گروه اقتصاد اجتماعی
سپیده پیری- محمدمهدی حاتمی
یکی از اصلیترین برنامههای هر دانشجو ایرانی که پذیرش دانشگاهی در خارج از کشور را دارد، این است که پیش از خروج از کشور حتما سری هم به دندانپزشکی بزند و تعداد دندانهای نیازمند درمانش را به حداقل برساند. قیمت خدمات دندانپزشکی در ایران برای بسیاری از شهروندان بالاست و اکثر بیمهها هم این خدمات را پوشش نمیدهند، هر چند با این همه این خدمات در مقایسه با کشورهای دیگر بسیار ارزانتر است. در سالهای اخیر، خدمات دندانپزشکی نسبتا ارزانقیمت ایران، توانسته نه فقط ایرانیهای خارجنشین که شهروندان کشورهای دیگر را هم جذب کند. این مصداق همان چیزی است که گردشگری سلامت، گردشگری پزشکی یا گردشگری درمانی خوانده میشود و گفتنی نیست که اینها تنها عناوین مختلفی از یک موضوع واحد هستند. گردشگری سلامت در ایران هم چند سالی است که بر سر زبانها افتاده است. تعداد تختهای بیمارستان و تعداد مراکز درمانی در ایران زیاد نیست، اما تخصص بالای پزشکان و تعدد آنها، در کنار نرخها و تعرفههای درمانی پایین، میتواند مزیت نسبی ایران برای رقابت با کشورهای جذبکننده گردشگران سلامت باشد. به اینها باید جذابیت ایران به عنوان یک مقصد گردشگری بسیار
ارزان را هم اضافه کرد، چرا که در عمده موارد، گردشگران سلامت، چند روزی را هم به تفرج در کشور میگذرانند.
با روسای دانشگاههای علوم پزشکی در اقصا نقاط ایران همکلام شدیم تا در مورد پتانسیل شهرها و استانهای مختلف کشور در زمینه گردشگری سلامت بدانیم. با افت قیمت نفت و البته پیشبینیهایی که میگویند قیمت طلای سیاه دیگر به اوج خود در یک دهه گذشته باز نخواهد گشت، نیاز به راههای جایگزین برای پیش بردن اقتصاد کشور بیش از پیش احساس میشود و در این میان چه جایگزینی بهتر از اقتصاد دانشبنیان؟ اقتصاد دانشبنیان میتواند بالاترین ارزش افزوده را به ارمغان بیاورد و ارائه خدمات به گردشگران خارجی که با خود ارز به کشور میآورند، میتواند بهترین مصداق این نوع اقتصاد باشد. جریان سرمایه همواره به سویی است که به بازتولید و سود بیشتر آن بینجامد و جریان عوامل تولید هم در جستوجوی مکانی است که تولید ارزانتر تمام شود. داستان گردشگری سلامت هم دقیقا همین است: همانطور که برندهای پیشرو امریکایی، اروپایی و ژاپنی، چین را به کارخانه تولیدشان تبدیل کردهاند و دیدن عبارت «Made in China» روی کالاهای ساخت این کشورها دیگر چندان عجیب نیست، میتوان تصور کرد که جویندگان خدمات درمانی هم کشورهایی را به عنوان مقصد انتخاب کنند که ارزانترین خدمات
درمانی را به آنها ارائه میدهند. بد نیست به برخی اطلاعات در مورد گردشگری سلامت در کشورهای مختلف جهان اشاره کنیم:
1- خدمات درمانی که گردشگران سلامت به دنبال آنها از این کشور به آن کشور میروند، به ترتیب اولویت اینها هستند: 1-ناباروری 2-جراحیهای پلاستیک 3-دندانپزشکی 4-درمانی بیماریهای قلبی 5-خدمات ارتوپدی
2-کشورهایی مانند کوبا، هند یا تایلند که با مازاد نیروهای دانشآموخته پزشکی و سرمایهگذاریهای کلان در بخش خدمات بهداشتی-درمانی روبهرو بودهاند، امروز میتوانند میوه اقداماتشان را بچینند. برای مثال تخمینها نشان میدهند که تایلند، تنها در سال 2009، میزبان بالغ بر 2میلیون نفر از کسانی بوده است که به دنبال دریافت خدمات درمانی بودهاند و یک بیمارستان خاص در این کشور، به تنهایی 150هزار گردشگر سلامت را درمان کرده است.
3- در مکزیک و در نزدیکی مرز این کشور با ایالات متحده امریکا، خدمات درمانی با قیمتی حدود یک پنجم تا یک چهارم قیمت همان خدمات در خاک ایالات متحده ارائه میشود. تخمین زده میشود که سالانه حدود یک میلیون نفر از ساکنان ایالت کالیفرنیا، خدمات درمانی مورد نیازشان را در مکزیک پیگیری کنند.
4- آلمان بالاترین سرانه بیمارستان به ازای تعداد شهروند را در میان کشورهای اروپایی دارد و به همین دلیل، ظرفیت بیمارستانهای این کشور، بالاتر از نیاز داخلی آن است. همین مساله موجب شده که قیمت خدمات درمانی در این کشور، تقریبا 50درصد ارزانتر از قیمت خدمات درمانی در ایالات متحده امریکا باشد. این کشور مقصد تمام گردشگران سلامتی است که به دنبال خدمات ارزانقیمت و البته فناوریهای مدرن پزشکی هستند.
5- ترکیه در سال 2011 میلادی، حدود 200هزار گردشگر سلامت جذب کرد. بیشتر گردشگران سلامتی که این کشور را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده بودند، اهل اروپا، کشورهای حوزه بالکان و خاورمیانه بودند.
6- هند در سال 2015 میلادی، میزبان حدود 3.2 میلیون نفر گردشگر سلامتی بود که این کشور را به دلیل پزشکان حرفهیی و قیمتهای بسیار پایین خدمات درمانی و اقامتیاش انتخاب کرده بودند.