معاملات این هفته تالار پتروشیمی بورس کالا و تعدیل نرخ برخی محصولات نشان داد که آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی ازطریق سازوکار بورس کالا نهتنها باعث افزایش بیرویه قیم تها و متضررشدن واحدهای تولیدی نشده است، بلکه رشد سودآوری و اشتغالزایی را برای صنایع پاییندستی در میانمدت به همراه خواهد داشت.
بهگزارش «تعادل»، گرانی کالاها و تعطیلی واحدهای تولیدی دو موضوعی بود که پس از مصوبه وزارت صنعت، معدن و تجارت درخصوص آزادسازی قیمت پتروشیمی در بورس کالا از سوی برخی افراد مطرح شد که اکنون با گذشته یکماهونیم از اجرای آن مصوبه، شاهد تعادل معاملات و ثبات قیمتها از بازار پتروشیمی هستیم.
مهدی میرشاهمحمد، کارشناس بازار پتروشیمی درخصوص اوضاع و احوال معاملات پتروشیمی در بورس کالا به «تعادل» گفت: بحثی که درخصوص رشد یکباره قیمت محصولات پتروشیمی پس از آزادسازی قیمتها در بورس کالا مطرح میشد، تا حدود زیادی غیرکارشناسی بود چراکه برخی از مصرفکنندگان مواد اولیه آزادسازی قیمتها را تنها بهعنوان رشد قیمتها میدانستند درصورتیکه امکان افت قیمتهای داخلی پس از کاهش نرخهای جهانی نیز وجود دارد که این موضوع در هفته جاری مشاهده شد.
میرشاهمحمد با اشاره به تعادل معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا افزود: یکی از بزرگترین دستاوردهای تصمیم دولت مبنی بر آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی در بورس کالا، حذف اختلاف قیمتهای بورس و بازار بود چراکه در ماههای اخیر افراد زیادی با خرید محصول ارزانقیمت از بورس و فروش آن در بازار آزاد، سودهای کلانی به جیب میزدند که با همسوشدن قیمتهای بورس و بازار، این رانت بزرگ از معاملات حذف شده است. این کارشناس با اشاره به اینکه دلال و واسطه جزیی از بازار هستند و امکان حذف کلی آنها وجود ندارد گفت: حضور دلال در برخی بازارها حتی ضروری است اما سود آنها باید رقمی معقول باشد که اکنون امکان سوءاستفاده و کسب سودهای بادآورده برای دلالان پتروشیمی وجود ندارد.
لزوم حذف بهینیاب
میرشاهمحمد با اشاره به اینکه درحالحاضر بهترین راه برای ثبات بیشتر مبادلات، حذف سامانه بهینیاب است گفت: شواهد و مدارک نشان میدهد سهمیههایی که برای برخی خریداران از بورس ارایه شده، براساس میزان تولید آنها نیست و باتوجه به عرضه مطلوب مجتمعهای پتروشیمی در بورس کالا، اگر این سامانه حذف شود بازار شفافتر و متعادلتر از گذشته میشود.
وی با بیان اینکه چهار دسته افراد در رابطه با سیستم بهینیاب وجود دارند گفت: عدهیی هستند که سهمیهیی بیشتر از میزان مصرف در سامانه بهینیاب دارند، عدهیی دیگر تولیدکننده هستند اما مجوز ندارند و بهتبع آن امکان خرید از بورس را ندارند، برخی دیگر مجوز دریافت خرید یک محصول را دارند اما به محصول دیگری نیاز دارند و دسته چهارم نیز افرادی هستند که اصلا تولیدکننده نیستند اما مجوزهای خوبی برای خرید از بورس در اختیار دارند.
این کارگزار ادامه داد: ارایه سهمیههای بدون بررسی دقیق ازطریق سامانه بهینیاب، باعث ایجاد این دسته از افراد شده بهطوریکه این افراد سهمیههای خود را در اختیار یکدیگر قرار میدهند و حتی با فروش مجوزهای خود بازار سیاهی را بهوجود آوردهاند. با این تفاسیر بهترین راهحل برای جمعشدن بساط فروش مجوز، حذف سیستم بهینیاب است تا پس از واقعیشدن قیمت کالاهای پتروشیمی و آرامش نسبی در معاملات، طرف تقاضا نیز واقعی شود. وی درپاسخ به این پرسش که آیا با حذف سامانه بهینیاب، تقاضای خریداران به یکباره بالا نمیرود؟ گفت: احتمال رشد تقاضا در روزهای نخست پس از حذف بهینیاب وجود دارد، اما نباید فراموش کرد که قیمتها در بورس با نرخهای بازار آزاد همسو شده و دلیلی برای واردشدن تقاضای کاذب در تالار بورس وجود ندارد.
