گروه اقتصاد ورزش
با وجود اینکه کلمه «فساد»، واژه‌یی نه چندان دلچسب در واژگان لغت محسوب می‌شود، ولی متاسفانه ورزش ایران به خصوص فوتبال با این کلمه گره خورده و ارتباط مستحکمی دارد. البته خیلی‌ها ممکن است فساد را انکار کنند اما آنچه هر روز در ورزش ایران رخ می‌دهد، گویای این اتفاق ناپسند است. به هر حال فساد در فوتبال ایران تنها به یک موضوع خاص مربوط نمی‌شود و فساد فوتبالی تنها به معنای مشکلات اخلاقی یا تبانی و شرط بندی، پولشویی و ابهامات مالی نیست، در واقع معنای فساد آنقدر در فرهنگ لغت فوتبال گسترده شده که تمامی این اتفاقات را در بر می‌گیرد و شامل چهار موضوع مالی، اخلاقی، تبانی و دلالان می‌شود. البته قانون مبارزه با پولشویی، در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ 02/11/1386مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 17/11/1386به تایید شورای نگهبان رسیده است؛ ولی به هر طریق ما باز هم شاهد رخ دادن چنین اتفاقاتی هستیم. هفته گذشته بعد از رفت و آمدهای بسیار، بالاخره گزارش مفاد پرونده فساد فوتبال ایران توسط کمیسیون اصل ٩٠ مجلس شورای اسلامی منتشر شد. البته در این گزارش طویل که مربوط به فساد در فوتبال دولت‌های نهم و دهم بود، به چند نکته مهم رسیدگی شد
و به دنبال آن خیلی اظهارنظرها در خبرگزاری‌های مختلف منتشر شد. هر شخصی به زعم خود یا با ارائه دلیل و مدرک فساد در فوتبال ایران را تایید کردند یا برخی هم برای اینکه پایشان در این گزارش گیر است، آن را انکار کردند! اما به هر حال با وجود علنی شدن فساد در فوتبال، آیا می‌توان امید داشت که در چند سال آتی دندان خراب فساد در ورزش از ریشه کشیده شود؟ در زیر سناریوهای مختلف را از زبان اهالی فوتبال می‌خوانید:
گودرزی: گزارش کمیسیون اصل 90
فرصتی برای تحقق شعار ورزش پاک
محمود گودرزی وزیر ورزش و جوانان دولت تدبیر و امید از نخستین روزهای تکیه زدن بر کرسی وزارت ورزش و جوانان، شعار «ورزش پاک» را سرلوحه برنامه‌های خود قرار داد و بر ایجاد فضایی پاک و به دور از فساد مالی و اخلاقی تاکید کرده است. برای مقابله با فساد باید از نقطه‌یی کار را شروع کرد و این نقطه شروع می‌تواند گزارشی باشد که نمایندگان در خانه ملت درباره عملکرد آنچه در دولت‌های نهم و دهم در فوتبال کشور گذشته، تدوین کرده‌اند. نکته مهم در این خصوص آن است که دوره زمانی در نظر گرفته شده توسط کمیسیون اصل 90 برای بررسی موضوع «فساد در فوتبال» به عملکرد سازمان تربیت‌بدنی و وزارت ورزش و جوانان در دولت‌های نهم و دهم است و عملکرد دولت کنونی در گزارش مدنظر نبوده است. حتی اگر بخشی از این گزارش که اتهاماتی از قبیل رشاء و ارتشاء، دوپینگ، شرط‌بندی غیرمجاز، جعل و استفاده از سند مجعول، تصدیق نامه‌های خلاف واقع، فرار مالیاتی، مصرف الکل و روابط نامشروع، مصرف مواد مخدر، رواج خرافه گرایی از جمله سحر و جادو و... واقعیت داشته باشد، باید برای این فوتبال گریست.
براساس آنچه نمایندگان محترم در گزارش خود نوشته‌اند، این گزارش پس از «تشکیل بیش از 100 جلسه با مراجع امنیتی، نظارتی، انتظامی، وزارتخانه‌های مرتبط، رسانه‌ها، مدیران فدراسیون فوتبال، مدیران عامل برخی از باشگاه‌ها، کارشناسان، مربیان، بازیکنان و داوران؛ مکاتبات مکرر با دفتر مقامات عالی کشور، وزارتخانه‌های ورزش و جوانان، امور اقتصاد و دارایی، اطلاعات، خارجه و فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز نیروی انتظامی، سازمان صدا و سیما، سازمان نظام وظیفه، حراست نهادهای مرتبط، فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های فوتبال و استماع شهادت شهود و مطلعین در کمیسیون و ثبت آن به صورت کتبی» نوشته و تنظیم شده است. لازمه ورزش پاک، برخورد قاطع و بدون تعارف با متخلفان و تنظیم قوانین و مقررات به گونه‌یی است که هیچ فردی در هر جایگاهی نتواند برخوردی تبعیض‌آمیز و سلیقه‌یی در اعمال قانون داشته باشد. قوانین و مقررات باید به شیوه‌یی تدوین شوند که مانع از بروز تخلفات مالی و اخلاقی شده و همزمان بعد از اثبات هر تخلف و فسادی، قانون با قاطعیت کامل برای آن اعمال شود. مدیران، مربیان، بازیکنان، پیشکسوتان و هواداران فوتبال بدون تردید از برخورد با هر نوع فسادی استقبال
می‌کنند زیرا بزرگ‌ترین متضرر هر نوع فسادی در وهله اول خود آنها هستند. از سوی دیگر باید تلاش کرد تا ضمن حفظ استقلال فدراسیون فوتبال به عنوان نهاد عمومی غیردولتی و دارای شخصیت حقوقی مستقل، نظارت بر عملکرد آن از سوی دستگاه‌های نظارتی و وزارت ورزش و جوانان شفاف‌تر و سهل‌تر باشد. این مهم می‌تواند همزمان با اصلاحات جدید در اساسنامه فیفا و فدراسیون فوتبال مدنظر قرار بگیرد.
