ابراهیم نکو: مدرنسازی آب سنگین اراک گام کوچکی در مسیر اعتمادسازی میان ایران و امریکا
گروه ایران یحیی زرین نرگس
تحولات مرتبط با توافق هستهیی؛ در قالب طرح برجام، روندهای عملیاتی خود را از روز یکشنبه با اعلام فرمان اجرای آن آغاز کرده است. در همین راستا، نشستهای مشترک داخلی و بینالمللی در زمینه برنامه جامع اقدام مشترک با سرعت درحال پیگیری است. در بعد بینالمللی، نشست ایران و 1+5 در وین، مهمترین بخش را به خود اختصاص داده است که در این خصوص، شینهوا؛ خبرگزاری رسمی چین نوشت: مقامهای ارشدی از ایران و 1+5؛ یعنی ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین به علاوه آلمان به تاریخ 19 اکتبر 2015 در وین اتریش نشستی برگزار کردند که در آن موضوعاتی همچون؛ بازطراحی و نوسازی رآکتور آب سنگین اراک، از بین رفتن امکان نظامی هستهیی سابق ایران همچنین آمادگی برای برداشتن تحریمهای اقتصادی و مالی مرتبط با مسائل هستهیی علیه ایران مورد بحث و گفتوگو قرار گرفت. با عنایت به نشستهای کارشناسی که این روزها در قالب نمایندگان ایران و 1+5 در جریان است، تازهترین تحولات مرتبط با روندهای مربوط به این نشستها، اعلام بیانیه توافق ایران، چین و امریکا در زمینه بازطراحی و نوسازی رآکتور آب سنگین اراک بوده است.
یک بیانیه و چند نکته ساده
در همین زمینه ابراهیم نکو، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نهم در گفتوگو با «تعادل» در مورد بیانیه مشترک ایران، چین و امریکا گفت: روز گذشته انتشار بیانیه مشترک میان ایران، چین و ایالات متحده درباره مدرنسازی رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک باعث مطرح شدن مجموعهیی از تحلیلها و بررسیهای رسانهیی در این خصوص شد که میتوان به بهانه آن فرآیند عملیاتی کردن برجام میان ایران و 1+5 را تحلیل کرد. واقعیت آن است که در بطن مفاد اجرایی برجام موضوعاتی گنجانده شده که چنانچه دو طرف نسبت به تعهدات و وظایف خود به درستی عمل کنند، میتوان به چشمانداز روشنی از فرآیند اجرایی برجام رسید که به نفع طرفین این معادله است. بعد از پاسخ مثبت اکثریت نمایندگان به برجام که بعد از فراز و نشیبهای فراوان به تصویب رسید، این بیانیه را میتوان نخستین دریچه باز شده برای اجرای مفاد برجام محسوب کرد. انتظار اهالی سیاست و کارشناسان هم این بود که بعد از تصویب برجام در مجلس رسما روند اجرای مفاد برجام آغاز شود. یکی از وظایفی که طرف مقابل به عهده دارد، مشارکت در طرحهای مدرنسازی تاسیسات هستهیی ایران است که باید طی فواصل زمانی مشخص اجرا شود. پروژه
مدرنسازی آب سنگین اراک را میتوان قدم کوچکی در مسیر اعتمادسازی میان ایران و امریکا به شمار آورد که چنانچه به طور صحیح به سرانجام برسد، میتواند الگویی برای اجرای سایر مفاد برجام باشد. این بیانیه نشان دهنده اراده محکم طرفین برای همکاری مشترک است و حکایت از علاقه دو طرف برای اجرای وظایف خود در برجام دارد. معتقدم که این بیانیه را میتوان به عنوان یک اقدام ارزشمند تلقی کرد که چشمانداز امیدوارکنندهیی از آینده برجام را روبهروی کشورمان میگشاید. شخصا امیدوارم با عملیاتی شدن نخستین قدم از اجرای برجام زمینه برای پایان گرفتن کامل تحریمهای اقتصادی علیه کشورمان آغاز شود که مهمترین وظیفه طرف مقابل در مواجهه با ایران است. در شرایطی که هیاتهای تجاری خارجی بسیاری به تهران سفر میکنند این بیانیه میتواند وزن توافق هستهیی در نظام بینالمللی را نیز ارتقا دهد تا پروژه ارتقای تولیدات صادراتگرا که دولت از دل این سفرهای سیاسی و تجاری به دنبال آن است، محقق شود.
