گروه انرژی حمید مظفر
به‌نظر می‌رسد افزایش قیمت جهانی نفت به هسته سخت خود رسیده است. طی ماه‌های گذشته قیمت نفت به صورت قابل توجهی افزایش پیدا کرده است به نحوی که قیمت نفت برنت و WTI که در ماه ژانویه به پایین‌ترین سطح خود در 12سال گذشته رسیده بودند در روزهای اخیر هر یک به ترتیب 80 و 90درصد رشد نسبت به ماه ژانویه افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. نفت 50 دلاری به مثابه یک سد است که با شکسته شدن آن شاهد استخراج مجدد نفت‌های با هزینه بالا از امریکای شمالی و دیگر نقاط دنیا و سرازیر شدن آنها به بازار خواهیم بود. پیش از این «تعادل» در گزارشی به این موضوع پرداخته بود که تعداد زیادی از تولیدکنندگان عدد جادویی نفت را 50 دلار در هر بشکه و بالاتر از آن عنوان کرده بودند که با رسیدن به آن این نقطه تولید نفت آنها در نقطه سربه‌سری قرار خواهد گرفت. اما از سوی دیگر کشورهای عضو اوپک و دیگر کشورهایی که نفت را با هزینه پایین‌تری استخراج می‌کنند، تمایلی ندارند تا قیمت نفت از این بالاتر برود و شاهد بازگشت رقبای خود و اضافه شدن نفت آنها به بازار باشند. این مساله سبب شده تا نشست بعدی کشورهای عضو اوپک در تاریخ 2ژوئن در وین زیر ذره‌بین فعالان صنعت نفت
و رسانه‌ها باشد تا مشخص شود که آیا مجددا دستور کار فریز نفتی که زمانی از سوی عربستان و روسیه برای بالا رفتن قیمت نفت مطرح می‌شد مجددا مطرح خواهد شد یا خیر؟ سناریو دیگری که در این نشست امکان مطرح شدن دارد، افزایش تولید برای جلوگیری از رشد بیشتر قیمت نفت و جلوگیری از ورود نفت به کانال 50 دلاری و بازگشت تولیدکنندگان نفت شیل به مدار تولید است. البته این موضوع بدون شک با واکنش کشورهایی مثل ونزوئلا که نیاز مبرم به درآمدهای نفتی دارند، مواجه خواهد شد. سناریو محتمل‌تری که همگان از اوپک انتظار دارند و پیش از این نیز ثابت شده که کشورهای اوپک تبحر خاصی در اجرای آن دارند، سناریو «انفعال» است. بدین معنی که کشورهای اوپک سنت‌شکنی نکنند و طبق روال نشست‌های اخیر بدون دستیابی به توافق خاصی وین را ترک کنند. در ادامه گزارش«تعادل» از وضعیت فعلی بازار نفت را می‌خوانید.
روز پنجشنبه قیمت جهانی نفت برای ساعاتی به بالای 50 دلار رسید. این افزایش قیمت ریشه در ادامه روند اختلال در سمت عرضه نفت ناشی از آتش‌سوزی کانادا و شرایط ناامن لیبی و غرب افریقا و نیز کاهش تولید نفت شیل ایالات متحده داشت که منجر به کاهش 4میلیونی تولید جهانی نفت شده بود. اما به دلایلی که در بالا ذکر شد، توقع می‌رفت که این سطح از قیمت پایدار نماند و روز گذشته بازار به این سطح از افزایش قیمت واکنش منفی نشان داد و ترس از بازگشت تولیدکنندگانی که به علت افت قیمت نفت فعالیت خود را متوقف کرده بودند سبب شد پس از چند ساعت مجددا قیمت‌ها به زیر 50 دلار بازگردند.
