوط است؛ عامل اول شرایط رکودی بازار بورس و عامل دیگر قوانین دست و پاگیر سازمان بورس است.
در این خصوص باید گفت که از اصلیترین مشکلات کارگزاریها نیروی انسانی است. بسیاری از مشاغل در کارگزاریها غیرضروری بوده که ازسوی سازمان تحمیل شده و دستوری است و خود عامل هزینه مازاد شده است. وی افزود: در این ارتباط ازسوی کانون کارگزاران به سازمان بورس پیشنهاد شد که برای خیلی از شغلهای غیرضروری در کارگزاریها چارهیی بیندیشند و این مساله را درنظر داشته باشند که کارگزاریها نیروی مازاد دارند و خیلی از افراد در طول روز بیکار هستند و بیشتر از نصف روز را کار نمیکنند درحالی که میتوانند در مابقی روز به کار دیگر پرداخته و با این کار هزینهها کاهش مییابد.
دبیر کانون کارگزاری در ادامه بیان کرد: یکی از مشکلات دیگر که عامل افزایش هزینهها شده موضوع رتبهبندی کارگزاریهاست. سازمان بورس برای رتبهبندی کارگزاریها، آنها را مجاب کرده که توسعه در دو بخش نیروی انسانی و شعبه داشته باشند.
مثلا در شهرستانها دفاتر داشته باشند و نیروی انسانی اضافه کنند این رتبهبندی لطمات زیادی به کارگزاریها زده است و آنها را زیانده کرد و کانون پیگیر است تا رتبهبندی را حذف کند.
وی گفت: از طرف دیگر یکی از مشکلات حق دسترسی کارگزاریهاست. سازمان بورس برای اینکه کارگزاریها به هسته معاملات دسترسی داشته باشند از آنها هزینه حق دسترسی میگیرد و زمانی که سازمان بورس در سال گذشته بهدلیل رکود در بازار با کاهش سودآوری روبهرو شد اقدام به افزایش حق دسترسی و آن را دوبرابر کرد.
درحالی که این مبلغ را باید مدیریت فناوری بهدلیل ارائه خدمات متنوعی که به کارگزاریها ارائه میدهد، دریافت کند نه اینکه سازمان بورس این کار را انجام دهد، سازمان باید از فشار مضاعف بر کارگزاریها پرهیز کند.
صانعی درخصوص این سوال که برخی سرمایهگذاران به دریافت هزینه کارمزد معترض هستند، ابراز داشت: درخصوص کارمزدها باید گفت که باید همه جوانب را درنظر گرفت؛ هم باید منافع طرف نهادهای سرمایهگذاری و هم طرف سرمایهگذاران را درنظر داشت.
همچنین باید درنظر داشت که در حال حاضر تغییر کارمزدها هیچ فایدهیی ندارد و باتوجه به اوضاع نامناسب بازار سرمایه توجیهی ندارد که تنشها را بالا برد.