رییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس معتقد است: گسترش بازار بدهی یکی از شیوههای مرسوم کشورهای پیشرفته برای مدیریت بازار سرمایه محسوب میشود و انتشار و فروش اوراق خزانه اسلامی نباید به رقیب بازار سرمایه تبدیل شود. به گزارش«تعادل» حمیدرضا مهرآور ضمن برشمردن مزایای توسعه بازار بدهی و انتشار اوراق قرضه اسلامی در گفتوگو با ایرنا اظهار کرد: بازپرداخت نشدن این بدهیها به پیمانکاران سبب شده بود تا آنها بخشی از سرمایه در گردش خود را از دست داده یا برای پروژههای جدید منابع مالی لازم را نداشته باشند.
وی اضافه کرد: دولت در چنین شرایطی، موضوع انتشار و استفاده از اسناد خزانه اسلامی را که در دنیا به عنوان اوراق قرضه مشهور است در دستور کار قرار داد.
اسناد خزانه اسلامی از ابزارهای تامین مالی دولت به شمار میرود که در سالهای گذشته در ایران رواج یافته و در بودجه سالهای 95- 1394 مجوز انتشار 50 هزار میلیارد ریال از این اوراق به دولت داده شد.
براساس لایحه بودجه سال آینده نیز دولت به دنبال کسب مجوز انتشار 325هزار میلیارد ریال اوراق بدهی است تا 200هزار میلیارد ریال آن را در قالب اوراق مالی اسلامی بهصورت ارزی و ریالی، به تملک داراییهای سرمایهیی نیمه تمام اختصاص دهد. چنانچه این لایحه به تصویب نهایی برسد، دولت مجاز است 75هزار میلیارد ریال از اسناد خزانه اسلامی با سررسیدهای یک تا 3ساله به صورت بینام یا با نام صادر کند.
دولت در لایحه بودجه به دنبال اخذ مجوز مجلس است که در سال 1396 بدهیهای قطعی خود به اشخاص حقیقی و حقوقی تعاونی و خصوصی را که در چارچوب مقررات مربوط تا پایان سال 1395 ایجاد شده با مطالبات قطعی دولت (وزارتخانهها و موسسههای دولتی) از اشخاص مزبور تا مبلغ 50 هزار میلیارد ریال بهصورت جمعی- خرجی تسویه کند. رویکرد دولت در انتشار و بازخرید اوراق در این سالها نشان میدهد که سیاست دولت بر توسعه بازار بدهی به عنوان یکی از ابزارهای مرسوم بینالمللی در تامین مالی دولتها است.
به گفته رییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس، دولت موضوع انتشار و استفاده از اسناد خزانه اسلامی که در دنیا به عنوان اوراق قرضه مشهور است را در دستور کار قرار داده است و در واقع دولت، بانک مرکزی و مردم ذینفعان اصلی این اوراق به شمار میروند. وی افزود: دولت با انتشار این اسناد بدهی خود را مدیریت و پرداخت میکند و بانک مرکزی امکان کنترل نقدینگی را دارد. مهرآور اضافه کرد: این اوراق در حقیقت وسیلهیی برای شناسایی نرخ بدون ریسک در بازار است و مردم نیز با خیالی آسوده میتوانند این اوراق را خریداری کنند.
رییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس درباره چگونگی استفاده از این اوراق برای پرداخت بدهیهای دولت اظهار داشت: متولی این کار دولت و به نمایندگی از آن وزارت اقتصاد بوده و به همین دلیل دولت بازپرداخت اصل و سود آن را تضمین کرده است.
وی تاکید کرد: دولت بر اساس بودجهیی که سالانه برای این کار در نظر میگیرد، به پیمانکاران اعلام میکند که از طریق کارگزاریها کد معاملاتی دریافت و مطالبات خود را به دولت اعلام کنند. به گفته مهرآور، دولت میزان مطالبات پیمانکاران را در قالب اوراق اسناد خزانه اسلامی به فرابورس اعلام میکند و کارگزاریها میتوانند به نمایندگی از این شرکتها اسناد را بگیرند و در اختیارشان قرار دهند. وی گفت: دارندگان این اوراق چنانچه نیاز به منابع مالی داشته باشند، میتوانند آن را در بازار ثانویه در فرابورس نقد کنند یا اینکه آنها را نگه داشته و در سررسید آن با ارزش اسمی مندرج در آن از دولت دریافت کنند.
