گروه انرژی| حمید مظفر|
در همان روزهایی که اعضای اوپک به صورت پیدا و پنهان مشغول سفر و مذاکره با یکدیگر در جهت دستیابی به توافقی برای کاهش تولید و حمایت از قیمت‌ها بودند و این اتفاقات به دقت توسط رسانه‌های بین‌المللی زیر ذره‌بین قرار داشت، تحلیل‌هایی از سوی برخی کارشناسان ارائه می‌شد که اگر اوپکی‌ها و در ادامه راه غیراوپکی‌ها بتوانند بر اختلافات فی‌مابین فائق آیند و به توافق مشترکی برای کاهش تولید دست پیدا کنند، تولیدکنندگان امریکایی بدون اینکه اقدام خاصی کرده باشند یکی از برندگان این توافق خواهند بود. تولیدکنندگان نفت شیل قیمت‌های زیر 50دلار برای هر بشکه نفت‌خام را برای فعالیت خود اقتصادی نمی‌دیدند و بسیاری از آنها در بحران قیمتی 2015 مجبور به تعطیل کردن فعالیت‌های حفاری شدند و عده‌یی نیز با چنگ و دندان خود را در بازار نگه داشتند.امروز در آستانه یک‌ماهگی اجرای توافق اوپک قرار داریم و تمام خبرها و بررسی‌ها حاکی از وفای به عهد اوپکی‌هاست. اما بازار همواره نگران نفت، اکنون بیم افزایش تولید نفت امریکا و سوخت‌شدن اثرات توافق اوپک را دارد. در این بین عده‌یی نیز هستند که نسبت به تاثیر امریکا بر بازار طیبه خاطر داشته و آن را خطری
برای توافق‌های نوامبر و دسامبر 2016 نمی‌دانند. ایگور یوسفوف، وزیر انرژی سابق روسیه یکی از این افراد است. وی که نام خود را با حضور در آخرین توافق نفتی اوپک و روسیه در سال 2001 به ثبت رسانده است در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال، نگرانی‌ها در مورد تولید نفت امریکا را نادیده می‌گیرد و معتقد است، تولیدکنندگان امریکایی مجال ورود به هسته مرکزی رقابت با اوپک و روسیه که وی آن را «منطقه ممنوعه» می‌خواند، ندارند.
با اجرایی شدن توافق کاهش تولید، عرضه نفت از سوی اوپک در حال کاهش است. به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، داده‌های موسسه «پترو-لاجستیک» که آمار مربوط به جریان تجاری نفت را منتشر می‌کند، نشان می‌دهد که این گروه در حال رسیدن به هدف تعیین‌شده خود مبنی بر از بین بردن مازاد عرضه در بازار است. نخستین ماه از اجرای توافق اوپک رو به پایان است و به زودی شاهد انتشار گزارش رسمی کمیته نظارت بر اجرای توافق اوپک از میزان رسمی کاهش تولید خواهیم بود. اما از هم‌اکنون برخی موسسات تحلیلی اقدام به برآورد از میزان کاهش تولید نفت در ماه ژانویه بر مبنای توافق اوپک و غیراوپکی‌ها کرده‌اند. به گزارش «تعادل» به نقل از بلومبرگ، یکی از مشاوران بازار نفت در ژنو اظهار می‌کند که سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در ماه ژانویه به عنوان نخستین ماه اجرای توافق، 900هزار بشکه از عرضه نفت خود را کاهش خواهند داد. این رقم به معنای تحقق 75درصدی از کاهش یک میلیون و 200هزار بشکه‌یی تولیدی است که اعضای اوپک در نوامبر سال گذشته میلادی بر سر آن به توافق رسیدند. همچنین 11 کشور غیراوپکی دیگر به رهبری روسیه نیز در حال کاهش تولید خود برای حمایت از کاهش
مازاد عرضه هستند.
داده‌های منتشر شده توسط شرکت «پترولاجستیک» جزو نخستین تحلیل‌های منتشر شده توسط نهادهای مستقل از اوپک است. دنیل گربر، مدیرعامل این شرکت چندملیتی، معتقد است که این داده‌ها بیانگر سطح بالای همراهی اعضای اوپک برای کاهش تولید است.
