گروه اقتصاد ورزش مهشید خیزان
فوتبال یکی از ورزش‌های حرفه‌یی در سراسر جهان است که همیشه در تمامی بازی‌ها، چه بازی‌های دوستانه و چه مسابقات قهرمانی، هواداران مخصوص به خود را دارد؛ به ویژه در کشورهایی که فوتبال حرفه‌یی را برگزار می‌کنند، بسیاری از سرمایه‌گذاران به این رشته ورزشی جذب شده و درآمدزایی خوبی نیز از این رشته محبوب ورزشی کسب می‌کنند. طبق آخرین آمارها از پولسازترین ورزش‌ها در جهان، رشته ورزشی «فوتبال» همچنان با قدرت در مقام اول ایستاده و آنطور که پیداست نمی‌خواهد جایگاه خود را به رشته‌های دیگر بدهد.
از وقتی ورزش حرفه‌یی در سطح جهان مطرح شد، جذب و کسب پول در این عرصه به یک اصل عمده تبدیل شد. البته جدا از فوتبال، هر ورزشی در هر کشوری جایگاهی مخصوص به خود و موقعیتی متفاوت دارد و در هر کشوری می‌توان ورزشی را یافت که براساس سلایق و علایق مردم مورد اقبال بیشتری قرار دارد و بیشتر اخبار و گزارش‌ها را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما اگر از بحث محبوبیت ورزش‌های مختلف در هر یک از 208 کشور به رسمیت شناخته شده در سازمان ملل بگذریم و بخواهیم روی یک ورزش به عنوان فراگیرترین، محبوب‌ترین و پولسازترین رشته ورزشی جهان تمرکز کنیم، آن ورزش بدون شک، فوتبال خواهد بود.
داستان سرمایه‌گذاری در فوتبال
اما سوالی که مطرح می‌شود این است که این محبوبیت و پولسازی فوتبال از کجا آمده است؛ براساس تحقیقات منتشر شده می‌توان عنوان کرد که فوتبال حداقل در ابتدای کار برای آنها که به آن می‌پردازند، خرج عمده‌یی ندارد و با کاشتن دو قطعه میله و حتی دو پاره آجر و تلقی کردن آن به عنوان یک دروازه هم می‌توان یک زمین فوتبال را ایجاد کرد و با توپی بازی را آغاز کرد. این فقط شروع یک ماجرای طولانی است که نقطه پایانی آن فوتبال حرفه‌یی در مهم‌ترین مکان‌ها و در مدرن‌ترین شرایط و در حضور تعداد زیادی هوادار است که در مقابل دوربین‌های تلویزیونی بازی می‌کنند. وقتی سرمایه‌داران و صاحبان کالا می‌بینند یکی از بازی‌های ورزشی اینقدر محبوب است و می‌توان روی آن سرمایه‌گذاری کرد، بدیهی است که پول خود را در آن ورزش به کار می‌گیرند و لحظه‌یی نمی‌گذرد که آن رشته با صرف میلیون‌ها یورو و دلار در شهر و کشوری در جهان و به لطف سرمایه‌گذاری فوق و مشارکت اسپانسرها تبدیل به یک غول اقتصادی می‌شود.
درآمدهای بی‌حد و اندازه فوتبال
برای اسپانسرها فرقی نمی‌کند که دلایل قوت تجاری یک ورزش چیست و چرا مردم با آن زندگی می‌کنند. چون می‌توان با آن ورزش تجارت و کسب درآمد کرد، آن را تحت پوشش می‌گیرند و هر دلاری که صرف آن ورزش می‌کنند، مقدمه و توقعی بر کسب چند برابر آن پول در کوتاه یا بلندمدت است. به لطف پیروزی تیم‌ها در میدان‌های حساس و توجه عظیم مردم به این پیروزی‌ها و قوه جذب درآمدهای وسیع از طرق و وسایلی گوناگون در دهه‌های اخیر، امکانات و چارچوب حرکت و توفیق مالی فوتبال به نسبت گذشته بسیار بیشتر شده است. درحال حاضر پخش وسیع تلویزیونی مسابقات فوتبال، موجه و تامین‌کننده یکی از بزرگ‌ترین درآمدهای جنبی در این ورزش و از عمده‌ترین بحث‌ها و وسایل عظیم کمکی و اهرم‌های پولساز در آن است. با اینکه پخش مسابقات فوتبال از تلویزیون به ظاهر و حتی در باطن، کاری بسیار پرخرج است اما شبکه‌های تلویزیونی خوب می‌دانند که به سبب علاقه شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران به مشارکت در رقابت‌های این رشته، می‌توان این مخارج را به راحتی تامین کرد و حتی به سود بالای 100درصد هم رسید، زیرا صاحبان کالاها با ارائه مشخصه‌های محصولات خود در فیلم‌های کوتاه تبلیغاتی در زمان برگزاری مسابقات
بزرگ و دقایق قبل و بعد از آن، اجناس خود را با وسعت به جهانیان معرفی و با رویکرد آنان به اجناس معرفی شده و داغ شدن بازار آن اجناس، چند برابر پول هزینه شده را پس می‌گیرند.
