سرمایه‌های اشخاص حقیقی به سرعت درحال خروج از بورس تهران است. در آخرین روز کاری هفته نیز، فشار فروش سهم‌ها کار خود را کرد و این‌بار شاخص کانال 67هزار واحد را از دست داد. شاید در بدترین روزهای بورس هم شاخص تنها 10 روز تا این حد ریزش نکرده بود. با احتساب این ریزش، زیان متوسط بورس درسال 93 به 15درصد رسید.
مانند روزهای گذشته، بخش اعظم افت شاخص، به‌دلیل جمع شدن صف فروش پتروشیمی خلیج‌فارس (فارس) بود. هرچند که مدیران این شرکت تلاش دارند وضعیت شرکت را عادی جلوه دهند، اما فروشندگان در این نماد همچنان قدرتمند ظاهر می‌شوند. دلیل اصلی این ریزش را نمی‌توان افت قیمت نفت قلمداد کرد، چراکه پیش از ریزش نفت نیز قیمت بیش از حد بالا بود. افت قیمت نفت تنها محرکی بود که فنر بالا نگه داشتن قیمت «فارس» را رها کرد. بیراه نیست اگر بگوییم که پیش از این فارس حباب قیمتی داشته است و درحال حاضر تنها به سمت قیمت‌های واقعی خود حرکت می‌کند.
نکته قابل توجه روز گذشته، انتشار اطلاعیه‌های مربوط به پالایش نفت لاوان بود. به‌نظر می‌رسد چیزی به بازگشایی نمادهای پالایشی نماینده باشد. شایعه بازگشایی این نمادها خود می‌‌تواند دلیلی باشد برای ریزش بازار. فعالان بازار از ترس اثر منفی بازگشایی این نمادها روز به روز سرمایه‌های خود را از بازار خارج می‌کنند. براساس اطلاعیه پالایش نفت لاوان، ظاهرا تولید این شرکت نسبت به سال گذشته انحراف معناداری نداشته است. لذا اوضاع پالایشگاهی‌ها چندان هم بد نبوده است.
بهره مالکانه و هزار دردسر
همچنین ظواهر نشان می‌دهد چیزی به تصویب بهره مالکانه 30درصدی در مجلس باقی نمانده است. این مساله یکی از موانع رشد قیمت‌های سهم‌های معدنی خواهد بود. این نمادها به اندازه کافی از افت تقاضا و قیمت‌های جهانی ضربه دیده‌اند. چه رسد به آنکه در این وضعیت بخواهند 30درصد از فروش را به‌عنوان بهره مالکانه پرداخت کنند. محمدرضا پورابراهیمی نماینده کرمان در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس، در مورد 30درصد بهره مالکانه معادن گفت: از دو سال قبل که بهره مالکانه در بودجه سالانه آمده است، به‌نظر من این رویه اشتباه است و اگر قرار است بهره مالکانه آورده شود، باید در قانون دایمی بهره‌برداری از معادن گنجانده شود تا سرمایه‌گذار بداند که ثبات در قانون وجود دارد. نایب‌رییس کمیسیون ویژه اقتصادی افزود: تصویب بهره مالکانه معادن سنگ‌آهن بر شرکت‌های معدنی سنگ‌آهن چادرملو و گل‌گهر اثرگذاشت. وی گفت: به‌نظر من این مصوبه منطقی به‌نظر نمی‌رسید، اما چون پیشنهاد دولت بود، نمایندگان هم نظر دولت را تصویب کردند. پورابراهیمی افزود: تصویب 30درصد بهره مالکانه در قانون بودجه 93 بود و احتمالاً این مصوبه مبنا قرار می‌گیرد که به‌نظر من باید تعدیل
شود.
