گروه انرژی حمید مظفر
آخرین روز از هفته گذشته، شهر ابوظبی میزبان نشست مجمع جهانی انرژی «شورای آتلانتیک» بود. نشستی که برای نخستین بار میزبانی آن به کشوری در خاورمیانه رسیده و مقامات کشورها و نمایندگان شرکت‌های مختلف را در امارات متحده عربی دور هم جمع کرده است. برگزاری این نشست امسال با کلیدخوردن اجرای طرح توافق نفتی اوپک همراه شده است. از این‌رو بیشتر صحبت‌ها و پرسش‌ها از نمایندگان کشورهای اوپکی حاضر در این نشست پیرامون این موضوع بود. هرچند از اعضای اوپک تنها کشورهایی که عضو شورای همکاری خلیج‌فارس هستند حضور داشتند؛ کشورهایی نظیر عربستان‌سعودی، عراق، امارات متحده عربی و کویت که اتفاقا در موضوع اجرای توافق نفتی مخاطب اصلی پرسش‌های فعالان بازار و رسانه‌ها هستند.
به نظر می‌رسد اعلام چندین باره این کشورها مبنی‌بر آغاز کاهش تولید خود و تعهد به توافق نفتی تاکنون نتوانسته است خیال رسانه‌های بین‌المللی را راحت کند؛ چراکه در سال 2009 نیز کشورهای حاشیه خلیج‌فارس در ماه‌های ابتدایی اجرای توافق به صورت کامل و حتی بیش از مقدار تعیین‌شده از تولید خود کم کردند، اما بررسی نهایی میزان تعهد اوپکی‌ها به توافق قبلی نشان‌دهنده پایبندی 60درصدی اعضا بوده است. نمونه این نااطمینانی را می‌توان در گزارش رویترز پس از برگزاری این نشست مشاهده کرد. روز گذشته خالد الفالح در سخنان خود در ابوظبی مطلب مهمی را به گوش جهانیان رساند و از رسیدن تولید نفت عربستان به زیر 10میلیون بشکه خبر داد. براساس گزارش سالانه منتشر شده توسط بی‌پی، آخرین باری که تولید نفت عربستان زیر 10میلیون بشکه بوده، مربوط به سال‌های قبل است.
تلاش عراق برای خروج از فشار رسانه‌ای
جبار اللعیبی، وزیر نفت عراق که برای شرکت در این مجمع به امارات سفر کرده بود بار دیگر اعلام کرد که این کشور تاکنون 170هزار بشکه از تولید خود را کم کرده و باقی‌مانده تعهد خود مبنی بر کاهش تولید را -که معادل 40هزار بشکه در روز است- تا پایان ماه عملیاتی خواهد کرد. اللعیبی به صراحت اعلام کرد که عراق قصد انجام هیچ بازی در این قضیه ندارد. اوج فشار رسانه‌ها بر مقامات اوپک را می‌توان در پاسخ جالب توجه نماینده عراق در اوپک مشاهده کرد که در پاسخ به پرسشی مبنی‌بر کاهش تولید به خبرنگار انرژی اینتلیجنس، مجبور به سوگند خوردن شد تا شاید بتواند حرف خود را باورپذیر کند. وی گفت: «به خدا قسم می‌خورم که عراق تولید نفت خود را کاهش خواهد داد!».
هرچند اللعیبی در سخنان خود در این نشست نتوانست گلایه‌های خود از اوپک و مستثنی نشدن از اجرای توافق را پنهان کند. به‌نحوی که هلیما کرافت، سرپرست بخش استراتژی کالا در موسسه آربی‌سی که خود نیز در این مجمع به سخنرانی پرداخت، در گفت‌وگو با بیزنس‌اینسایدر، صحبت‌های اللعیبی را لحظات دراماتیکی در این نشست توصیف کرد. علاوه بر مستثنی نشدن عراق از کاهش تولید، اللعیبی از مبنا قرار دادن گزارش منابع ثانویه به‌جای گزارش‌هایی که عراق خود از تولید نفت منتشر می‌کند نیز گلایه‌مند بود.
شاید همین دل‌چرکینی عراق از توافق سبب شده است که ظن در رابطه با تقلب در کاهش تولید در مورد این کشور، نسبت به سایر اوپکی‌ها تقویت شود.
تکرار سناریو سال 2009 کشورهای عربی
پالس مثبت دیگری که در رابطه با اجرای توافق از ابوظبی به بازار فرستاده شد، صحبت‌های عصام المرزوق، وزیر نفت کویت بود. المرزوق نیز به خبرنگاران حاضر در این نشست اعلام کرد که کشورش 133هزار بشکه از تولید خود را کم کرده و تا به اینجا به تعهد خود عمل کرده است. کویت نیز پا در مسیر عربستان گذاشته و عصام‌المرزوق اعلام کرد که کشورش بیش از تعهد داده شده تولید خود را خواهد کاست.