اسپانسرینگ
اسپانسرها از همین طریق به باشگاه‌ها کمک‌های مالی بیشتری می‌کنند تا ستاره‌های بیشتری را به خدمت بگیرند و با آنها به موفقیت‌های بیشتری دست یابند و از این راه آن باشگاه‌ها تبدیل به یک واحد صنعتی بزرگ و ماشین پولسازی می‌شوند. این البته یک چرخه اقتصادی است که بین روسای باشگاه‌ها و صاحبان کالاها برقرار می‌شود و درواقع انتقال میلیاردها دلار و یورو در هر سال است و پایانی مشخص را هم نمی‌توان برایش متصور بود، چرا که تا فوتبال محبوب و پولساز بوده و خواهد بود.
نقطه اوج پولسازی ورزش
نقطه اوج این روند که برشمردیم، در زمان برگزاری جام جهانی فوتبال است. با اینکه فرصت و زمان آن فقط هر چهار سال یک‌بار از راه می‌رسد اما در زمان انجام مسابقات توجه جهانیان چنان به آن معطوف است که حتی دولت‌ها، جلسات خود را به تعویق می‌اندازند تا وزیران بتوانند مسابقه تیم ملی کشور خود را در جام جهانی ببینند. میزان رد و بدل شدن پول در حول و حوش این رقابت‌ها به حدودی باورنکردنی می‌رسد که حتی تنیس، بیسبال و گلف نیز قادر به رسیدن به آن نیستند و رونقی با این وسعت و میزان فقط در فوتبال رویت می‌شود و طبیعی است که سرمایه‌گذاران و شرکت‌ها و افراد علاقه‌مند، پول خود را در درجه اول در این ورزش صرف و هزینه کنند. با این اوصاف فوتبال همچنان بر سایر ورزش‌ها و در عرصه اقتصاد ورزش حکومت می‌کند و سایر رشته‌های ورزشی هم پذیرفته‌اند که زیر سایه آن حرکت و فعالیت کنند.
جذابیت ورزش تنیس
دومین ورزش پولساز دنیا، ورزش «تنیس» است. برگزاری مسابقات این رشته و جذابیت آن برای مردمی که از دیدن مسابقات امثال رافائل نادال اسپانیایی و راجر فدرر سوییسی سیر نمی‌شوند و منحصر و محدود نبودن این ورزش به یکی دو کشور و ملت، چیزهایی است که صاحبان کالاها و شرکت‌های علاقه‌مند را به سرمایه‌گذاری گسترده در این ورزش تشویق می‌کند. جوایز نقدی تنیسورهای برتر در مسابقات حرفه‌یی این رشته و در تورنمنت‌های A. T. P (اتحادیه تنیس حرفه‌یی مردان) نیز به حدی رسیده که غیرقابل باور است هریک از قهرمانان این رشته، تنها از طریق حضور در این رقابت‌ها و قهرمانی‌ها، مبالغ هنگفتی را دریافت می‌کنند که البته این جدا از مبالغ کلان اضافه‌یی است که از طریق شرکت در برنامه‌های تبلیغاتی جنبی و فعالیت‌های اقتصادی مختلف به دست می‌آورند.
وضعیت درآمدزایی ایران از ورزش
گلف با ارقام بالای جوایزش و داشتن حدود 90 تورنمنت در طول سال برای حرفه‌یی‌های این ورزش، بیسبال با محبوبیت و گستردگی‌اش در امریکای شمالی و شرق آسیا و بسکتبال، دیگر ورزش‌های صاحب قوه تجاری خیره‌کننده‌یی هستند و دوومیدانی نیز که در کشور ما جایگاه بالایی ندارد و هوادارانش تنها اعضای خانواده و ورزشکاران آن را تشکیل می‌دهد برای هر مسابقه مهم خود 80هزار نفر را به استادیوم‌ها در اروپا و امریکا می‌کشاند. در ایران بعد از فوتبال همیشه بیشترین توجه به کشتی اعمال شده اما این ورزش سنتی و ارزشمند با وجود به ارمغان آوردن بیشترین مدال‌ها و افتخارات برای ایران، ریشه اقتصادی گسترده‌یی ندارد و چندان پولساز نیست. حتی مسابقات لیگ این رشته هرسال حداکثر با شرکت 7، 6 تیم، برگزار می‌شود، زیرا اسپانسرها هر میزان پول که در این ورزش هزینه کنند، همان را هم پس نمی‌گیرند، چه برسد به سودی که توجیه‌کننده این مشارکت باشد.
