در هفته‌های اخیر سهامداران بازار سرمایه، در انتظار ارائه نظرات کارشناسی و تحلیل قابل قبولی از وضعیت بورس بعد از جمع‌بندی مذاکرات هسته‌یی بودند و لذا انتظار می‌رفت که مسوولان بورس اوراق بهادار، در نشست‌هایی با رسانه‌ها، به بررسی شرایط بازار و چشم‌انداز آن بپردازند. به گزارش «تعادل»، پس از اتمام فصل مجامع شرکت‌های بورسی و همچنین در آستانه روز خبرنگار، فطانت‌فردد در دومین نشست خبری سالانه خود به بررسی نکات مهم و کلیدی این روزهای بازار سرمایه نظیر چرایی عدم رشد بازار بعد از حصول توافق هسته‌یی، وضعیت ورود سرمایه‌های خارجی، اقدامات سازمان بورس در جهت بهبود شرایط بازار، زمان و چگونگی عرضه‌های اولیه بعدی، ابهام نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و رفتار سهامداران حقوقی این بخش از اقتصاد کشور پرداخت. در این نشست دو ساعته رییس سازمان بورس با سعه‌صدر و ارائه آمار و اطلاعات کافی به مانند یک کارشناس خبره بورسی به سوالات خبرنگاران در زمینه‌های مختلف پاسخ داد که مشروح آن در ذیل می‌آید.
دومین نشست خبری ریاست سازمان بورس اوراق بهادار تهران در سال 94 صبح روز گذشته در محل سازمان برگزار شد.
در ابتدای جلسه بهروز خدارحمی، دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری به عنوان دبیر نشست به ارائه مقدماتی در رابطه با وضعیت اقتصاد کشور پرداخت و در این باره گفت: پوست‌اندازی اقتصاد به صورت تدریجی و گاها همراه با درد است و امروز در نقطه‌یی قرار داریم که از بسیاری اما و اگرها گذشته‌ایم و چشم‌انداز بسیار مثبتی پیش روی ماست به‌همین دلیل امید رسیدن به هدف بیشتر است.
پس از مقدمات خدارحمی؛ رییس سازمان بورس در شروع سخنان خود ضمن اشاره به نزدیک شدن به روز خبرنگار گزارش‌هایی از اعداد و ارقام کلی بازار سرمایه ارائه کرد. در آمار ارائه شده در مرحله نخست بررسی نسبت P/E بورس و فرابورس بود که به‌طور میانگین عدد 5.5 برای هر دو بازار عنوان شد. وی در ادامه جمع کل دارایی شرکت‌های بورسی و فرابورسی را 943هزار میلیارد تومان عنوان کرد که 80درصد از این دارایی‌ها از طریق بدهی تامین شده است و 20 درصد نیز از طریق حقوق صاحبان سهام. این اعداد را اگر در مقابل قیمت بازاری سهام قرار دهیم که جمع ارزش بورس و فرابورس است و مقایسه‌یی داشته باشیم با عدد حقوق صاحبان سهام یا ارزش دفتری قیمت سهم‌ها، به نسبت 1.7 می‌رسیم که نشان‌دهنده آن است که این عدد‌ها بسیار کمتر از دارایی‌های شرکت‌های مربوطه است و این نسبت با توجه به ارزش‌های جایگزینی بسیار مناسب ارزیابی می‌شود و پتانسیل بالای بنیادی شرکت‌ها را نشان می‌دهد گرچه اطلاعات مربوط به سود شرکت‌ها نیز باید پشتیبان سرمایه‌گذاران باشد.
وی در ادامه سخنان خود رشد بورس و فرابورس در سال 94 را به ترتیب 7 و 13.3درصد عنوان کرد و در ادامه گفت: درآمد پیش‌بینی شده شرکت‌های بورسی برای سال 94 رقم 247هزار میلیارد تومان و سود پیش‌بینی شده این شرکت‌ها رقمی نزدیک به 50 هزار میلیارد تومان است. این شاخصه‌ها برای شرکت‌های فرابورسی به ترتیب 67هزار میلیارد تومان و 8هزار میلیارد تومان است. ارزش کل معاملات بورس در سال 94 تا به اینجا 13500میلیارد تومان و ارزش کل معاملات فرابورس، 13300میلیارد تومان است. این در حالی است که ارزش کل معاملات بورس کالا در 4ماهه ابتدای سال با افتی 23درصدی نسبت به دوره مشابه به رقم 15000میلیارد تومان می‌رسد که کاهش معاملات بخش پتروشیمی، دلیل بروز چنین اتفاقی است. معاملات بورس انرژی نیز بالغ بر 908میلیارد تومان است که 700میلیارد تومان آن مربوط به معاملات فیزیکی و 208میلیارد آن در رابطه با اوراق مشتقه برق و نفت کوره است.
