ادامه از صفحه اول
اقدامات انجام شده
به‌طور کلی مراحل پیاده‌سازی پروژه در «چهارفاز» عملیاتی به شرح ذیل طبقه‌بندی شده است:
*فاز 1: هدف اصلی این فاز شناخت و ارزیابی وضعیت موجود در بانک مرکزی و نحوه تعامل این بانک با سایر سازمان‌ها و نهادهای بیرونی بود. در این مدل‌ها به وضوح شاهد مشکلاتی از قبیل عدم کارایی برخی از فرآیندها و همچنین انجام تکراری برخی روال‌ها در واحدهای مختلف هستیم.
*فاز 2: در مرحله دوم، نگرش‌های مختلف درخصوص بانکداری مرکزی مدرن و مطلوب فهرست شد. براساس یافته‌های این بخش، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران باید چهار هدف زیر را دنبال کنند:
1- افزایش اعتبار خود در نزد تمامی ذی‌نفع‌ها
2- اصلاح صنعت بانکداری و ایجاد تحول در نظام بانکی کشور
3- آماده کردن نظام بانکی برای شرایط پس از تحریم
4- ارتقای جایگاه نظام بانکی در منطقه
*فاز 3: تحلیل شکاف بین وضعیت کنونی و وضعیت مطلوب
با استفاده از اطلاعات و مستندات فاز 1 و 2 که مشخص‌کننده وضعیت فعلی و وضعیت مطلوب بانک مرکزی است، می‌توان مجموعه اقداماتی که این بانک باید در حوزه‌های مختلف نظیر نظام‌های پرداخت، نظارت و ثبات مالی، سیاست‌های اقتصادی، ساختار سازمانی و بازنگری فرآیندهای فعلی انجام دهد را تبیین کرد. به‌عنوان نمونه، در حوزه نظام‌های پرداخت باوجود اقدامات مناسب و مطلوبی که طی سال‌ها اخیر انجام شده است، کیفیت نظارت بانک مرکزی درخصوص میزان انطباق سامانه‌های پرداخت با استانداردهای زیرساخت بازارهای مالی مناسب نبوده و ازجمله مواردی است که باید مورد توجه بیشتر قرار گیرد. براساس این گزارش، بازار مالی فعلی در ایران باتوجه به استانداردهای نوین بین‌المللی در عرصه‌های متعدد به‌ویژه در ارایه خدمات بانکی، نظارت بانکی و سیاست پولی دارای مشکلات و مسایل متعددی ازجمله موارد زیر است:
- سیستم‌های موجود دربرخی از بانک‌ها سیستم‌هایی سنتی و مبتنی بر فرآیندهای دستی هستند.
- ارتباط بین بانک‌ها و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ارتباطی کارا و موثر نبوده و مشکل عمده بانک‌ها عدم ارایه و تولید داده‌هایی با کیفیت در زمان موردنظر است.
- عملیات بازار مالی از پشتیبانی توانمند یک سیستم مدیریت ریسک کارا و ساختار و چارچوب حاکمیت بی‌بهره است.
- بانک‌ها و وزارتخانه‌ها متکی به تسهیلات و منابع بانک مرکزی هستند.
- ضعف نظام بانکی کشور در اعتبارسنجی مشتریان حقیقی و رتبه‌بندی مشتریان حقوقی موجب افزایش مطالبات معوق نظام بانکی کشور شده است.
- تدوین و تنظیم سیاست پولی به‌دلیل روند ناکارایی فرآیند جمع‌آوری داده‌ها اغلب با تاخیر انجام می‌شود.
- فعالیت‌های اعضای بازار مالی به علت وجود محدودیت در انجام بانکداری بین‌المللی و عدم ورود به بازار ارز و اوراق بهادار خارجی به‌دلیل تحریم‌های موجود بسیار محدود است.
در این فاز با شناخت مشکلات فوق و ترسیم افق آتی تلاش شد مجموعه اقدامات و فعالیت‌هایی که باید در بانک مرکزی انجام گیرد تا بتوان به مدل مطلوب رسید را مدون و ارایه کنیم.
