گروه انرژی نادی صبوری
18 آبان ماه امسال روزی مهم برای صنعت نفت ایران بود. «توتال» غول نفتی فرانسوی به عنوان نخستین شرکت غربی پس از برجام، تردیدها را کنار گذاشت و به‌صورت جدی وارد بازار ایران شد. ورود توتال در این معامله برای ایران از چند جنبه دارای اهمیت بود؛ یکی از این جنبه‌ها اهمیت ساخت «سکوهای تقویت فشار» در پارس جنوبی بود که نیازمند تکنولوژی بالایی بوده و توتال می‌توانست به عنوان نخستین سازنده در فاز 11، مسیر را برای این مساله بگشاید. اهمیت دیگر انعقاد موافقتنامه اصولی میان شرکت ملی نفت و کنسرسیومی به رهبری توتال که 4.8میلیارد دلار ارزش داشت، در پیامی بود که حضور نخستین شرکت غربی برای دیگر شرکت‌های بین‌المللی به همراه داشت؛ پیام «کنار گذاشتن شک و تردید و ترس.» حالا نیز در وضعیتی که مواضع مبهم ترامپ در مورد ایران و توافق هسته‌یی، روح محافظه‌کاری را دوباره بر از سرگیری فعالیت شرکت‌های غربی در ایران فعال کرده است، پاتریک پویانه مدیر ارشد این شرکت در اظهارنظرهایی که بیشتر خطاب به ترامپ طرح شده است، به نوعی از او خواسته است هر چه سریع‌تر «تکلیف» را مشخص کند. پویانه حتی در بخشی از صحبت‌های خود با نگاهی سیاسی به مساله که اغلب در
میان مدیران فنی دیده نمی‌شود، عنوان کرده است چنانچه ترامپ بخواهد برجام را «پاره» کند باید ثابت کند که ایران برجام را نقض کرده است. این مدیر ارشد توتال که در پاریس با خبرنگاران صحبت کرده در نهایت عنوان کرده است که اگر تغییری در وضعیت تحریم‌ها رخ ندهد، آنها قرارداد خود برای توسعه فاز 11 را در تابستان نهایی می‌کنند. اظهاراتی که اغلب رسانه‌ها آن را «بهانه‌جویی توتال» برای عدم فعالیت در ایران تلقی کرده‌اند، اما نگاهی عمقی‌تر به آنها مشخص می‌کند همان‌طور که توتال آبان ماه امسال در ورود به بازار نفت ایران «تابوشکنی» کرد، حالا نیز با طرح چنین مسائلی که در واقع خطاب به رییس‌جمهوری ایالات متحده است، با ایجاد زمینه برای شفاف شدن وضعیت حضور شرکت‌های غربی در ایران اقدامی «پیشگامانه» انجام داده است. اقدامی که می‌تواند رییس‌جمهوری امریکا را نسبت به عواقب اظهارات متناقضش آگاه‌تر کند. همچنین پویانه در بخشی از صحبت‌هایش نوعی اولتیماتوم را خطاب به امریکا بیان کرده است. اینکه اگر ترامپ تا تابستان وضعیت را شفاف نکند؛ توتال مسوولیت عدم معافیت خود از تحریم‌های ایران را نپذیرفته و قرارداد خود با ایران را نهایی خواهد کرد. گزارش
«تعادل» در این زمینه که بر اساس اظهارات مدیر ارشد توتال در رویترز تهیه شده است را در ادامه می‌خوانید.
سرنوشت نهایی سرمایه‌گذاری 2میلیارد دلاری توتال در فاز 11 پارس جنوبی به مواضع دونالد ترامپ درباره برجام و لغو تحریم‌ها علیه ایران گره خورده است. این مساله‌یی است که پاتریک پویانه مدیر ارشد اجرایی توتال، روز پنج‌شنبه مطرح کرده است. این نخستین جملات گزارش رویترز است که استنباط این خبرگزاری از صحبت‌های پاتریک پویانه را نشان می‌دهد. هر چند پویانه همان‌طور که انتظار می‌رفت از نامشخص بودن مواضع امریکا در مورد برجام و تاثیر احتمالی آن بر قرارداد این شرکت با شرکت ملی نفت ایران سخن گفته اما این صحبت‌ها بیش از آنکه برای بیان تردیدهای توتال طرح شده باشد، برای شفاف‌سازی مواضع رییس‌جمهوری امریکا بوده است.
توتال نخستین شرکت غربی بود که پس از توافق ایران و 1+5 اقدام به معامله‌یی بزرگ با ایران کرد. در این معامله چارچوب قرارداد توسعه فاز11 پارس جنوبی میان ایران و این شرکت فرانسوی منعقد شد. به گزارش «تعادل» 18 آبان ماه امسال و در حالی که هنوز بسیاری از شرکت‌های نفتی برای ورود به ایران با شک و تردید روبه‌رو بودند؛ توتال در اقدامی که بسیاری آن را «صف‌شکنانه» تلقی کردند پا به بازار ایران گذاشته و در مجتمع کوشک وزارت نفت، پس از 8 سال غیبت، موافقتنامه‌یی اصولی با شرکت ملی نفت ایران به امضا رساند. موافقتنامه‌یی که توتال با 50.1درصد سهم در آن رهبری کنسرسیومی متشکل از شرکت CNPC چین و پتروپارس ایران را عهده‌دار شد. شرکت CNPC سهمی 30درصدی و شرکت پتروپارس نیز 19.1درصد در پروژه عهده‌دار بود. در مراسم انعقاد این موافقتنامه وزیر نفت از شرکت توتال بابت پیشگامی در ورود به ایران در شرایط سخت تشکر کرد. حالا اما طبق صحبت‌های طرح شده؛ مواضع ترامپ در مورد ایران، توتال را نیز دچار ابهاماتی کرده است. پاتریک پویانه در هفته گذشته به رادیو فرانسه گفته بود توتال در حال ادامه دادن فعالیت‌های خود روی فاز 11 پارس جنوبی است، روز پنج‌شنبه در
پاریس به خبرنگاران گفته است: «قراردادتوسعه فاز 11 در میان تعدادی دیگر از پروژه‌های توتال پیش از تابستان نهایی خواهند شد اگر چیزی با توجه به تحریم‌ها تغییر نکند.» پویانه با توضیح اینکه باراک اوباما رییس‌جمهور قبلی امریکا معافیت‌هایی را برای تعلیق تحریم‌های مرتبط با ایران به امضا رسانده بود، گفت: «2 دستور اجرایی وجود دارد که باید قبل از تابستان تمدید شود.» مدیر ارشد اجرایی توتال در پاریس به خبرنگاران گفت: «این دستورها قرار بود حدود 18 ماه اعتبار داشته باشند. بنابراین رییس‌جمهور ترامپ باید در مورد تمدید یا عدم تمدید این معافیت‌های تحریمی تصمیم بگیرد.»
