گروه انرژی|
سدسازی عراق روی دجله و فرات میتواند امنیت استانهای جنوبی کشور را با مخاطره مواجه کند. «تعادل» پیش از این در گزارش مرزهای مغشوش «هیدروپلیتیک» بهطور مفصل به موضوع اختلاف تاریخی ایران و عراق بر سر اروندرود چه در زمان حکومت پهلوی و چه پس از پیروزی انقلاب پرداخته بود. اختلاف میان 2همسایه درنهایت به این تصمیم منجر شد که هرگونه اقدامی روی اروندرود از جانب 2کشور باید از طریق هماهنگی و با تصمیم کمیتهیی مشترک براساس عهدنامه الجزایر انجام شود. اما طرف عراقی چندان به این موضوع پایبند نبوده و با وجود اصرار ایران تاکنون حاضر به تشکیل چنین کمیتهیی نشده است. در تازهترین چالش در این حوزه، نماینده آبادان نسبت به عواقب سدسازی عراق در جزیره امالرصاص و ابوفلوس هشدار داده است.
«تعادل» پیشتر در گزارشهای مختلف خود بر اهمیت موضوع «هیدروپلیتیک» در ایران پرداخته بود که با توجه به هشدارهای سازمانهای مختلف بینالمللی در رابطه با بحرانهای آبی در سالهای آتی، محور اصلی دیپلماسی ایران خواهد بود. در سال 88 نیز مرکز پژوهشهای مجلس در گزارش بررسی تاریخی اختلافات حقوقی ایران و عراق در مورد اروندرود اظهار کرده بود که دولت ایران مدتها پیش از این میتوانست در صورت اقدام به موقع و کارشناسی شده، امتیازات قابل توجهی از طرف عراقی بگیرد».
امروز حوزه هیدروپلتیک ایران در همان نقطهیی ایستاده است که سالهای پیش نیز در آن مستقر بود. عراق مصمم به ساخت سد بر اروندرود است و ایران هنوز قادر به تشکیل کمیته مشترک بر اساس عهدنامه الجزایر نیست. همین موضوع سبب شده تا از مجلس شورای اسلامی نیز صدای اعتراضاتی در این زمینه به گوش برسد که همانطور که انتظار میرفت نیز نخستین اعتراضات از سوی نمایندگان استانهای جنوبی کشور باشد. به گزارش «تعادل» به نقل از ایرنا، غلامرضا شرفی، عضو مجمع نمایندگان مردم خوزستان و نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی درخصوص تصمیم عراق برای سدسازی در جزیره امالرصاص و ابوفلوس هشدار داد.
شرفی در جریان نشست خبری خود در آبادان بیان داشت که تصمیم عراق برای سدسازی در امالرصاص و ابوفلوس، آبادان را شورهزار میکند.
شرفی در بخش دیگری از سخنانش گفت: برداشت آب از سرشاخههای کارون و اجرای طرحهای سدسازی در بالادست کارون باعث نفوذ آب شور به زمینهای مستعد کشاورزی شده و زمینها و درختان مثمر در حال خشک شدن است.
در تابستان امسال نیز رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو در جریان سفر خود به آبادان اظهار کرده بود که اقدامات ترکیه و عراق در دجله و فرات سبب شده تا کیفیت آب اروندرود از دست برود، میزان آب آن کاهش یابد، آب شیرین اروندرود که به نخلستانها سرازیر میشده شور شود و نخیلات از بین بروند.
نماینده آبادان در مجلس نیز در بخش دیگری از صحبتهای خود عنوان کرده است: حبس آبهای شیرین در دستور کار تمامی کشورهاست و کشورها باتوجه به کمبود بارشها، درصدد حبس آبهای درون سرزمینی هستند تا بیشترین بهرهبرداری از آبهای شیرین داشته باشند.
