با وجود بهبود نسبی شرایط و آمار و ارقام خوبی که توسط مسوولان درباره تجارت خارجی ارایه می‌شود هنوز با شرایط آرمانی فاصله زیاد است. رشد قاچاق از مسایلی است که به تناسب‌ها آسیب می‌رساند. همین موضوع دستاویزی بود که پای صحبت‌های مجیدرضا حریری رییس کمیسیون واردات اتاق بازرگانی ایران بنشینیم.
باتوجه به کاهش دوسالانه تجارت خارجی اعلام رشد 20درصدی تجارت خارجی منطبق بر ظرفیت‌های ایران بوده است؟
تا سال1390 شاهد تثبیت نسبی نرخ ارز بوده‌ایم و اکنون نرخ ارز حدود سه برابر افزایش داشته است. محدودیت‌های ارزی باعث شد صادرات و واردات در سال‌های91 و 92 روند کاهشی داشته باشد. بخشی از این مشکل به‌خاطر سیاست‌گذاری‌های غلطی است که در رابطه با صادرات و واردات پیش آمد. از سال92 که ساماندهی تجارت فرامرزی در صادرات و واردات در دستور کار دولت قرار گرفت ما رشد خوبی داشته‌ایم ولی چون سال92 رشد فرامرزی خیلی پایین بود این رشد معنی واقعی به خود نگرفت. در هشت‌ماهه سال93 آمارها نشان می‌دهد ما حدود 20درصد در صادرات و 34درصد در واردات رشد داشتیم اما نرخ ارز در یک‌ماهه اخیر باعث شد نتوانیم به رشدی در حد پتانسیل‌های کشور دست پیدا کنیم و این بی‌ثباتی در نرخ ارز تجارت خارجی ما را در آینده هم تحت‌تاثیر قرار خواهد داد.
علاوه‌بر این، اتفاقی که در سال92 افتاد این بود که به علت بلاتکلیفی‌ها در سیاست و اینکه نصف سال دولت دهم بود و نصف سال دولت یازدهم، واردات به حداقل ممکن رسید. باید امسال واردات را بیشتر می‌کردیم تا کسری انباشت‌ها در سال‌های گذشته جبران شود. علاوه‌بر این در سال‌های اخیر رشد اقتصادی منفی را تجربه کرده‌ایم و صنعت با حداقل‌های ظرفیت کار می‌کرده است و به محض اینکه رشد از حالت منفی خارج شده و به صفر یا به این رقمی که اعلام می‌کنند رسید؛ به واردات مواد اولیه مربوط بوده است و 75 الی 80درصد از واردات مربوط به کالاهایی بوده که یا مواد اولیه نداشته‌اند یا مربوط به ماشین‌آلات است. اگر بنگاه‌های تولیدی بخواهند ظرفیت‌هایشان را افزایش دهند و نرخ رشد اقتصادی افزایش پیدا کند قطعا رقم واردات هم افزایش پیدا خواهد کرد.
شما ادامه این روند را در سال جاری چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
بی‌ثباتی نرخ ارز بر صادرات و واردات بسیار تاثیرگذار است. مطابق قانون برنامه پنجم دولت موظف است نرخ شناور ارز را مدیریت کند و این مدیریت از جانب دولت و بانک مرکزی انتظار می‌رود. افزایش نرخ ارز و خارج شدن از قیمت تعیین‌شده در دولت به معنای عدم توانایی مدیریت نرخ ارز از جانب دولت است. نرخ ارز را در برنامه بلندمدت باید طراحی کرد و چون این برنامه‌ریزی وجود ندارد از این کانال خارج شده است و به یک بی‌ثباتی رسیده است که تاثیر آن را در آینده بازار خواهیم دید.
تحریم به‌عنوان یک عامل بیرونی بر کندی رشد تجارت خارجی ایران بسیار تاثیرگذار بوده است اما چه عوامل داخلی را در این رابطه می‌توان عنوان کرد؟
قطعا تحریم به‌عنوان عامل بیرونی اصلی بسیار تاثیرگذار است و تاثیر آن فراتر از مابقی عوامل است و بر عوامل دیگر تاثیر گذاشته و آنها را از کارایی می‌اندازد. اما از سوی دیگر هزینه‌های تجاری در صادرات و واردات خارج از سیستم بانکی درحال رشد است و این هزینه‌های تجاری بسیار بالا است. هزینه‌های اضافی که برای تجارت خارجی وجود دارد به‌شدت بر تجارت فرامرزی موثر است. اما از عوامل داخلی که بر تجارت خارجی بسیار تاثیر دارد قاچاق کالا است. در سال گذشته طبق آمار گمرک کالاهای آماده‌شده و ساخته‌شده‌یی که وارد کشور شده است حدود 50میلیارد دلار بوده است اما متاسفانه به گواهی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز حدود 20میلیارد‌دلار کالا به شکل قاچاق به کشور وارد شده است. یکی از مهم‌ترین دلایل این موضوع این است که هزینه‌های تحمیل‌شده برای کالاهای ساخته‌شده در ایران بسیار بالا است و قدرت رقابت را با تجار خارجی کاهش می‌دهد. تجار داخلی 8درصد مالیات ارزش‌افزوده می‌دهند و 2درصد مالیات علی‌الحساب و با هزینه‌های کالاهای ساخته‌شده جور درنمی‌آید و نشان می‌دهد قاچاقچی قدرت مانور بیشتری در بازار نسبت به تاجری که قانونی عمل می‌کند، دارد. بنابر آمار رسمی داخلی متوسط تعرفه ما 21درصد است و نخستین کشور در دنیا هستیم که تعرفه بالایی دارد. اما آمار غیررسمی نشان می‌دهد تعرفه‌ها 26.6درصد است. پس باید تجدید‌نظر در قوانین گمرکی اتفاق بیافتد.
