بازار سهام پس از 6روز کاری متوالی ریزشی، سرانجام در آخرین روز کاری هفته جاری با رشد اندک شاخص کل مواجه شد که به‌نظر می‌رسد این تحرک مثبت جزیی، مرهون صحبت‌های روز سه‌شنبه وزیر اقتصاد باشد که صراحتا به اقدامات کنترلی در این بازار اشاره کرد و اذعان داشت که هدف مطلوب موردنظر دولت تغییر جهت بورس از وضعیت رهاشدگی به وضعیت کنترل شدگی بود.
بر این اساس به جای سقوط آزاد این بازار، کاهش آرام و بدون شوک آن نسخه تجویزی برای بورس بود. با این تعابیر کاملا محرز شد که افسار شاخص کل کاملا در ید اختیار نهاد ناظر قرار دارد، لذا بدین‌ترتیب پیامد سخنان وزیر اقتصاد، ریزش ملایم و بدون شوک متغیر شاخص کل سهام را با یک روز تاخیر نمایان می‌سازد.
گویا «آیینه تمام نمای اقتصاد»، تعبیری که بعضا ازسوی مسوولان ارشد اقتصادی دولت به‌منظور وصف بازار سرمایه به کار برده می‌شود، زنگار بسته بوده و به همین دلیل رشد حیرت‌انگیزی را که در سال گذشته تا 15 دی تجربه کرد، بیانگر وضعیت واقعی اقتصاد نبوده که سراسیمه و بی‌اعتنا به اقتصاد، رونقی منعکس کرد نه برگرفته از رشد صنعت و تولید که صرفا تابع انتظارات روانی و اراده سرمایه‌گذاران امیدوار به شرایط آتی اقتصادی درپی انتخابات ریاست‌جمهوری و پیروزی تدبیر و امید بود، به عبارتی همان وضعیت رهاشدگی که صرفا در روند مثبت بازار مجال بروز و ظهور پیدا می‌کند!
اما بررسی عملکرد 7ماهه بورس تهران تا پایان مرداد نشان می‌دهد که عوامل متعددی در سراشیبی قرار گرفتن شاخص‌های آن دخیل است؛ از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به مشخص نشدن تکلیف پرونده هسته‌یی کشور و ابهام و تعلیق حاکم بر این مساله اشاره کرد که موجب شده بازار حساس سهام نیز در چنین وضعیت مشابهی قرار گیرد.
از طرف دیگر سیاست‌های اقتصادی دولت یازدهم که هدف‌گذاری اصلی این نوع سیاست‌ها متمرکز بر کنترل تورم شد و البته توفیقاتی نیز حاصل آمد، اما از آنجایی که سیاست ضدتورمی دولت به‌صورت کنترل قیمت‌ها بروز کرد، باعث شد که از بر آن، رکودی که متصف به تورم بود، به‌طور مستقل بر پیکره اقتصاد عمیق‌تر نفوذ کند و برآیندهای چنین رکودی در همه بازارهای مالی و تجاری فراگیر شود ازجمله بازار سهام که از کوچک‌ترین اتفاق سیاسی و اقتصادی آن اثر می‌پذیرد. در هر حال کاهش قابل‌توجه رشد تورم، تغییر بزرگی در نوع خود برای اقتصاد کشور محسوب می‌شود که چنین تغییر بزرگی کل بازارها را تحت‌الشعاع خود قرار داد.
بدین‌ترتیب ارزش بازار سهام از دوره پیک خود تاکنون در مجموع نزدیک به 34میلیارد دلار از دست داد. در کنار بورس اوراق، فرابورس نیز باوجود تازگی این بازار از روز 15دی تاکنون حدود 5میلیارد دلار افت ارزش داشته است.
اتفاقات روز بازار
اما طی هفته جاری کوشش مداوم مسوولان سازمان بورس جهت تحرک و برانگیختن این بازار نیز مثال‌زدنی است، در این راستا برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی با مدیران ارشد صنایع فعال و پرریسکی چون پتروشیمی‌ها، بانکی‌ها ازجمله تلاش‌های بی‌وقفه نهاد ناظر در تحرک‌بخشی به این بازار شمرده می‌شود. البته این اقدامات در حالی اتفاق می‌افتد که در اندرون بورس نیز پیوسته راهکارهای چاره‌ساز همچون محدودیت معاملاتی، انجام معاملات بلوکی به شیوه معاملات عادی سهام، صرفا جهت تاثیرگذاری بر شاخص، اندیشیده و به‌کار گرفته می‌شود.