شرفی گفته است: در حالی که سالانه 21 میلیارد مکعب آب پراملاح از کارون به اروندرود و دریا میریزد، عراق تصمیم دارد تا آب دجله و فرات را با سدسازی در امالرصاص مهار کند و از ورود آن به اروندرود جلوگیری کند که در صورت اجرای این طرح، مابقی نخلستانهای حاشیه اروند نیز از بین میرود. نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی ادامه داده است: سدسازی عراق در امالرصاص و ابوفلوس، شوری اروندرود را به میزان قابل توجهی افزایش داده و از بین رفتن نخلستانهای خرمای جنوب خوزستان را به همراه دارد. این نماینده مجلس در ادامه صحبتهای خود به برخی اقدامات دیپلماتیک صورت گرفته از جانب ایران در این زمینه اشاره میکند. اقداماتی که نه از طریق کمیته مشترک براساس عهدنامه 1975 الجزایر، بلکه از طریق پیگیری برخی سازمانها ازجمله سازمان منطقه آزاد اروند با طرف عراقی در حال انجام است که اثرگذاری این نوع مذاکرات بر حل مساله مورد تردید است.
عضو مجمع نمایندگان خوزستان با بیان پیگیری نمایندگان و وزارت امور خارجه کشورمان برای توقف این طرح، گفته است: به عراق و مشاور طرح پیشنهاد دادیم که سدسازی را در بخش پایین دست اروندرود، یعنی مکانی حدود 15 کیلومتری دهانه اروند انجام دهد که با نامگذاری این سد به نام «سد دوستی» گامی در راستای احیای کشاورزی و جلوگیری از آسیب جدید به منابع زیرزمینی 2کشور برداشته شود. شرفی گفت: سازمانهای مسوول نظیر سازمان منطقه آزاد اروند در حال تعامل با طرف عراقی برای حبس آبهای شیرین است که کشاورزی ایران و عراق از اجرای طرحهای غیر کارشناسی متضرر نشود.
ایران بارها در این زمینه تلاش کرده است. در سال 86 هیاتی فنی از عراق بعد از 40 سال به ایران سفر کردند تا درباره نحوه اجرایی کردن این عهدنامه با طرف ایرانی به مذاکره بنشینند. هیاتی که شواهد نشان میدهد هنوز به صورت جدی تشکیل نشده است. عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه در آبانماه سال جاری در نشست هیدروپلیتیک در مرکز بررسیهای استراتژیک ریاستجمهوری از عراق دعوت کرد تا به تشکیل این کمیته تبادر ورزد، او همچنین بیان کرد که براساس قرارداد 1975 هرگونه اقدامی در حوزه اروندرود باید با هماهنگی طرفین انجام شود. همچنین سال گذشته نیز حیدر العبادی، نخستوزیر عراق در جریان مذاکره تلفنی خود با اسحاق جهانگیری با اشاره به موضوع اروندرود به معاون اول حسن روحانی اعلام میکند که به وزارت خارجه دستور داده است که کمیتهیی در این زمینه تشکیل شود. اما با گذشت یک سال و براساس اظهارات مقامات دستگاه دیپلماتیک، هنوز هیچ کمیته مشترکی در این زمینه میان 2کشور تشکیل نشده است. از اینرو انتظار میرود که ورود نمایندگان به چنین موضوعی بیش از آنکه با هدف حفظ منافع حوزه انتخاباتی خود باشد؛ با نگاه به حفظ دریچه ملی، با پیگیری و همفکری با
دستگاه دیپلماسی، وزارت نیرو و شورای امنیت ملی برای پیگیری و تدوین راهبردهای مشخص ملی در زمینه موضوع حیاتی «هیدروپلیتیک» باشد که در صورت دستیافتن به چنین هدفی، به طریق اولی منافع استانهای جنوبی کشور نیز تامین میشود.
غلامرضا شرفی در پایان با انتقاد از اجرای برخی طرحهای غیرکارشناسی در کشور نظیر احداث کارخانه فولاد در مکانی که به آبهای آزاد دسترسی ندارد، گفته است: تنها به این دلیل که یک صنعت آبدوست در دل کویر ایجاد شده است، هزینههای کلان بر کشور تحمیل میشود و منابع آبی نیز حدود 500 کیلومتر منتقل میشود.
شرفی ادامه داده است: نمیتوان آب را از استان جلگهیی و حاصلخیز خوزستان که به مدت 4سال پیاپی رتبه نخست تولید غلات را در کشور دارد، به استان دیگری منتقل کرده و خوزستان را به شورهزار تبدیل کرد. نماینده آبادان در مجلس شورای اسلامی گفته است: امروز در حالی نمیتوانیم طرح 550 هزار هکتاری مقام معظم رهبری را آبیاری کنیم که پرآبترین استان کشور، آنهم در پایین دستترین نقطه هستیم.