* فاز 4: تهیه برنامه اجرایی شامل معیارها، فرآیندها و رویه‌ها، شاخص‌های کلیدی عملکرد، پروژه‌ها و خطوط زمانی برای رسیدن به هدف نهایی وضعیت مطلوب در طول یک دوره 8ساله است. در این فاز، کلیه فعالیت‌ها در قالب 54 پروژه مدون شده است که با برنامه‌ریزی و زمان‌بندی دقیق انجام شده باید درمدت 8سال اجرایی شوند. فاز‌بندی اجرای پروژه‌ها باتوجه به اهمیت و اولویت هریک و همچنین میزان تاثیرگذاری آنها بر کارایی بانک ازجمله مواردی است که در تدوین این سند مدنظر قرار گرفته است. از نظر بانک مرکزی، اجرای این تعداد پروژه مستلزم همکاری و هماهنگی با سازمان‌های بیرونی بانک مرکزی است. اجرای این پروژه‌ها تحت نظارت و راهبری اعضای هیات عامل و با مشارکت مدیران ارشد و میانی سازمان و کارشناسان برگزیده در هریک از حوزه‌های بانک است. به گفته دبیرکل بانک مرکزی، درحال حاضر تشکیل این ساختار در دستور کار بانک قرار دارد.
دستاوردها
پس از اجرای کامل پروژه‌های نقشه راه، مدل‌های اطلاعاتی و ارتباطی بانک مرکزی منسجم و نظام‌مند شده و این موضوع موجب ارتقای کارایی و کیفیت سامانه‌ها و نیز اعتبار بیشتر داده‌های جمع‌آوری شده در بانک مرکزی خواهد شد. علاوه بر این، کانال‌های ارتباطی مشخص بین بانک مرکزی و سازمان‌های بیرونی ضمن تسهیل مبادلات و مراودات اطلاعاتی از چندباره کاری و سردرگمی ذی‌‌نفعان جلوگیری می‌کند. ایجاد انباره‌های غنی اطلاعاتی و به‌کارگیری ابزارهای هوشمند تحلیل کسب‌وکار این امکان را برای مقام ناظر فراهم می‌آورد که با دید باز و دقت بیشتری تصمیمات مهم اقتصادی و سیاست‌گذاری‌های کلان پولی را انجام دهد. علاوه بر موضوعات فوق آموزش نیروهای انسانی مجرب و مطلع که به‌واسطه تعامل با مشاوران و کارشناسان داخلی و خارجی در اجرای پروژه‌ها دخیل بوده‌اند، از دستاورهای مهم و بسیار ارزشمند این پروژه محسوب می‌شوند.
جمع‌بندی
با عنایت به مطالب مطرح شده، درسال1400 و پس از اجرای کامل پروژه‌های پیشنهادی در نقشه راه شاهد بانک مرکزی پویا و مدرنی خواهیم بود که قادر است با به‌کارگیری تکنولوژی‌های اطلاعاتی و همچنین اصلاح فرآیندها و روال‌های داخلی خود و نظام بانکی کشور اقدامات لازم برای انجام امور زیر را انجام دهد:
• توسعه و گسترش یکپارچه نظام پولی و مالی کشور مطابق الگوهای موفق جهانی
• توسعه حاکمیت و تحقق استقلال بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• خروج تدریجی از حوزه‌های اجرایی غیرمرتبط و واگذاری آنها به شبکه مالی و بانک‌های تجاری
• استقرار ساختار بازارهای مالی (FMI) یکپارچه براساس استانداردهای جهانی و مدل‌های موفق
• توسعه و نوسازی نظام جامع اطلاعاتی
• شکل‌دهی به انجمن‌های بین بانکی برای مشارکت شبکه مالی و بانک‌های تجاری در تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری
• توسعه ابزارهای لازم برای عملیات و وظایف محوری بانک مرکزی نظیر سیاست‌های پولی و ارزی، نظارت و نظام‌های پرداخت