راه‌اندازی کدال جدید
در آینده‌ای نزدیک
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه سخنان خود از راه‌اندازی سیستم جدید کدال خبر داد و افزود: سیستم جدید با تمام مرورگرهای موجود در بازار قابلیت انطباق دارد. افزایش سرعت، آپلود و بارگذاری اطلاعات در سیستم کدال به نحو سریع‌تر و ساده‌تر فراهم شده است. همچنین سیستم جدید در iOS و اندروید قابلیت استفاده دارد. دکتر فطانت‌فرد به تشریح امکانات جدید این سیستم پرداخت و گفت: هر فردی می‌تواند اطلاعات مورد نظر خود را ثبت کند تا سیستم اطلاعات دلخواه را برایش پیامک کند.
وی ادامه داد: سیستم جدید با آدرس codal. ir قابل دسترسی خواهد بود و سیستم قدیم تا 3ماه آینده با آدرس codal. ir/old قابلیت دستیابی دارد و پس از 3ماه سیستم قدیم حذف و سیستم جدید تمام اطلاعات و اقدامات شرکت‌ها را به نمایش خواهد گذاشت.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه نسخه تلفن همراه این سیستم نیز تست شده ابراز امیدواری کرد که سیستم تلفن همراه مربوط به کدال را نیز داشته باشیم.
وی در بخش دیگر سخنان خود به اصلاحیه قانون اصل 44 اشاره کرد و افزود: بر اساس بند6 این قانون مقرر شده شرکت‌های مطرح در این ماده صورت‌های مالی خود را به سازمان بورس و اوراق بهادار تحویل دهند که در این راستا اطلاع‌رسانی وسیعی انجام شد و در ساختار سازمانی بخشی تعبیه شد که این موضوع را پیگیری کند. هر چند که تا امروز اطلاعاتی دریافت نشده اما بعضا شرکت‌ها جواب استعلامات را داده‌اند و در شرف ارسال اطلاعات به سازمان هستند. چرا که مجلس می‌خواهد گزارشی را به صحن علنی ارسال کند و امیدواریم پیش از ارسال این گزارش، اطلاعات به سازمان بورس و اوراق بهادار ارسال شود.
چرا بازار سرمایه بعد از توافق عکس‌العمل مناسبی نداشت
دکتر فطانت‌فرد در جواب این سوال گفت: هم‌اکنون شاخص نشان‌دهنده آن چیزی است که در واقعیت شرکت‌ها به وقوع می‌پیوندد و این بزرگ‌ترین دستاورد بازار است. رفع یکی از ریسک‌های سیستماتیک مهم بازار دستاورد بسیار مهم توافقات هسته‌یی است ولی باید آثار عملی آن را در اقتصاد ببینیم تا رشد قیمت‌ها در بازار به وقوع بپیوندد از طرفی تحلیل در این مورد باید توسط کارشناسان انجام شود و در این مورد نمی‌توان اظهارنظر رسمی کرد. چیزی که در بیانیه وین به وقوع پیوست، اتفاق بسیار مهم و تاثیرگذار در بازار سهام است و لغو شدن 36 قطعنامه نکته بسیار مهمی است. بنده تمامی فعالان اقتصادی و بورسی را به مطالعه این بیانیه و ضمائم آن دعوت می‌کنم. در عین حال ما در فصل برگزاری مجامع بودیم و 363 مجمع در این 4ماه برگزار کردیم که 21مجمع در تیرماه و 169مجمع که شامل مجامع شرکت‌های مهم و تاثیرگذار بسیاری نیز بودند در هفته آخر تیرماه برگزار شد. صنایع مختلف از جمله بانک‌ها در این اتفاق موثر بودند. تصمیم بانک مرکزی برای افزایش ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول بانک‌ها جهت تقویت ساختار مالی این شرکت‌ها اگرچه امری مثبت در بلندمدت تلقی می‌شود اما منجر به کاهش سود
بانک‌ها از 8هزار میلیارد تومان در سال 93 به 1600میلیارد تومان در سال 94 شد که پتانسیل ریزش بازار در کوتاه‌مدت را فراهم می‌کرد.