با این وجود رسانه‌های بین‌المللی همچنان، از عینک بی‌اعتمادی به اظهارات اوپکی‌ها می‌نگرند. به گزارش «تعادل»، رویترز در گزارش روز گذشته خود نوشت: «با وجود اظهارات وزیر نفت عربستان سعودی مبنی‌بر کاهش بیش از تعهد تولید نفت خود، بعید است که اوپک بتواند توافق نفتی را به‌صورت کامل محقق کند». یک نماینده اوپک در این زمینه به رویترز گفت: «همراهی اعضای اوپک با توافق به‌صورت 100درصد نخواهد بود و هیچگاه اینگونه نبوده است». به گفته وی، با توجه به سابقه اوپکی‌ها، عمل کردن 50 تا 60درصدی اعضای اوپک به این توافق نیز مناسب خواهد بود. یک نماینده دیگر اوپک نیز اظهار کرد که به‌طور معمول، درصد همراهی خوب حدود 80درصد است و هیچگاه 100درصد نخواهد شد.
به گزارش «تعادل» به نقل از رویترز، در سال 2009 یعنی آخرین باری که اوپکی‌ها تصمیم به کاهش تولید خود گرفتند، بررسی‌های اولیه آژانس بین‌المللی انرژی حاکی از تعهد 60درصدی اعضا به توافق قبلی خود بود. در این رابطه دنیل گربر، عضو شرکت پترو-لاجستیک که عرضه اوپک را از طریق ثبت محموله‌های کشتی رصد می‌کند، متعقد است: «ما بار دیگر شاهد همراهی 60 تا 70درصدی (اعضای اوپک) خواهیم بود.»
آژانس بین‌المللی انرژی بیشترین درصد تعهد اوپکی‌ها به توافق مربوط به سال 2009 را حدود 80درصد اعلام کرد. همین میزان مشارکت کافی بود تا در آن زمان به رشد قیمت کمک کند و بهای نفت را از 46دلار در ابتدای سال به 69دلار در هر بشکه در پایان سال برسد.
به نظر می‌آید علاوه‌بر دستیابی به توافق، تاریخ در مورد نحوه اجرای توافق نیز در حال تکرار است. در توافق سال 2009 نیز عربستان سعودی و دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، بالاترین سطح از تبعیت توافق را نشان دادند. حتی در آن زمان نیز عربستان در ابتدا بیش از تعهد خود از تولید خود کاست؛ دقیقا مشابه اتفاقاتی که امروز و در سال 2017 در حال رخ دادن هستند. در توافق سال 2009 الجزایر کشوری بود که به صورت کامل به تعهدات خود عمل کرد، اما سایر اعضای اوپک به‌صورت نصفه و نیمه به تعهدات خود عمل کردند. به‌عنوان مثال ونزوئلا حدود 69درصد و ایران و آنگولا کمتر از نیمی از تعهد خود از تولید نفت‌شان کم کردند.
این‌بار تحلیلگران انتظار دارند که میزان پایبندی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به این توافق بالا باشد. اما صنعتگران و منابع آگاه در اوپک، دیدگاه متفاوتی را اتخاذ کرده و بر این باور هستند که اعضای غیرعرب اوپک، به صورت قابل توجهی به توافق متعهد نمی‌مانند.
یکی از منابع آگاه در صنعت که در مذاکرات کاهش تولید حضور داشته به رویترز می‌گوید: «در این زمینه نگرانی‌هایی در مورد عراق و ونزوئلا وجود دارد. هرچند به‌نظر می‌رسد روسیه به این توافق پایبند خواهد بود.»
بازنگری در توافق در تابستان
در حالی که توافق اوپک در گام‌های اولیه اجرایی خود به سر می‌برد، از هم‌اکنون اظهارنظرهایی در مورد بازنگری در توافق پس از 6ماه به گوش می‌رسد. به این معنی که در ماه جولای و اواسط تابستان سال 96 اعضای اوپک در مورد نحوه ادامه کار با یکدیگر به گفت‌وگو خواهند نشست. به‌گزارش «تعادل» به نقل از سی‌ان‌ان، وزیر نفت کویت در این باره اظهار کرد: «اگر شاهد تداوم سطح قیمت فعلی در بازار و نیز تعهد اعضای اوپک و کشورهای غیراوپکی باشیم، فکر می‌کنم که می‌توان این توافق را برای 6ماهه بعدی تجدید کرد». مشابه این صحبت را نیز خالد الفالح انجام داد. هرچند وزیر نفت امارات متحده عربی واکنش محافظه‌کارانه‌تری در این زمینه داشت و اعلام کرد که هنوز زود است تا در رابطه با تمدید توافق نفتی به مدت 6ماه دیگر سخنی بگوییم.