با توجه به اظهارنظرهای تند دونالد ترامپ در مورد «برجام» و بیان اینکه این توافق بدترین توافقی است که او تا به حال دیده است، مساله امضای دوباره معافیت‌های تحریمی برای شرکت‌هایی که با ایران همکاری می‌کنند، اکنون جدی شده است. اما ادامه صحبت‌های مدیرعامل توتال، کمک بیشتری به درک و تحلیل چرایی طرح شدن آن خواهد کرد. پویانه در اظهارنظری که تا حدودی به نفع ایران طرح شده بیان کرده است که ترامپ در صورتی که خواستار «پاره کردن برجام» و در واقع معاف نکردن شرکت‌های همکار با ایران از تحریم است، باید ثابت کند که ایران برجام را نقض کرده است.
طرح این «پیش‌شرط» از این جهت با اهمیت است که در وهله اول نه از سوی یک دیپلمات یا سیاستمدار بلکه از سوی مدیر یک شرکت بیان شده است، در وهله دوم نیز به عنوان بخشی از مواضع جهانی درباره احتمال به زیر سوال رفتن برجام، اهمیتی ویژه دارد.
پازل صحبت‌های پویانه در ادامه با به کارگیری لفظ «احترام به توافق هسته‌یی ایران» تکمیل می‌شود. مدیر ارشد توتال در اظهارنظری که بسیار هوشمندانه طرح شده بیان کرده است: «بنا براین 2 حالت اتفاق می‌افتد، یا با احترام به توافق هسته‌یی ایران، معافیت‌ها تمدید می‌شود که در این وضعیت ما اجازه داریم قرارداد خود را نهایی کرده و این کار را انجام می‌دهیم، یا ترامپ تصمیم به پاره کردن برجام می‌گیرد.» پویانه اضافه کرده است: «در این حالت، ما قادر به کار کردن در ایران نخواهیم بود.»
در وضعیتی که مدیر ارشد توتال، حالت نخست را حالت «احترام به توافق هسته‌یی ایران» توصیف کرده است، مشخص است که از منظر او حالت دوم «بی‌احترامی به توافق هسته‌یی» به حساب می‌آید. اشاراتی که به‌طور قطع روی رییس‌جمهوری امریکا که خود نیز مانند مدیر توتال نه یک سیاستمدار بلکه یک «تاجر» بوده تاثیر خواهد گذاشت.
پویانه در نهایت با «برد-برد» خواندن معامله ماه نوامبر با ایران درباره توسعه فاز 11 پارس جنوبی عنوان کرده است که شرکتش گارانتی‌هایی دارد که در صورت اجرایی نشدن این موافقتنامه از لحاظ مالی آسیب نبیند.
ماهیگیری از آب گل‌آلود
در حالی که مدیران توتال در چند روز اخیر هیچ موضع منفی‌ای در مورد موافقتنامه اصولی با ایران در مورد توسعه فاز 11 بیان نکرده‌اند، توجه به این نکته نیز حایز اهمیت است که حتی در حالتی که توتال تصمیم بگیرد که این موافقتنامه به قرارداد تبدیل نشود، تصمیمی خارج از چارچوب اولیه نخواهد بود. Head Of Agreement یا HOA که میان شرکت فرانسوی توتال و شرکت ملی نفت ایران به امضا رسید، سندی غیر الزام‌آور است که مسائل و چارچوب اصلی مربوط به یک قرارداد را مشخص می‌کند، HOA شرایط لازم برای همکاری دوطرف یک قرارداد در آینده را فراهم می‌کند. به این ترتیب عملا حق تبدیل نکردن این موافقتنامه به «قرارداد» برای هر دوطرف وجود دارد. در این میان اما برخی رسانه‌ها از جمله «بی‌بی‌سی فارسی» با انتشار صرفا بخشی از صحبت‌های پاتریک پویانه مدیر توتال، به نوعی سعی در القای این مساله داشته‌اند که توتال قصد «کنار کشیدن» از این موافقتنامه را داشته و آن را منوط به تصمیم ترامپ درباره برجام کرده است. واقعیت اما این است که همان‌طور که پویانه بیان کرده است اقدامات توتال در راستای HOA منعقد شده تا تابستان ادامه خواهد داشت و تنها آن زمان اگر مساله معافیت
تحریم‌ها که توسط اوباما به امضا رسیده است، نقض شود، توتال نخواهد توانست فعالیت خود در فاز 11 را به قرارداد تبدیل کند.