از طرف دیگر عرضه بیشتر محصولات در بورس باتوجه به آزادسازی قیمتها بهصرفه است و شک نکنید هرچه تقاضا بالا رود، پتروشیمیها نیز بر حجم عرضه خود میافزایند چراکه هر عقل سلیمی عرضه آسان محصولات در بورس کالا با نرخهای جهانی را به روند طولانی و پرریسک صادرات
ترجیح میدهد.
کاهش قیمت برخی محصولات
این کارگزار با اشاره به افت قیمت پایه برخی محصولات پلیمری در هفته جاری گفت: قیمت پایه محصولات پتروشیمی هر دوهفته یکبار از سوی دفتر توسعه صنایع تکمیلی پتروشیمی و براساس نرخهای جهانی و دلار داخلی تعیین میشود که بهنظر میرسد باتوجه به روند کاهشی نرخ دلار در روزهای گذشته و ثبات نرخهای جهانی، قیمت پایه برخی محصولات کاهش یافته است.
میرشاهمحمد افزود: البته با وجود اینکه عمده معاملات رینگ پتروشیمی در نرخهای پایه و بدون رقابت خریداران انجام میشود، اما کماکان محصولاتی وجود دارند که تقاضای خریداران بیش از حجم عرضههاست.
وی گفت: برای مثال عرضه دوهزار تن محصول پلیاتیلن سنگین اکستروژن EX3 پتروشیمی امیرکبیر در معاملات سهشنبه با صف تقاضای 11هزارو640 تنی روبهرو شد که در پایان این محصول با رشد 10درصدی قیمت مورد معامله قرار گرفت.
این کارشناس بازار پتروشیمی در پاسخ به این پرسش که چرا تقاضای این محصول چندینبرابر میزان عرضه بود؟ گفت: براساس شنیدهها در تالار معاملات، خریداران این محصول با پیش بینی تقویت نرخ دلار در روزهای آینده و احتمال رشد قیمت پایه این محصول اقدام به خرید کردند که این موضوع افزایش قیمت را نیز بهدنبال داشت.
توسعه صنایع پاییندستی
وی با بیان اینکه اتفاقات بسیار مثبتی در آزادسازی قیمت محصولات پتروشیمی و رشد عرضه پتروشیمیها در بورس کالای ایران نهفته است، گفت: با واقعیشدن قیمتها، مجتمعهای پتروشیمی عرضه در بورس را به بازار آزاد یا صادرات ترجیح میدهند درحالیکه این روند در سالهای گذشته و پس از فاز نخست قانون هدفمندی یارانهها وجود نداشت.
وی افزود: درگذشته عرضهها در بورس بیشتر فرمایشی بود و بورس کالا بهدلیل تعیین قیمتهای دستوری و کنترلشده، جذابیتی برای عرضهکنندگان نداشت اما اکنون چهره واقعی بورس نمایان شده و مسوولان در آیندهیی نزدیک ثمرات اعتماد خود به بورس را مشاهده خواهند کرد.
به گفته میرشاهمحمد، تا همین چند ماه پیش که قیمتها آزاد نشده بود، واحدهای تولیدی بهدلیل مشخصنبودن آینده بازار و اینکه به تامین مواد اولیه موردنیازشان بیاعتماد بودند، نمیتوانستند به طرحهای توسعهیی و انعقاد قراردادهای بلندمدت حتی فکر کنند، اما اکنون اگر تصمیمهای خلقالساعه درخصوص عرضه پتروشیمیها در بورس گرفته نشود و روند فعلی ادامه یابد، شاهد گسترش طرحهای توسعهیی واحدهای تولیدی و پاییندستی، اشتغالزایی و رشد تولید کشور خواهیم بود که به این دلیل دولت باید از سازوکار بورس کالا حمایت کند.
وی در پایان گفت: برای رسیدن به این اهداف، باید طرف عرضه را در تالار پتروشیمی رصد کرد و با حذف گام بهگام سامانه بهینیاب، تقاضا را نیز واقعی کرد.