کارشناسان ایرانی در امر بازطراحی صاحب نظرند
در همین راستا علیاکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی کشور با بیان اینکه بازطراحی رآکتور اراک از مدتها پیش شروع شده و بازطراحی مفهومی آن تمام شده و وارد مرحله طراحی پایه شده، گفت: امیدواریم بتوانیم هرچه سریعتر طراحی تفصیلی را نیز به پایان برسانیم. وی با اشاره به تشکیل کارگروه بازطراحی رآکتور اراک با حضور چین، ایران و امریکا ادامه داد: هسته اصلی این کارگروه را سه کشور ایران، چین و امریکا تشکیل میدهند اما کشورهای دیگر هم میتوانند به آن بپیوندند. خوشبختانه کارشناسان ایرانی در امر بازطراحی صاحب نظرند و این مراحل را طی میکنند. در ارتباط با همکاری بینالمللی با برخی کشورها در این خصوص ما معتقدیم اگر فرصتی پیش آید تا از تجربه دیگران استفاده کنیم، خوب است و کشورهایی مثل چین، روسیه، امریکا، فرانسه و آلمان در این زمینه تجارب زیادی دارند و فرصتی است تا از دانش فنی و نیز تکنولوژیهای آنها استفاده کنیم و انتقال تکنولوژی دهیم.
متن بیانیه مشترک سه کشور
در همین خصوص بیانیه مشترک ایران، چین و امریکا برای مدرنسازی رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک تحت برنامه جامع اقدام مشترک به این شرح منتشر شد. آژانس انرژی اتمی چین به نمایندگی از جمهوری خلق چین (CAEA) دپارتمان انرژی امریکا به نمایندگی از ایالات متحده امریکا (DOE) و سازمان انرژی اتمی ایران به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران (AEOI) در تاریخ 23شهریور ماه 1394 برای مذاکره در مورد گامهای آتی جهت مدرنسازی رآکتور اراک مندرج در برنامه جامع اقدام مشترک (24 خرداد 1394- برجام) و قطعنامه شماره 2231 شورای امنیت سازمان ملل در وین ملاقات کردند. ضمن تاکید بر اهمیت عدم اشاعه، امنیت هستهیی و ایمنی هستهیی و ضرورت همکاریهای بینالمللی در دستیابی به این اهداف، آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) دپارتمان انرژی امریکا (DOE) و سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) یادآوری میکنند که طبق ضمیمه یک برجام، ایران نقش هدایت و رهبری به عنوان مالک و مدیر پروژه برای پروژه مدرنسازی اراک با حمایت دیگر شرکتکنندگان برجام را برعهده میگیرد.
همچنین آژانس انرژی اتمی چین (CAEA)، دپارتمان انرژی امریکا (DOE) و سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) یادآوری میکنند که چین، فرانسه، آلمان، روسیه، ایالات متحده امریکا به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست مشترک خارجی و امنیتی(E3/EU+3) متعهد شدهاند تا قبل از روز اجرا یک گروه کاری برای به عهده گرفتن نقشهای مربوط به هر یک از آنان در پروژه مذکور با هدف تسهیل در آن مطابق با قوانین ملی خود ایجاد کنند. آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) و دپارتمان انرژی امریکا (DOE) بر آمادگی خودشان برای تشکیل جلسه و ریاست مشترک گروه کاری؛ متشکل از سه کشور اروپایی و سه کشور دیگر به علاوه نماینده عالی اتحادیه اروپا (E3/EU3+3) در رابطه با پروژه برجام تصریح کردند. سایر کشورهای دارای تخصص هستهیی مرتبط نیز میتوانند پس از تصمیم و موافقت همه اعضای گروه کاری و ایران برای ملحق شدن به گروه کاری دعوت شوند.
آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) به عنوان رییس مشترک گروه کاری قصد دارد تا از طرف گروه کاری برای ارتباطات و هماهنگی با سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) برای اجرای پروژه به عنوان رابط اولیه عمل کند. آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) دپارتمان انرژی امریکا (DOE) و سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) قصد دارند تا با کمک یکدیگر برای جمعبندی سریع سند رسمی به گونهیی که در برجام آمده و مطابق با قوانین ملی آنهاست، مسوولیتها و وظایف گروه کاری و کانال ارتباطی سازمان انرژی اتمی ایران (AEOI) آژانس انرژی اتمی چین (CAEA) را با هدف تسریع در تکمیل به موقع پروژه مذکور ایجاد کنند.