در هر حال رشد 3واحدی روز گذشته شاخص کل موجب شد که شاخص کل آخرین روز کاری مرداد را به نسبت روزهای گذشته با روند مثبت به پایان برساند، بدین ترتیب کانال 73هزار و 905واحدی شاخص کل بازدهی روز گذشته را نسبت به روز ماقبل با رشد خیلی جزیی نشان می‌دهد. این در حالی است که در ساعات اولیه معاملات روز گذشته رشد شاخص دو رقمی شد اما نمادهای کاهنده شاخص کل از نمادهای فزاینده، شدیدتر وارد عمل شده بدین نحو رقم رشد شاخص در عدد 3واحد متوقف شد. نماد اثرگذار مثبت بر شاخص دیروز مخابرات بود که ترفند معاملات بلوکی در نماد عادی سهام همچون روزهای گذشته روی این سهم نیز صورت گرفت تا موجب ارتفاع گرفتن شاخص شود. بر این اساس معادل سهم حجم مبنا، سهام اخابر در نماد عادی دست به دست شد و با رشد حدود 2درصدی در دامنه نوسان، آخرین معامله این سهم به قیمت 2635ریالی بسته شد. در گروه مخابرات هر دو شرکت فعال بازار یعنی مخابرات و همراه اول روز گذشته در مدار رشد قیمتی قرار داشتند.
اما «حکشتی» نمادی که روز سه‌شنبه ناجی شاخص کل بود در بازار روز چهارشنبه جزو نمادهای منفی بر شاخص کل شمرده شد. نماد معاملاتی شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران سه‌شنبه به محض بازگشت به تالار با رشد نزدیک 8درصدی مواجه شد، اما روز گذشته افت 3.88درصدی به قیمت 4656 ریالی کاهش یافت. به نظر می‌رسد رشد قیمت این سهم هیجانی بوده و از آنجایی که به لحاظ بنیادی اتفاق خاصی در وضعیت مالی آن نیفتاده درنتیجه افت روز گذشته آن درجهت تعدیل رشد هیجانی روز بازگشایی آن قلمداد می‌شود. با این حال اکثر نمادهای گروه حمل‌ونقل با رشد در دامنه نوسان مواجه و افزایش قیمت یافتند.
از این گروه حفارس نماد شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی خلیج‌فارس با رشد نزدیک به 4درصد به 1609ریال معامله شد. همچنین نمادهای معاملاتی توکاریل، حمل‌ونقل توکا، حمل‌ونقل پتروشیمی، همچنین نماد معاملاتی توسعه خدمات دریایی و بندری سینا از فرابورس شاهد رشد قیمتی در سقف دامنه نوسان بودند.
همچنین از گروه خدمات فنی و مهندسی، نماد معاملاتی مپنا با افت جزیی به قیمت 724تومان بسته شد. این نماد در اکثر روزهای معاملاتی منفی خورده بود. این درحالی است که دیگر شرکت فعال این گروه، تکین کو با رشد 4درصدی، سقف قیمت خورد.
از گروه شیمیایی‌ها نیز نماد پتروشیمی خلیج‌فارس با افت 2.32 درصدی در آخرین معامله قیمت 1500تومانی خورد و ازجمله نمادهای کاهنده شاخص کل بازار دیروز بود. از سوی دیگر در این گروه نمادهای تاپیکو، پارسان و جم نیز افت قیمت را تجربه کردند، در حالی که از این گروه وپترو نماد معاملاتی سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی پس از سه روز توقف روز گذشته به تابلوی معاملات بازار دوم بورس برگشت و با رشد بدون حد نوسان، حدود 11درصد افزایش قیمت یافت.