این مقام مسوول افزود: حُسن این اوراق در این است که چون دولت ضامن پرداخت اصل و سود آن در سررسید مقرر است، نکول نمیشود و منابع به راحتی در اختیار فرد قرار میگیرد.
به گفته مهرآور، این اوراق مزایای زیادی دارد که از جمله میتوان به شناسایی و اعلام نرخ سود بدون ریسک در بازار است، ضمن آنکه به استقلال کشور نیز کمک میکند زیرا چنانچه دولت نتواند از بازار داخلی منابع مورد نیاز خود را تامین کند، مجبور به استقراض از منابع خارجی است. این فعال بازار سرمایه معافیت اوراق اسناد خزانه از مالیات را دیگر ویژگی آن ذکر کرد که میتوان به ابزاری برای سرمایهگذاری کوتاهمدت تبدیل شود.
رییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس درباره اینکه تا چه میزان بازار سرمایه کشش جذب این اوراق را دارد، توضیح داد: حجم انتشار این اوراق باید به نحوی باشد که بازار سرمایه آسیب نزند و منابعی که قرار است صرف خرید سهام شود به این بخش هدایت نشود.
وی یادآور شد: همه شرکتها و تولیدکنندگانی که در بورس فعالیت دارند، پیمانکار دولت نیستند یا از دولت طلب ندارند درحالی که سهام خود را در بازار عرضه کردهاند. مهرآور گفت: وقتی محصولی به بازار سرمایه ارائه میشود که به طور تضمینی سود 20درصدی پرداخت میکند باید سایر سهام و محصولات بازار سرمایه از چنان جذابیتی برخوردار باشد که نه تنها این 20درصد را پوشش دهد بلکه قابلیت پوشش ریسکی که سرمایهگذار میپذیرد، هم داشته باشد. وی تاکید کرد: واقعیت کنونی بازار سرمایه این است که سود 20درصدی در شرایط کنونی بازار به قدری بالاست که مردم گاهی ترجیح میدهند به جای سرمایهگذاری در سهام، اوراق قرضه بخرند. این فعال بازار سرمایه تاکید کرد: حتی صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت در شرایط کنونی سودهای خود را تعدیل کرده و 18درصد سود میدهند؛ به همین دلیل اقبالی که در گذشته به بازار سرمایه وجود داشت، اکنون نیست.
وی گفت: اسناد خزانه هرچند در کوتاهمدت به نفع بازار سرمایه نیست، اما در بلندمدت به نفع بازار تمام میشود زیرا منابعی که از این محل در اختیار پیمانکاران قرار میگیرد، صرف تولید شده و وارد چرخه اقتصاد میشود. رییس هیاتمدیره کانون کارگزاران بورس ضمن تاکید بر اینکه بهتر است، دولت ابزارهای خود در بازار سرمایه را مدیریت کرده و تعادلی در بهکارگیری آنها داشته باشد، گفت: دولت میتواند از طریق شرکتهای سرمایهگذاری و بانکها و صندوقهای بازنشستگی به نحوی عمل کند که جذابیت بازار سرمایه در حوزه سهام حفظ شود.
وی اضافه کرد: جذابیت خرید سهام در بازار کم شده و هنگامی که رقمهای چند هزار میلیارد تومانی وارد حوزه بازار بدهی شده و در کمترین زمان ممکن این اوراق خریداری میشود، این منابع از بازار سرمایه جدا میشود یا منابعی که میتوانست، وارد بازار سهام شود به محصول دیگر سوق پیدا میکند. به گفته مهرآور، جا به جایی منابع در بازار سرمایه میتواند در کوتاهمدت پیام خوبی برای بازار نداشته باشد.