گروه اقتصاد اجتماعی
آرزو اشرفیزاده، رییس گروه تالابهای سازمان محیط زیست، در نشست خبری روز جهانی تالابها، با اعلام جزییات برگزاری مراسم روز جهانی تالابها گفت: «شعار امسال روز جهانی تالابها، «تالابها برای کاهش خطر بلایای طبیعی» (Wetland for disaster risk reduction) انتخاب شده است. از یک سو به گزارش سازمان ملل متحد ۹۰درصد خطرات طبیعی مرتبط با آب بوده است و از سوی دیگر امسال با توجه به اهمیت و تکرار فجایع طبیعی از جمله ریزگردها که نه فقط در ایران، بلکه در جهان دو برابر شده است. بنابراین و با توجه به اثراتی که تالابها در کاهش ریزگردها، توفانها و بلایای طبیعی دارند چنین شعاری برای امسال برگزیده شده است. در همین راستا نیز، مراسم اصلی کشور ما، امسال در اهواز برگزار میشود. در تمام استانها نیز طبق روال سالهای گذشته برنامههای مربوط برگزار خواهد شد و سمنها برنامههایی در راستای ارتقاء سطح آگاهی برگزار خواهند کرد.»
او افزود: «برنامه اهواز بیشتر هدف ارتقای آگاهی سطوح بالای کشور را دنبال میکند و به همین سبب نیز با حضور مقامات، ازجمله معصومه ابتکار، نمایندگان مجلس، سفرا، گری لوئیس نماینده سازمان ملل و مقامات دیگر برگزار خواهد شد.»
به گزارش مهر، اشرفیزاده گفت: «طبق روال سالهای گذشته، قهرمان تالاب هم در ۳سطح اجرایی، پژوهشی و مشارکتهای مردمی از بین کسانی که فعالیتهایشان را برای دبیرخانه فرستاده باشند، انتخاب میشود و از آنها تقدیر به عمل خواهد آمد. امسال محیط بان نمونه تالابی هم خواهیم داشت و از ۳ محیط بان که تلاش شایان توجهی در حفاظت از تالابها به کار گرفتهاند، تقدیر خواهیم کرد.»
اولویتها عوض شدند
فرهاد دبیری، معاون سازمان محیط زیست، گفت: «۴فوریه ۱۹۷۱ نخستین کنوانسیون حفاظت از تالابهای مهم بینالمللی، به ویژه تالابهای زیستگاه پرندگان آبزی، در شهر رامسر برگزار شد و این رویداد به نام کنوانسیون تالابها معروف شد. این کنوانسیون یکی از قدیمیترین معاهدات زیست محیطی بینالمللی است. بسیاری از معاهدات زیست محیطی بعد از کنوانسیون استکهلم در ژوئن ۱۹۷۲ تشکیل شد و در دسامبر ۱۹۷۲ هم UNEP، برنامه محیط زیست ملل متحد، شکل گرفت که به انعقاد بسیاری از معاهدات محیط زیستی بینالمللی کمک کرد. اما رامسر یکی از معدود معاهدات زیست محیطی قبل از استکهلم بود. هدف این کنوانسیون حفاظت از تالابهای مهم بینالمللی، حمایت از جوامع اطراف این تالابها و وضعیت معیشت اقتصادی در اطراف تالابها است. در ارزشگذاری IUCN در انواع اکوسیستمها بیشترین ارزشگذاری زیستی را در مقایسه با جنگلها، اراضی کشاورزی و غیره، تالابها داشتهاند.» معاون محیط طبیعی سازمان محیط زیست گفت: «در کنوانسیون رامسر 42 تیپ تالاب تعریف شده است، که جز توندرا، 41 تیپ آن در ایران وجود دارد. از مجموع ۲۸۰ تالاب که در کشور ما به عناوین مختلف نامیده میشوند، ۹۴ تالاب
شناخته شده و مهم داریم که ۲۴ تالاب از میان آنها، به عنوان تالاب کنوانسیون رامسر یا تالاب مهم بینالمللی به ثبت رسیده است. هر کشور برای عضویت در این کنوانسیون باید حداقل یک تالاب را برای ثبت پیشنهاد کند. ما زمان عضویت ۱۸ تالاب را معرفی کردیم که اکنون این تعداد به ۲۴ عدد رسیده است. البته برخی آنها مجموعهیی از چند تالاب است که تحت یک عنوان به ثبت رسیده است. پس در واقع ما 35 تالاب ثبت شده در کشور داریم. سالها بعد در اجلاسی در مونتروی سوییس، وضعیت تالابها را مورد بررسی قرار دادند و تالابهایی که از نظر فیزیکی یا وضعیت حفاظتی شرایط مطلوبی ندارند، در فهرست مونترو قرار گرفتند. از ۲۴ تالاب رامسر ما نیز ۶ تالاب در فهرست مونترو قرار گرفت. تالاب انزلی، تالاب هامون (دهانه جنوبی پوزک)، تالاب هامون (صابوری و هیرمند)، تالاب نیریز و کمجان و تالاب شورگل، یادگارلو و دورگه سنگی، 6 تالابی هستند که در لیست مونترو قرار دارند.»