وی کاهش قیمت گندله و سنگ معدن و در مقیاس بزرگ‌تر افت قیمت جهانی مواد خام و اثر مستقیم آن بر سودآوری شرکت‌های معدنی را از دیگر عوامل ریزش بازار عنوان کرد و در نهایت عدم برگزاری مجامع شرکت‌های گروه پالایشگاهی به دلیل مشخص نشدن نرخ فرآورده‌ها و انتشار اطلاعات ضد و نقیض توسط این شرکت‌ها را از دیگر عوامل عدم رشد بورس در این مقطع عنوان کرد.
سودهای بانکی تعجب‌‌آور
رییس سازمان بورس، بازارهای سرمایه رقیب نظیر مسکن، ارز و طلا را تحت تاثیر رکود حاکم بر اقتصاد کم رونق و آرام توصیف کرد و گفت: تنها بخشی که در حال حاضر سودهای قابل توجه تولید می‌کند بخش بانکی است که برای ما نیز پرداخت چنین سودهایی آن هم توسط برخی موسسات در چنین فضای اقتصادی جای تعجب دارد و حتی با وجود دستورالعمل‌های متعدد همچنان در سیستم بانکی شاهد کاهش نرخ سود بانکی نیستیم و هنوز کاهش نرخ سود بانکی رعایت نمی‌شود.
دکتر فطانت‌فرد با تاکید بر اینکه همچنان کوچ و مهاجرت پول به سیستم بانکی وجود دارد، گفت: باید دستگاه‌های مرتبط در این خصوص اقدامات مقتضی را انجام دهند. وی در ادامه نیز به این مهم اشاره کرد که کاهش سود بانکی به صورت دفعی بسیار خطرناک است اما امیدواریم به صورت تدریجی محقق شود.
عرضه اولیه به روش جدید از شهریورماه
دکتر فطانت‌فرد در خصوص روش جدید عرضه اولیه گفت: عرضه اولیه به روش ثبت سفارش Book Building که روشی نوین است برای نخستین بار از اوایل شهریورماه برای شرکت‌های کوچک با حق انتخاب طراحی شده است.
وی در این باره توضیح داد: از ابتدای شهریورماه به صورت اختیاری شرکت‌های کوچک می‌توانند در خصوص عرضه اولیه از روش قدیمی یا روش جدید که همان ثبت سفارش است، استفاده کنند. رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه جلساتی را برای اصحاب بازار و ناشران برای آشنایی با مزایای این روش برگزار خواهد شد، گفت: پس از پشت سرگذاشتن دوره آزمایشی، عرضه اولیه به روش ثبت سفارش انجام می‌گیرد.
سرمایه‌های خارجی هنوز وارد نشده‌اند
عضو شورای عالی بورس درباره تصمیمات سازمان بورس واوراق بهادار در خصوص پس ازتحریم گفت: سلسله برنامه‌هایی در بخش جذب سرمایه‌گذاری خارجی با ارائه مجوز به نهادهای مالی خارجی جهت سرمایه‌گذاری ارائه شده است. دکتر فطانت‌فرد بااشاره به سرمایه‌گذارانی که راغب سرمایه‌گذاری در ایران هستند، گفت: برای سرمایه‌گذاران اعم از ایرانیان خارج از کشور و سرمایه‌گذاران خارجی طراحی فرم‌ها و نرم‌افزارهایی باید تدوین می‌شد که انجام شده است تا فرآیند سرمایه‌گذاری خارجی به صورت آنلاین اعم در بازار اولیه و ثانویه صورت بپذیرد البته برنامه گسترده‌یی طراحی و تدوین شده است که به صورت ویژه این برنامه منتشر می‌شود.
وی درباره راه‌اندازی بورس ارز و بورس تعاون گفت: با فراهم شدن تک نرخی شدن ارز و مشارکت بانک مرکزی، سیستم بانکی و صرافی‌ها شرایط برای راه اندای معاملات آتی ارز و راه‌اندازی بورس ارز ایجاد می‌شود که تمام دستورالعمل‌ها و روش‌های آن قابل ارائه است و پس از تک نرخی شدن ارز و امکان پیش‌بینی قابلیت اجرایی شدن دارد.
دکتر فطانت‌فرد درباره بورس تعاون به اشکالاتی در برگزاری مجامع شرکت‌های تعاونی عامل اشاره کرد و اظهار داشت: درحال مذاکره با دستگاه‌ها و مقامات مرتبط درخصوص منافع و مضرات این بورس هستیم اما باتوجه به اینکه در شرکت‌های تعاونی در مجامع شیوه رأی دادن با روش بلوک‌بندی انجام می‌پذیرد، این اشکال برای ورود این شرکت‌ها به بورس وجود دارد که باید برای رفع این اشکال به توافق نهایی رسیده شود.