کفاشیان: چیز خاصی
در گزارش اصل ۹۰ ندیدم
رییس فدراسیون فوتبال معتقد است به صحبت‌های افرادی که بدون ارائه مدرک و براساس ذهنیات خود و دشمنی‌های‌شان نسبت به افراد، بیان می‌شود به هیچ عنوان نمی‌توان استناد کرد. علی کفاشیان در واکنش به انتشار گزارش کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی در مورد فساد در فوتبال اظهار داشت: بالاخره بعد از دو سال الحمدلله دیدیم که گزارش کمیسیون اصل 90ارائه شد. البته من چیز جدیدی در آن ندیدم و مصداق‌هایی که بود یکسری مصداق‌های کلی بود، مثل ارتشاء، تبانی و... اینها کلی است و ما نمی‌توانیم قبول کنیم و اگر موردی هست باید همان موقع مدارکش را یا به ما بدهند که کمیته قضایی‌مان رسیدگی کنند یا به قوه قضاییه. در این گزارش یکسری مسائل هم در مورد خود بنده و سفرهایی که انجام شده بود، آمده بود که همه‌اش براساس دعوت‌نامه‌ها و مقررات انجام شده است. این مسافرت‌ها جزو وظایف من بوده و باید سفر می‌کردم. یک مساله هم این است که مربوط به سوءمدیریت می‌شود. سوءمدیریت را هم نمی‌شود به صورت کلی بیان کرد. اگر امروز من یک نفر را منتسب می‌کنم، طبق اساسنامه این سوءمدیریت نیست، اما سوءمدیریت را باید بررسی کنند که ما هشت سال پیش کجا بودیم و الان کجا هستیم، چه
امکاناتی داشتیم و الان چه امکاناتی داریم، اینها مسائلی هست که می‌توان بررسی کرد. تدوین اساسنامه طبق مقررات و مصوبات بوده است. طبق مقررات هیات دولت طی چهار سال این اساسنامه مصوب شده است و در همان اساسنامه آمده که اصلاحات بعدی توسط مجمع و ایراد طرح در هیات دولت قابل اجراست. در هشت سال گذشته اساسنامه را فیفا، AFC و اعضای مجمع به دقت بررسی کرده‌اند و هیچ ایرادی ندارد. اگر ایرادی هم داشت ما می‌توانیم به مجمع‌مان بدهیم، ضمن اینکه الان هم ایراد‌هایی به اساسنامه دارند و ما آماده‌ایم که برای اصلاح اساسنامه اصلاحات را به ما بگویند و ما این اصلاحات را ببریم در مجمع و هر کدام که طبق مقررات بود، آن را اصلاح کنیم. «مصداق‌هایی که در مورد تبانی بازیکنان و... مطرح می‌شود به نظر شما هیچ‌گونه سند و مدرکی ندارد؟»
پورمختار: مستندات گزارش فساد
در فوتبال موجود است
محمدعلی پورمختار رییس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی گفت که گزارش این کمیسیون درباره فساد در فوتبال بر اساس مستندات تهیه شده است. برای اینکه شأن و احترام خیلی‌ها حفظ شود در گزارش خود نامی از فردی نیاوردیم، اما در آینده وارد جزئیات شده و مسائل را روشن خواهیم کرد. وی به عملکرد ضعیف برخی مدیران و باشگاه‌ها اشاره کرد و افزود: اتفاقات نادرست زیادی در بعضی از باشگاه‌ها رخ داده و مدیران قراردادهای صوری امضا کرده و پرداخت‌های بی‌رویه به بازیکنان داشته‌اند. عملکرد ضعیف آنها باعث بالا رفتن قیمت بازیکنان شده است. این نیست که همه این فسادها فقط به‌خاطر پول باشد، بلکه شرط‌بندی‌ها و تبانی‌هایی که در فوتبال می‌شود هیچ ربطی به پول ندارد و اینها عوامل پشت صحنه فوتبال است. بعضی مسائل و اتفاقاتی که در فوتبال شاهد آن هستیم برمی‌گردد به ضعف مدیریت و ناتوانی آنها که باعث افتضاحاتی زیاد در فوتبال شده است. اگر قرار باشد وارد جزئیات شویم آن وقت خیلی چیزها برای همه روشن خواهد شد. رییس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی که در شبکه خبر حضور یافته بود، در واکنش به این سوال که آیا مجلس در خصوص پرونده فساد در فوتبال مستنداتی دارد یا