به نظر می‌رسد اقدامات اوپک برای اعتمادسازی مفید فایده قرار گرفته و بازار جهانی نفت متقاعد شده است که عینک بی‌اعتمادی به اوپک و وعده‌هایش را بردارد. هرچند این باور تا پیش از سرزدن نخستین بهانه‌جویی از جانب اعضای اوپک که محتمل نیز به نظر می‌رسد، پایدار خواهد ماند.
اما آنچه اکنون بازار را با نگرانی مواجه کرده، تهدید نفت شیل ایالات‌متحده است که ممکن است آثار توافق اوپک بر بازار را از بین ببرد. انتشار آمار هفتگی افزایش ریگ‌های حفاری در ایالات‌متحده سبب شده تا عده‌یی بر این باور باشند که با بهبود قیمت نفت در بازار تولیدکنندگان امریکایی به زودی نفت خود را به بازارهای بین‌المللی روانه خواهند کرد و قیمت‌ها را پایین خواهند آورد. تولیدکنندگانی که سال 2015 را با مشقت فراوان قیمت پایین نفت به سرانجام رساندند و خود را سرپا نگه داشتند، اکنون با روی کار آمدن رییس‌جمهور جدید امریکا به دنبال اجر صبر خود هستند. خصوصا کابینه دونالد ترامپ، وقعی به مقوله تغییرات اقلیمی نمی‌نهد و به دنبال توسعه تولید نفت در این کشور و کاهش وابستگی به واردات است.
در این بین گروه دیگری از کارشناسان و صاحبنظران نیز وجود دارند که این نگرانی را جدی نگرفته و تولید نفت ایالات‌متحده و تبعات آن را خطری برای ثمرات توافق اوپک نمی‌دانند. ایگور یوسفوف، وزیر انرژی سابق روسیه یکی از این افراد است. وی در گفت‌وگو با روزنامه وال‌استریت‌ژورنال، نگرانی‌ها در مورد نفع‌جستن کمپانی‌های نفت شیل امریکا از توافق روسیه و اوپک را نادیده می‌گیرد و می‌گوید، امریکایی‌ها خودشان نیز می‌دانند که یک سری «مناطق ممنوعه» (برای آنها) وجود دارد.
یوسفوف که از سال 2001 تا 2004 در سمت وزیر انرژی روسیه مشغول به کار بوده معتقد است، تولیدکنندگان امریکایی تلاشی برای ورود به بازارهای مرکزی و اساسی اوپک و روسیه نمی‌کنند؛ چراکه از دیدگاه او سطح قیمت رقابتی در این بازارها بسیار پایین است. وی می‌گوید: «حقیقت این است که در حال حاضر نفت و گاز شیل در بازارهایی که قیمت در آنها از یک سطح مشخص به بالا شروع می‌شود وضعیت خوبی دارند.»
این مدیر روسی که پیش از این از مدیران ارشد شرکت نفتی دولتی روسنفت بوده و در حال حاضر سرپرستی شرکت سرمایه‌گذاری «فاند انرژی» را در مسکو به عهده دارد، بیان می‌کند که بازار جهانی می‌تواند افزایش تولید نفت امریکا را مدیریت کند. وی در این رابطه می‌گوید: «تقاضای جهانی برای سوخت با توجه به پیشرفت اقتصادی در آسیا و به‌طور جزیی در اروپا افزایش خواهد یافت. به نظر من جا برای تمام تولیدکنندگان نفت و گاز در بازار وجود دارد.»
یوسفوف که خود هم‌اکنون مدیریت یک شرکت سرمایه‌گذاری را برعهده دارد با وجود خوش‌بینی به توافق اوپک و کشورهای غیراوپکی، به سرمایه‌گذاران توصیه می‌کند که تا مشخص شدن ارزیابی‌ها از نحوه اجرای توافق دست نگه دارند. او توافق‌هایی از جنس توافق اخیر اوپک را الزام‌آور ندانسته و می‌گوید: «توافق‌هایی از این دست برای مشارکت‌کنندگان در آن الزام‌آور نیست و صرفا نشانه‌یی از آمادگی و تمایل تولیدکنندگان برای ایجاد ثبات در بازار است و ما خواهیم دید که (ثبات بازار) تحقق پیدا خواهد کرد.»