وی با بیان رفع اشکالات و آمدن شرکت‌های تعاونی عام به تابلوی بورس گفت: درصورت ایجاد ظرفیت‌های خاص در این بخش و افزایش حجم معاملات و تعداد شرکت‌های تعاونی عام امکان راه‌اندازی بورس تعاون قابل بررسی خواهد بود.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره رعایت استانداردهای حسابرسی گفت: برای اجرا شدن استانداردهای حسابرسی مشکلاتی در بخش مالیات و آموزش حرفه‌یی وجود دارد که باید برطرف شود.
وی بااشاره به اینکه استاندارد بین‌المللی IFRS در خط همه یا هیچ سیر می‌کند و نمی‌شود میانه‌یی برای اجرایی شدن آن درنظر گرفت، گفت: با رفع مشکلات مالیات و تدوین استانداردها که سازمان حسابرسی درحال پیگیری آن است، گفت در مسیر اجرایی شدن آن قدم برداشته می‌شود.
دکتر فطانت‌فرد درخصوص زمان اجرایی شدن این شیوه حسابرسی بین‌المللی گفت: پیش از این مقرر شده بود که ابتدای سال95 استاندارد IFRS اجرایی شود که در صورت آمادگی در زمان مقرر به اجرا درمی‌آید وگرنه به زمان دیگر موکول می‌شود.
وی درباره اینکه عدم اجرای استاندارد IFRS مانع حضور سرمایه‌گذاران خارجی می‌شود، گفت: عدم اجرای IFRS مانع حضور سرمایه‌گذاران خارجی نمی‌شود بلکه با تدابیر جبرانی که در این خصوص درنظر گرفته شده، زمینه حضور سرمایه‌گذاران خارجی فراهم می‌شود.
دکتر فطانت‌فرد با بیان اینکه ایران ازسوی 11 کشوری که رتبه بالای رشد اقتصادی دارند، مورد توجه قرار گرفته است، گفت: ایران در زمره کشورها با ظرفیت بالای رشد اقتصادی دسته‌بندی می‌شود و مشاوران سرمایه‌گذاری خارجی بازار ایران را برای سرمایه‌گذاری پرپتانسیل ارزیابی می‌کنند. وی اولویت جذب سرمایه‌گذار خارجی را ابتدا در بخش اوراق و بازار اولیه و بعد از ان بازار ثانویه اعلام کرد.
فرمول 10 ساله نرخ خوراک پتروشیمی
دکتر فطانت‌فرد در بخش دیگری از سخنان خود به تعیین تکلیف نرخ خوراک پتروشیمی‌ها اشاره کرد و گفت: پیش‌نویس آیین‌نامه‌یی با هماهنگی سه دستگاه وزارت نفت، امور اقتصادی و دارایی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تهیه شده که این پیش‌نویس با انجمن‌های صنفی پتروشیمی مورد بررسی قرار گرفته و آنها نیز نظرات خود را اعلام کرده‌اند. بخشی از آیین‌نامه مورد توافق طرفین است که براساس آن فرمولی برای 10سال نهایی می‌شود.
وی ادامه داد: اینکه هنوز نرخ خوراک براساس مصوبه مجلس استخراج نشده است، مطالبه عمده بازار است و به طرق مختلف این قضیه پیگیری می‌شود.
درعین حال، دستگاه‌های اجرایی ملاحظاتی دارند که امیدواریم با تقدیم این آیین‌نامه به مجلس، قیمت خوراک مشخص شود.
وی تاکید کرد: وضعیت شرکت‌های پتروشیمی‌ای که درحال حاضر به‌صورت پروژه هستند، نسبت بازدهی داخلی آنها کم نشان داده می‌شود.
وی بااشاره به اینکه صنعت پتروشیمی روی صادرات متکی است، خاطرنشان کرد: در سال‌های گذشته بخش عمده‌یی از ارز کشور از طریق همین صنعت تامین شده است و امیدواریم که با پیگیری‌های صورت گرفته و همچنین اعلام اثرات تصمیم‌گیری به تمام سطوح تصمیم‌گیر کشور، درصورت اخذ شده به‌نفع این صنعت باشد.
وی با بیان اینکه اعلام نرخ خوراک به طول انجامیده است، گفت: صنعت پتروشیمی باید صورت‌های مالی خود را براساس اعداد واقعی منتشر کند، درحالی که هم‌اکنون ابهام اساسی در این زمینه موجود است.
وی ادامه داد: این خواسته بازار خواسته بحقی است و هیات سه نفره از وزارتخانه‌ها باید در اعمال نرخ‌های تخفیف اقدامات لازم را انجام دهند.