از گروه فلزات اساسی، فولاد مبارکه اصفهان از نمادهای کاهنده شاخص کل معاملات روز گذشته بازار سهام بود. نماد فولاد با کاهش 3.77درصدی به قیمت 2646ریال معامله شد. این نماد طی هفت روز کاری معاملاتی پیوسته ریزشی بوده است. شروع افت این نماد همزمان با روز انتشار اطلاعیه شفاف‌سازی این شرکت اتفاق افتاد، مطابق این اطلاعیه شرکت فولاد مبارکه اصفهان اقدام به خرید سهام
66.3درصدی شرکت فولاد بختیاری کرد و به‌دنبال آن اعلام کرد که این معامله هیچ‌گونه تاثیری بر سود و زیان این شرکت تا پایان سال مالی منتهی به 29اسفند 93 ندارد.
در گروه ساختمانی، اکثریت قریب به اتفاق نمادهای این گروه با کاهش قابل‌توجهی در قیمت مواجه شدند. ازجمله نمادهای معاملاتی سرمایه‌گذاری مسکن تهران، ساختمان ایران، شهرسازی باغمیشه، مسکن شمال شرق و... ریزش شدید قیمتی را تجربه کردند.
بازدهی مرداد منفی شد
بدین‌ترتیب با پایان معاملات در آخرین روز کاری، شاخص بازدهی کل بورس تهران، مرداد را جزو ماه‌های منفی بورس رقم زد به‌طوری که عدد منفی 0.8درصدی حاکی از میانگین زیان قیمت‌های سهام در این ماه است. هر چند بازدهی کل طی دو ماهه فصل تابستان تاکنون در مجموع مثبت 1.3درصدی است، اما بازدهی کل از ابتدای سال جاری هنوز زیان‌ده است و رقم 5. 6-درصدی نشان‌دهنده متوسط بازدهی پنج ماهه سال جاری است. این در حالی است که بازار فرابورس از ابتدای سال جاری تا پایان مرداد در مجموع بازدهی مثبتی در کارنامه خود ثبت کرده است به‌طوری که این رقم به 4.6درصدی در کل سال تاکنون بالغ شده است. همچنین دو ماهه فصل تابستان نیز شاهد رشد بازدهی این بازار بوده به‌طوری که عدد 7.8درصدی متوسط سود بازیگران فرابورس است این درحالی است که رقم بازدهی مرداد آن عدد صفر را نشان می‌دهد. طی 5 ماهه سال جاری، بورس تهران در مجموع 99روز کاری داشته که از این تعداد روزها بورس اوراق بهادار 45روز کاری عملکرد مثبتی ثبت کرده درحالی که 54روز کاری در روند منفی معاملاتی قرار گرفت. بدین‌ترتیب شدت افت روزهای منفی بورس بیشتر از رشد روزهای مثبت آن است. این در حالی است که فرابورس طی این مدت 51روز را با روند منفی سپری کرده است و 48روز کاری را بر روال مثبت معاملاتی گذرانده است. در کل بازدهی فرابورس طی این 99روز مثبت رقم خورده است و در مقایسه با بورس اوراق، شدت رشد روزهای مثبت فرابورس بیشتر از روزهای منفی آن طی شد. علاوه بر این ارزش فعلی بازار سهام که در حال حاضر نزدیک به رقم 335هزار میلیارد تومان ایستاده و معادل 108میلیارد دلار است با احتساب سهام نفت سپاهان، افت ارزش آن از ابتدای سال جاری تاکنون 52هزار میلیارد تومان معادل 17میلیارد دلار و نسبت به پیک ارزش بورس در دی افت 105هزار میلیارد تومانی معادل 34میلیارد دلار را تجربه کرده است. طی این مدت فرابورس از ابتدای سال جاری تاکنون حدود 4هزار میلیارد تومان از دست داده است در حالی که نسبت به روز اوج خود یعنی 15 دی سال 92 بالغ بر 14هزار میلیارد تومان معادل 5میلیارد دلار از ارزش این بازار کاسته شده است. در نتیجه طی 7 ماه گذشته حدود 23 درصد از ارزش بازار فرابورس و بورس کم شده است.
درمجموع ارزش بازار بورس و فرابورس از روز تاریخی اوج خود 15دی 92 تاکنون 120 هزار میلیارد تومان معادل 39میلیارد دلار کمتر شده است و ارزش فعلی این دو بازار جمعا حدود 400هزار میلیارد تومان معادل 128میلیارد دلار برآورد می‌شود.