نه، گفت: قطعاً همین‌طور است. ما گزارش خود را براساس مستندات ارائه داده‌ایم و همه این مستندات موجود است. البته ورزش به‌خاطر اساسنامه فدراسیون فوتبال در خیلی از مسائل نمی‌تواند ورود کند، اما برخورد با مسوولان فدراسیون، وظیفه است. همه مستنداتی که مطرح شده با سند است. افرادی که آمدند مسائلی را مطرح و پای برگه صحبت‌های خود را امضا کردند. ما اطلاعات را از طریق افراد مختلف به دست آورده‌ایم و دستگاه‌های ناظر نیز گزارش‌هایی به ما ارائه کرده‌اند، این طور نبوده که طبق شنیده‌ها عمل کنیم و هر صحبتی که مطرح شده ضمیمه پرونده است. وی درباره اینکه آیا واقعاً برخوردی با خاطیان خواهد شد یا نه، گفت: ما بر کار فدراسیون نظارت می‌کنیم که اصلاح شود، وظیفه‌یی برای وزارت ورزش در این حوزه تعریف شده و ممکن است جابه‌جایی‌هایی هم صورت گیرد، اما جرایم مربوط می‌شود به قوه قضاییه و این قوه درباره خاطیان تصمیم می‌گیرد. امیدوارم در آینده با روی کار آمدن رییس فدراسیون فوتبال قوی، شرایط بهتر شود.
دنیامالی: جریان راه افتاده
یک فرصت است نه تهدید
احمد دنیامالی رییس هیات‌مدیره باشگاه ملوان و عضو شورای شهر تهران گفت: جریان خوبی علیه تبانی و ناپاکی‌های فوتبال به راه افتاده، اتفاق خوبی است که باید با جدیت دنبال شود. نگاه‌مان به گزارش کمیسیون اصل 90در حوزه فوتبال باید به‌دور از فضای هیجانی باشد و می‌بایست کارشناسانه باید نقاط ضعف و قدرت این گزارش را ارزیابی کرد. قطعا هر گزارشی و عملکردی، قابل نقد است و بری از ضعف و اشکال نیست اما مهم این است که از چه زاویه‌یی به این موضوع ورود می‌کنیم و در چه مسیری قرار است آن را ارزیابی کنیم. از انتشار این گزارش نباید «تهدید» بسازیم بلکه «فرصت» مهمی در برهه‌یی تاریخی در فوتبال ایران است، اینکه بگوییم «فساد در همه جا هست و فوتبال چندان فسادی ندارد» از اساس حرف اشتباهی است. فساد حتی در نازل‌ترین سطحش هم جامعه‌یی را درگیر خود می‌کند. همه توجه باید عمل به قانون باشد.
سلامت‌آفرینی در عرصه ورزش و مبارزه موثر با فسادهای موجود در آن همواره یکی از خواسته‌های مهم مردم و دلسوزان کشور بوده است. نکته‌یی که نباید از یاد ببریم این است که فهم نادرست از پدیده فساد، اتخاذ راهکارهای مقطعی به جای حل ریشه‌یی و حاشیه‌پردازی به جای پرداختن به متن و به ویژه استفاده تبلیغاتی از مبارزه با فساد سبب شده است که این راه از مسیر درستش خارج شود. خروجی این گزارش، اشاره به برخی ابهامات دارد اما معیار و شاخص تعیین این انحرافات، فقط و فقط قانون است.
در واقع علت اصلی بحران فوتبال در ایران نبود اندیشه، ساختار و مدیریت مناسب و صحیح، اما متاسفانه اکنون آدرس‌های غلط، صورت مساله‌های نادرست و سوال‌های سطحی، افکار عمومی را تحت الشعاع قرار می‌دهد یا فدراسیون یا سرمربی را مقصر اصلی اعلام می‌کنند. هر چند نقاط ضعف این دو عامل مهم نیز در جای خود باید کارشناسی شود، اما در واقع مهم‌ترین موضوع در راستای بررسی و شناخت علل و عوامل بحران در فوتبال ملی و بطور کلی ورزش کشور در درجه نخست، تعیین صورت مساله، روش‌شناسی موضوع و چگونگی پرداخت و تجزیه و تحلیل آن است. دنیامالی گفت: مهم‌ترین راه‌حل مشکلات فوتبال، بریدن دست مافیای فوتبال و کاهش دخالت سیاست و تجارت، و هدایت و نظارت بر محتوای ورزش رسانه‌های جمعی است.
