محمد قانعیراد
رییس انجمن جامعهشناسی کشور
هدف ما این است که ضرورت مساله و بحرانی بودن آن را در جامعه منعکس کنیم. باید در بین مسوولان و مردم حساسیت ایجاد شود. پژوهشگران باید نسبت به مساله آب حساس شوند. مساله آب درسطح وسیعتر به محیط زیست و در وسیعتر اکوسیستم و در سطح بالاتر به ابر سیستم اجتماعی و طبیعی بهعنوان جامعه ایران بر میگردد. هفته اخیر در جلسه شورای سیاستگذاری یک همایش با حضور مسوولان مرتبط با بحران آب برای من جالب بود که یکی از معاونان وزیر نیرو خودش به صورت مشخص اعلام کرد که مساله آب از نظر ما راهحل اجتماعی دارد و دیگر راهحل صرفا فنی برای قضیه جواب نمیدهد. آقای آشنا به ضرورت یک توبه دسته جمعی اشاره کردند اما من میگویم صرف پشیمانی کافی نیست، باید تامل در نفس صورت گیرد. بحرانها و مسایل اجتماعی لزوما ناشی از نیتهای بد نیست. بعد از انقلاب تلاش جهاد کشاورزی در هیاتهای هفت نفره و قانون توزیع عادلانه آب در سال 1361 با نیت و اهداف خدمت رسانی صورت میگرفت. این هیاتهای هفت نفره در یک مقطع دو ساله 4000 چاه عمیق و نیمه عمیق حفر کردند؛ همین کارها بهعنوان خدمترسانی به مردم در کارنامه این گروهها عنوان میشد. در این کارنامهها عنوان میشد که جهاد سازندگی موتورهای پمپ توزیع کرده، چاه زده و زمینهایی که دیمی بودهاند را به آبی تبدیل کردند. این اقدامها به قصد و نیت خدمت بود؛ اما صرف نیت ما کفایت نمیکند باید در ابزارها بازاندیشی کنیم. این بازاندیشی نیاز به گفتوگوی ملی دارد. در ضمن گفتوگو به اشتباهات پی میبریم. یکی از نشستهایی که اخیرا در همین رابطه انجام شد به موضعگیری بین وزارت کشاورزی و وزارت نیرو رسید، هر طرف تقصیر را به گردن طرف مقابل میانداخت. کشاورزی میگفت چرا باید سد میساختیم و این استراتژی مشکل زا بوده است، وزارت نیرو مدعی بود که چرا باید 98درصد آب کشور در خدمت کشاورزی باشد؟ نگاه بخشی در وضعیت کنونی بزرگترین مشکل ماست. بروکراسی خاصیتی دارد که در بهترین حالت آن هم هر کس مسوول هر نهادی میشود بلافاصله میرود در قالب همان سازمان فعالیت میکند. گفتوگوی ملی باید نشان دهد در سازمان دولت و سازمان اجتماعی کجا اشتباه کرده است؟ چگونه میتوانیم این سازمان را تجدید کنیم و از گسترش آن جلوگیری کنیم؟ تمام این موارد کنار هم نشان میدهد مساله آب به راهحل اجتماعی نیاز دارد و راهحلهای بروکراتیک نمیتواند بر آن غلبه کند. اندیشمندان علوم انسانی اکنون باید یاری کنند تا درباره آب گفتوگو کنیم. این گفتوگو زمینه ساز تببین درست مساله و مقدمهیی برای پیدا کردن راهحلهای آتی خواهد بود.