ایگور یوسفوف به عنوان وزیر انرژی روسیه، سابقه امضای توافقی مشابه توافقی که امروز اکنون الکساندر نواک با اوپکی‌ها امضا کرده را در کارنامه خود دارد. وی در سال 2001 در نشستی با اعضای اوپک در وین پذیرفت که روزانه 140هزار بشکه از تولید نفت روسیه بکاهد. امروز و 15سال پس از آن توافق، یوسفوف از آن به نیکی یاد می‌کند و معتقد است که در آن زمان اهداف محقق شده است: «در توافق سال 2001 هدف محقق شد و در آن زمان شاهد این بودیم که قیمت نفت در کریدور 25 تا 30دلاری تعدیل شد». در توافق نفتی سال 2016 روسیه تعهد داده است که بیش از 2برابر مقدار سال 2001 یعنی 300هزار بشکه از تولید روزانه خود کم کند.
یوسفوف 60ساله نظر مثبتی به رکس تیلرسون، مدیرعامل سابق اگزان‌موبیل و کاندیدای فعلی دونالد ترامپ برای تصدی وزارت انرژی ایالات‌متحده دارد. یوسفوف، تیلرسون را از سال 2002 و از زمانی که با یکدیگر روی یک پروژه نفتی در روسیه همکاری می‌کردند، می‌شناسد و از این مدیر امریکایی حمایت می‌کند.
وزیر سابق انرژی روسیه امیدوار است که در آینده شاهد برگزاری نشست‌های مشترک نفتی میان ایالات‌متحده و روسیه باشد. نشست‌هایی که شاید تیلرسون نیز در آنها حضور داشته باشد و بتواند زمینه‌ساز افزایش سرمایه‌گذاری امریکا در صنعت نفت روسیه شود. خوش‌بینی یوسفوف در حالی صورت می‌گیرد که باراک اوباما در سال 2014 تحریم‌هایی علیه روسیه وضع کرد؛ تحریم‌هایی که به دنبال تلاش روسیه برای الحاق شبه‌جزیره کریمه به خاک این کشور و حمایت از جدایی‌طلبان شرق اوکراین صورت گرفت.
به گزارش «تعادل»، نگرش‌‌های سیاسی ایالات‌متحده در سال‌های اخیر سبب شده است که این کشور فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی خصوصا در بخش نفت و گاز را در نقاط مختلف جهان از دست بدهد. روسیه و ایران شاید دو مثال واضح این موضوع باشند. به عنوان مثال اکنون شاهد این هستیم که با برداشته شدن تحریم‌های هسته‌یی علیه ایران، رفت و آمد شرکت‌های اروپایی و آسیایی برای حضور در صنعت نفت ایران افزایش چشمگیری داشته است، اما در میان آنها تقریبا خبری از شرکت‌های امریکایی نیست و تنها شرکت خدماتی شلمبرژه که دفتر مرکزی آن در هیوستون امریکا قرار دارد موفق شده توافقنامه‌یی را با شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب به امضا برساند. پیش‌تر «تعادل» با بررسی صحبت‌های امیرحسین زمانی‌نیا، معاون امور بین‌الملل وزیر نفت با شبکه سی‌ان‌ان از تلاش ایران برای استفاده از ابزار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت برای تلطیف مواضع دونالد ترامپ گزارش داده بود.
مشابه صحبت‌های زمانی‌نیا با سی‌ان‌ان را می‌توان در صحبت‌های ایگور یوسفوف با وال‌استریت ژورنال مشاهده کرد. یوسفوف حضور چشمگیر چینی‌ها و دیگر سرمایه‌گذاران در صنعت نفت روسیه در سال گذشته و جای خالی شرکت‌های امریکایی در میان آنها را تلنگری برای سیاست‌مداران دو کشور می‌داند و اظهار می‌کند: «سرمایه‌گذاری عظیم در نفت و گاز روسیه بدون مشارکت شرکت‌های امریکایی سبب خواهد شد که تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران هم در مسکو و هم در واشنگتن به تحلیل شرایط موجود بپردازند.»
پیش از این اعلام شده بود که روز شنبه دونالد ترامپ با 5 رهبر جهان ازجمله ولادیمیر پوتین به صورت تلفنی گفت‌وگو خواهد کرد. هرچند تا لحظه نگارش این گزارش این اتفاق هنوز رخ نداده بود، اما انتظار می‌رود که محور اصلی صحبت‌های 2 رییس‌جمهور در رابطه با تحریم‌های ایالات‌متحده علیه مسکو در رابطه با حوادث اوکراین
باشد.
