گروه ایران
روز گذشته روابط عمومی صداوسیما با انتشار گزارشی، ازعملکرد شبکه‌های رادیو و تلویزیونی در هفته دولت دفاع کرد. گزارشی که در آن تلاش شده با استفاده از اعداد و ارقام از رویکرد رسانه ملی در بازتاب اخبار و رویدادهای مرتبط با دولت یازدهم دفاع کند.
این درحالی است که تصویری که از عملکرد رسانه ملی در مواجهه با دولت یازدهم نقش بسته با گزارش روابط عمومی صداوسیما، فرسنگ‌ها فاصله دارد. اوج این فاصله را به عینه می‌شد در زمان مذاکرات نفسگیر هسته‌یی مشاهده کرد، زمانی که مدیران رسانه ملی با پیگیری ایده‌های «دلواپسان» تصویری غیرواقعی از تلاش‌های دیپلماتیک تیم مذاکره‌کننده ارائه می‌کردند. افکار عمومی این روزها با این پرسش کلیدی مواجه هستند که آیا مسوولان صداوسیما در رابطه با مسائل سیاسی (مانند مذاکرات هسته‌یی) موضع ملی دارند؟ آیا اخبار و تحلیل‌های خبری صداوسیما در مورد دولت یازدهم منصفانه است یا سمت و سوی جناحی دارد؟ و... باتوجه به نقشی که در قانون اساسی برای این رسانه فراگیر تعریف شده، سراغ کارشناسان سیاسی و تحلیلگران رفتیم تا نوری به ابعاد پیدا و نهان عملکرد رسانه ملی در مواجهه با دولت یازدهم بتابانیم.
ملی»یا«جناحی»؛ مساله این است
تصویری که ازحوزه فعالیت‌های سازمان «صداوسیما» در قانون اساسی ایران نقش بسته است، مربوط به اصل«175» است که براساس آن«آزادی بیان و نشر افکار با موازین اسلامی و مصالح کشور» باید از طریق این رسانه فراگیر تامین شود. از میانه‌های دهه 70 خورشیدی و شکل‌گیری کلونی‌های «سیاسی» و دسته‌بندی رسمی تر «احزاب» در کشور، فرآیند نقش‌آفرینی صداوسیما در جامعه ایرانی از اشکال «ملی» و «فراگیر» آن خارج و به سمت نوع خاصی از عملکرد حزبی و جناحی تغییر جهت داد تا فریاد انتقاد از دیدگاه‌های مدیران این رسانه، توسط گروه‌های سیاسی، فرهیختگان و اهالی فرهنگ به آسمان بلند شود. دفاع تمام قد شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی از عملکرد دولت «مهرورز» بدون توجه به حجم بالای تخلفات 8ساله مدیرانش و بلافاصله پس از آن، ارائه اخبار جهت‌دار از عملکرد دولت تدبیر و امید در بخش‌های اقتصادی، فرهنگی، دیپلماسی و... بسیاری از دولتمردان اعتدالی را بر آن داشت که نسبت به عملکرد رسانه ملی انتقادات جدی مطرح کنند. روحانی، جهانگیری، یونسی، نوبخت، ظریف، آشنا، نهاوندیان و... لیست بلندبالای دولتمردانی است که طی دوسال گذشته نسبت به عملکرد رسانه ملی انتقاد کردند. نحوه انعکاس اخبار و رویدادهای مرتبط با دولت یازدهم توسط رسانه ملی، از همان روزهای ابتدایی تشکیل کابینه تدبیر و امید تبدیل به معادله‌یی شد که به نظر می‌رسد با گذشت دو سال از عمر کابینه همچنان ناگشوده باقی مانده است. معاون رییس‌جمهور در امور اقلیت‌ها و قومیت‌ها یکی از چهره‌های دولتی بود که انتقادات صریحی نسبت به عملکرد رسانه ملی داشت. علی یونسی در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد: «متاسفانه صداوسیما در جایگاه رسانه اپوزیسیون نسبت به دولت عمل می‌کند. اصولا صداوسیما باید حامی رییس‌جمهور باشد و در عین حال نظرات مردم را در رابطه با دولت منعکس کند.»
مرجعیت شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌ای
صادق زیباکلام ازجمله کارشناسانی است که معتقد است رسانه ملی پس از تشکیل کابینه یازدهم در پوشش اخبار و رویدادها، ملی و بیطرفانه عمل نکرده است. این استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «تعادل» در مورد انتشار گزارش روز گذشته روابط عمومی صداوسیما می‌گوید: «من فکر می‌کنم مقدم بر تحلیل رابطه صداوسیما با دولت یازدهم و مقایسه آن با دولت گذشته باید به این مساله بپردازیم که آیا اساسا دانشجویان، اقشار فرهیخته، جوانان، اهالی فرهنگ و هنر و... صداوسیما را به عنوان یک سازمان خبری منصف و بی‌طرف می‌شناسند یا اینکه نظر دیگری دارند. این پرسش را از هرکدام از این گروه‌های مرجع و تاثیرگذار که بپرسید کسر قابل توجهی از مردم نه به اخبار صداوسیما اعتماد دارند و نه اینکه آن را مرجعی برای کسب خبر قلمداد می‌کنند. امروز بسیاری از شبکه‌های اجتماعی و ماهواره‌یی مرجعیت بیشتری پیدا کرده‌اند. بی‌شک بخشی از این رونق به دلیل عملکردی است که رسانه ملی در پردازش اخبار و رویکردها داشته است. رسانه‌یی که سالانه هزاران میلیارد تومان از پول مملکت را صرف می‌کند اما برونداد قابل توجهی ندارد. حتی مسوولان ایرانی نیز از رسانه‌های ماهواره‌یی برای کسب خبر استفاده می‌کنند. این درحالی است که فراگیری رسانه‌های ماهواره‌یی در کشورهایی چون ترکیه، پاکستان، عراق و حتی افغانستان به اندازه ایران نیست.»
زیباکلام در ادامه این گفت‌وگو درباره نحوه مواجهه رسانه ملی با دولت یازدهم در مقایسه با دولت قبلی می‌گوید: «برای رسیدن به پاسخ این پرسش اصلا احتیاج نیست که به حرف‌های زیباکلام و سایر کارشناسان مراجعه شود، کافی است آقای سرافراز از طریق نظرسنجی با مردم، رسانه‌ها و نخبگان این پرسش را مطرح کند که آیا اخبار و برنامه‌های رسانه ملی را در راستای همراهی با دولت تفسیر می‌کنید و آیا اساسا مردم رسانه ملی را مرجع بی‌طرفی نسبت به اخبار و رویدادهای دولتی می‌دانند یا خیر؟ گمان می‌کنم که اکثریت قریب به اتفاق پرسش‌شوندگان از عملکرد رسانه ملی نسبت به دولت آقای روحانی ناراضی باشند. گمان نمی‌کنم کسی بین پرسش‌شوندگان باشد که تایید کند نگاه صداوسیما به دولت اقای روحانی همان‌گونه است که نسبت به دولت احمدی‌نژاد داشته است. مطمئن هستم که نتایج این نظرسنجی‌ها مدیران رسانه ملی را متعجب خواهد کرد.»
به هر حال باید منتظر ماند و دید جهت‌گیری مدیران رسانه ملی در 2 سال باقی‌مانده از عمر کابینه یازدهم تغییر جهت می‌دهد یا اینکه «در» برای مدیران رسانه ملی همچنان بر همان «پاشنه» سابق می‌چرخد.