حقوقی‌های رفته، برنگشته‌اند
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه نشست خبری خود با اصحاب رسانه به رفتار سرمایه‌گذاران حقوقی اشاره کرد و ابراز داشت: طی سه هفته منتهی به توافقات هسته‌یی، بازار با رشد همراه شد که در این زمان سهامداران حقوقی 480میلیارد تومان سهم را به صورت خالص در بازار فروختند اما بعد از توافق این رقم را جایگزین نکردند که همین امر سبب شد بار اصلی بازار پس از توافق بر دوش سهامداران حقیقی باشد و حقوقی‌ها رفتاری ساکن و کم‌بنیه را از خود نشان دهند.
دکتر فطانت‌فرد با مقایسه بانک و بازار سرمایه خاطرنشان کرد: هم‌اکنون نسبت P/E در بورس 5.5 مرتبه است که این امر نشان‌دهنده بازدهی 20درصدی دربورس است درحالی که مقایسه 20درصد با ریسک و 20درصد بدون ریسک موجب می‌شود تا کفه ترازو به سمت سیستم بانکی فزونی داشته باشد. این درحالی است که کاهش نرخ سود بانکی عواقب اقتصادی کلانی دارد و ملاحظات مختلف در این زمینه باید انجام شود اما فعلا کفه ترازوی بانک سنگین‌تر است زیرا برخی موسسات با نرخ‌هایشان، نرخ بازده بدون ریسک را بالا برده‌اند.
وی درخصوص وضعیت شرکت‌های معدنی ابراز داشت: نرخ فروش گندله به بخش فولادی کشور کاهش یافته که این به معنی کاهش درآمد شرکت‌های چادرملو، گل‌گهر و سایر شرکت‌های معدنی فعال در این حوزه است. درعین حال، حقوق مالکانه این شرکت‌ها با تصویب مجلس نسبت به سال گذشته کاهش یافت، اما همواره این سوال وجود دارد که پروانه شرکت چه وضعیتی خواهد داشت و کاهش قیمت گندله چه تاثیری بر شرکت و فولادی‌ها دارد.
وی بااشاره به اینکه در دنیا به ویژه چین و روسیه با یک مازاد عرضه چشمگیر رو‌به‌رو هستیم، تصریح کرد: درمنطقه هم درصنعت فولاد، 7بار تعرفه‌ها دچار تغییر شد اما در ایران یک واکنش دیرهنگام صورت گرفت که صنعت فولاد را با مخاطره جدی رو‌به‌رو کرد.
رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: نقش مهم و اثرگذار بازار سرمایه آثار هر تصمیمی را در بخش‌های مختلف اقتصادی به صورت شفاف مشخص می‌کند و این امر بهترین موهبت برای نظام اقتصادی به شمار می‌رود. به عبارتی دیگر نگاه همه‌جانبه، پیامدی است که بازار سرمایه می‌تواند برای تصمیم‌گیران به ارمغان آورد.
وی دربخش دیگر از صحبت‌های خود به تسهیل شرایط افزایش سرمایه اشاره کرد و ابراز داشت: طی 4ماهه نخست امسال 6هزارمیلیارد تومان افزایش سرمایه ثبت شد و 6هزارمیلیارد تومان مجوز جدید صادر شد که دربخش تامین مالی از طریق اوراق 530میلیارد تومان تامین مالی صورت گرفت.
هفته گذشته نیز 450میلیارد تومان تامین مالی شد که در این زمینه صندوق‌های سرمایه‌گذاری تشویق شدند تا افزایش مدیریت تحت دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در 4ماهه نخست امسال نسبت به سال قبل 100درصد افزایش یافت. سرمایه این صندوق‌ها 7هزارو200میلیارد تومان بود که هم‌اکنون به 14هزارمیلیارد تومان رسیده است. وی بااشاره به مشکلات سیستم بانکی خاطرنشان کرد: در دولت قبل به صورت شبانه 3هزارمیلیارد تومان برداشت صورت گرفت که هنوز به بانک‌ها برگشت داده نشده است. این درحالی است که در قانون رفع موانع تولید پیش‌بینی شده تا با یک حسابرسی این عدد به حساب بانک‌ها برگشت داده شود. همچنین سال92 به دلیل ورود نرخ مبادله‌های، بسیاری از بانک‌ها تعهداتی را براساس قیمت قبل که حدود 1000تومان بود انجام داده‌اند که در این مرحله تمهیدی دیده شده تا سیستم بانکی تقویت شود.