وی در مورد اینکه آیا حق بیت‌المال از معادن نباید گرفته شود، گفت: سهم بیت‌المال در قانون بهره‌برداری از معادن مقرر شده و نباید در بودجه سالانه آورده شود. مثلاً اگر کسی مغازه‌یی را پنج ساله اجاره کند، نمی‌تواند در بین مدت اجاره میزان اجاره را افزایش دهد، در مورد معدن هم اگر قرار است سهم بیشتری از بهره مالکانه گرفته شود، باید قانون دایمی معدن اصلاح شود که متناسب با آن قانون پروانه بهره‌برداری به افراد داده می‌شود. پورابراهیمی در مورد اینکه آیا 30درصد بهره مالکانه را می‌توان با تولید مواد با ارزش‌افزوده معدنی جبران کرد، گفت: در مورد هر ماده معدنی و عیار آن تفاوت دارد و به هرحال نمی‌توان در مورد همه مواد معدنی یک گونه بهره مالکانه گرفت یا طوری باشد که از قیمت صادراتی بیشتر شود و نباید شرکت‌های معدنی را با چالش روبه‌رو کنیم بلکه باید در قانون دایمی معدن همه این موارد گنجانده شود. وی گفت: سرمایه‌گذار معدن باید بداند که در قانون دایمی چه مواردی وجود دارد و متناسب با آن سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی کند. پورابراهیمی در پاسخ به اینکه آیا 30درصد بهره مالکانه در لایحه بودجه 94 رای می‌آورد، گفت: بستگی به این دارد که در
کمیسیون تلفیق چگونه در مورد آن تصمیم‌گیری شود.
آمار معاملات
شاخص کل بورس تهران در روز گذشته با افت 569واحدی در عدد 66هزارو902 واحد ایستاد. این‌بار هم گروه محصولات شیمیایی با بیش از 335واحد اثر منفی در صدر فهرست اثرگذاران منفی بر شاخص کل قرار گرفت. گروه فلزات اساسی در رتبه دوم و با بیش از 57واحد اثر منفی قرار گرفت. پس از آن گروه‌های خودرو و ساخت قطعات، خدمات فنی و مهندسی و فرآورده‌های نفتی قرار گرفتند که هرکدام به ترتیب شاخص را 32، 20 و17 واحد تنزل دادند. همچنین گروه‌های استخراج کانه‌های فلزی، شرکت‌های چند رشته‌یی صنعتی و گروه سیمانی در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.
از میان شرکت‌های پتروشیمی خلیج‌فارس (فارس) با 219واحد اثر منفی بر شاخص در صدر ایستاد. نگاهی به جزییات معاملات نشان می‌دهد که دیروز صنعت شیمیایی بیشترین ارزش معاملات را در بازار سرمایه داشت. سهامداران تعداد 44میلیون و755هزار سهم از سهام شرکت‌های این گروه را به ارزش 378میلیارد و904میلیون ریال خریداری کردند. پس از گروه شیمیایی، صنعت مواد دارویی و کانه فلزی بیشترین ارزش معاملات را داشتند. پس از آن سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) با 67واحد اثر منفی قرار داشت. همچنین شرکت‌های ملی صنایع مس ایران (فملی)، گروه مپنا (رمپنا)، پتروشیمی خارک (شخارک) و بانک تجارت (وتجارت) قرار داشتند که هرکدام به ترتیب شاخص را 39، 20، 14 و13واحد افت دادند. از طرف دیگر بانک‌ها صادرات ایران (وبصادر) و ملت (وبملت) بیشترین اثر مثبت را برشاخص گذاشته و آن را جمعا 40واحد رشد دادند. گفتنی است که رشد قیمت سهام بانک صادرات ایران به‌دلیل یک معامله بلوکی در نماد عادی و قیمت 80تومان رقم خورد. همچنین طی معاملات روز گذشته، 889میلیون و174هزار ورقه بهادار به ارزش 331میلیارد تومان و در 65هزارو63 دست به دست شد. از این میزان 142میلیارد تومان (معادل 43درصد از کل معاملات) به معاملات عمده اختصاص یافت. معاملات سهام و حق تقدم در بورس و فرابورس نیز به به 128میلیارد تومان (معادل 39درصد از کل معاملات) بالغ شد. ارزش معاملات اوراق بدهی و تسهیلات مسکن نیز 61میلیارد تومان و معادل 18درصد از کل معاملات رقم خورد. گفتنی است که فعالان حقیقی بازار در روز گذشته بیش از 78میلیارد تومان سهم خریدند، درحالی که سهامداران حقیقی بیش از 91میلیارد تومان سهم فروختند. این بدین معناست که حقیقی‌ها همچنان سرمایه‌های خود را از بازار خارج می‌کنند و دیروز نیز این میزان 13میلیارد تومان بود. از طرف دیگر فعالان حقوقی بیش از 252میلیارد تومان سهم خریدند و بیش از 240میلیارد تومان سهم فروختند.