دبیری در مورد حفر چاههای مجاز یا غیرمجاز در کنار تالابها گفت: «براساس تصمیمات شورای عالی آب، اولویت اول در منابع آبی کشور تامین آب شرب، اولویت دوم کشاورزی و اولویت سوم صنعت بود. با توجه به این اولویتگذاری بود که مصرف آب کشاورزی بین 82 تا 92 درصد اعلام شد و دستور دادند برای مصارف کشاورزی چاههای غیرمجاز نیز مجاز تلقی شوند. نزدیک به 40 هزار حلقه چاه غیرمجاز در اطراف دریاچه ارومیه وجود دارد. اخیرا شورای عالی آب تغییر سیاست داده و اولویتگذاریها را جابهجا کرد. بدینترتیب اولویت اول آب شرب، اولویت دوم محیط زیست و سهم طبیعت و اولویت سوم کشاورزی و اولویت چهارم صنعت گذاشته شد. در حال حاضر با توجه به اولویتبندی، طرف مذاکره ما وزارت نیرو است، چون این وزارتخانه اجرای قانون توزیع عادلانه آب را بهعهده دارد. در حقیقت بعد از این اولویتبندیها، مذاکرات ما با وزارت نیرو آغاز و سهم طبیعت یا سهم محیط زیست تعیین شد. براین اساس وزارت نیرو براساس مقدار و سهم مشخص شده برای هر تالاب، باید برنامهریزیهای لازم را داشته باشد.»
دبیری پیرامون وضعیت اعتبارات تالابها در سال جاری گفت: «از اعتبارات سال ۹۵ که امروز نهمین روز بهمن را پشت سر میگذرانیم، تاکنون هیچ اعتباری به معاونت ما تخصیص ندادهاند و هر هزینهیی هم شده از طرف خود استانها بوده است. قرار است تا آخر اسفندماه سال 95 بودجهیی را برای تالابها و سایر نیازها در اختیار ما قرار دهند، اما هنوز مشکلاتی در حوزه خزانه و تخصیص اعتبار وجود دارد. امیدواریم تا روز بیست و نهم اسفندماه بخشی از اعتبارات تخصیص داده شود.»
بلایای اقلیمی ۲ برابر شده است
ابوالفضل آبشت، مدیر طرح حفاظت از تالابها، در این نشست گفت: «در سالهای اخیر بحرانهای طبیعی به خصوص در عرصه اقلیم دو برابر شدهاند. اما اگر تالابها وضعیت خوبی داشته باشند، به واسطه قابلیتهایی که در پیشگیری دارند، به جوامع محلی این امکان را میدهند که بعد از بحران با سرعت بیشتری به وضعیت طبیعی خود برگردند.» او ادامه داد: «از سال ۲۰۱۴ در کشور ما پروژهیی مشترک با ژاپن برای دریاچه ارومیه آغاز شد که بخش عمده فعالیتهای آن، مشارکت جامعه محلی بوده است.» او افزود: «در تمام حوزههای آبریز تالابی، حدود ۹۰درصد از بیلان آبی در کشاورزی استفاده میشود و صنعت و مصارف شهری مجموعا کمتر از ۱۰درصد سهم دارند، اما کشاورزی در ایران بهرهوریای بسیار کم، یعنی چیزی حدود ۲۰ درصد دارد.»
مدیر ملی طرح حفاظت از تالابهای ایران گفت: «در پروژه مشترک با ژاپن، با همکاری وزارت جهاد کشاورزی و سازمان حفاظت محیط زیست، در سطوح بالا و به شکل بین بخشی، روی ۹۰ روستا در حاشیه دریاچه ارومیه کار میکنیم.» او ادامه داد: «با ارائه تکنیکهای سادهیی که هیچ فشار مالیای برای کشاورز به دنبال ندارد، بهره وری آب را بالا میبریم. پروژهیی که تاکنون انجام شده است تا حدود ۳۵ تا ۴۰درصد صرفه جویی در مصرف آب را به دنبال داشته است.» او افزود: «۱۵ تالاب نیز داریم که برنامه مدیریتی آنها یا تدوین شده و به تصویب رسیده یا کارشان آغاز شده است. از این ۱۵ تالاب، قدیمیترینهاشان دریاچه ارومیه، شادگان و پریشان بودند و پس از آنها تالاب قوری گل و تالاب قره قشلاق. برنامه مدیریتی تالابهای چغاخور، حله، خلیج گوآتر، تالاب گاوخونی، تالاب سولدوز و تالابهای آلماگل و آجیگل در حال تدوین است و برنامه مدیریتی تالابهای هامون، میقان، زریوار و تالاب حرای میناب نیز تصویب شده و در حال چاپ است.»