به گزارش«تعادل» به نقل از رویترز«تونی نونان» مدیر بخش ریسک نفتی شرکت توکیو میتسو بیشی درباره تبعات نفت بالای 50 دلاری اظهار می‌کند: «هزینه تولید نفت شیل چیزی حدود 48تا 50 دلار به ازای هر بشکه است بنابراین تولیدکنندگانی وجود دارند که با نفت 50دلاری سودآور می‌شوند». به عنوان نمونه شرکت Pioneer Natural Resource امریکا عنوان کرده که درحال برنامه‌ریزی برای بازگرداندن 10ریگ حفاری به محض کسب اطمینان خاطر از پایدارتر شدن روند صعودی قیمت نفت است. به گزارش«تعادل» به نقل از CNCB «فرانک هاپکینز» معاون اول بخش سرمایه‌گذاری این شرکت عنوان می‌کند: «فکر می‌کنم که ما نسبت به ماه گذشته و حتی ماه قبل از آن خوش‌بین‌تر شده‌ایم. ما به صورت محتاطانه خوش‌بین هستیم که در نیمه دوم سال جاری شاهد بهبود قیمت باشیم». این شرکت در گزارش درآمد خود که در ماه گذشته منتشر شده بود، عنوان کرده بود که انتظار دارد که با رسیدن قیمت نفت به مرز 50 دلار و دست‌یافتن به چشم‌انداز مثبتی از عرضه و تقاضا، 5 تا 10ریگ حفاری افقی را به خط تولید خود اضافه کند».
بنا به گفته هاپکینز، این شرکت داده‌های مربوط به ذخایر نفت‌خام امریکا که توسط اداره اطلاعات انرژی این کشور منتشر می‌شود را به دقت رصد می‌کند و هنگامی که مقامات این شرکت قانع شوند که جهت حرکت بازار تغییر کرده و سطح ذخایر نفتی کماکان رو به کاهش باشد، این ریگ‌های حفاری را در میدان نفتی اسپرابری/ ولف‌کمپ شمالی به کار خواهند گرفت.
در همین رابطه لازم است عنوان شود که بنا به گزارش چهارشنبه EIA در هفته گذشته سطح ذخایر نفتی امریکا حدود 4میلیون و 200هزار بشکه کاهش داشته است.
همچنین برخی تحلیلگران معتقدند که در ماه‌های آینده قیمت نفت در اثر فشار از سمت تقاضا افزایش خواهد داشت. «یون لی» تحلیلگر ارشد بانک ملی استرالیا در این باره معتقد است: «در چند ماه آینده ممکن است قیمت نفت در بازه 40 تا 50 دلاری باقی بماند. ما درحال وارد شدن به فصل افزایش تردد در امریکا هستیم لذا این افزایش تقاضای فصلی منجر به رشد قابل توجهی در قیمت‌ها خواهد شد».
روز گذشته قیمت نفت برنت پس از لمس قیمت 50 دلار و 51 سنت در روز پنجشنبه به سطح 49دلار و 4 سنت و نفت «دبلیو‌تی‌آی» نیز به 49دلار در هر بشکه رسید.
آیا اوپک مجددا همه را ناامید می‌کند؟
نشست هفته آینده اوپک می‌تواند عامل تعیین‌کننده‌یی در جهت‌دهی قیمت نفت برای آینده باشد، به‌همین دلیل بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار نتایج حاصله از این نشست هستند.
تونی نونان عنوان می‌کند که اکثر فعالان انتظار دارند نتایج نشست بعدی اوپک در دوحه یا خنثی یا منفی باشد. در صورتی که توافق خاصی میان اعضای اوپک ایجاد نشود تولید و قیمت نفت تغییر خاصی نخواهد کرد اما حرکت کشوری مثل عربستان به سمت افزایش تولید خود می‌تواند حادثه بدی برای بازار تلقی شود. عربستان کشوری است که در دو سال گذشته و با سقوط قیمت نفت همواره با دیگر کشورهای اوپک بر سر تولید خود دچار تنش بوده است. استراتژی این کشور بر پایین نگه‌داشتن قیمت نفت برای از میدان خارج کردن رقبای پرهزینه خود خصوصا تولیدکنندگان نفت شیل امریکا بود. اما این استراتژی به مذاق بسیاری از اعضای اوپک مانند ونزوئلا که از پایین ماندن قیمت نفت ضربه‌های اقتصادی سنگینی را خورده بودند، خوش نمی‌آمد.
اما اکنون که سطح تولید جهانی در حال کاهش و قیمت نفت در حال افزایش و رسیدن به شرایط مطلوب تولیدکنندگان نفت شیل امریکاست، مقامات عربستان این فرصت را پیدا کرده‌اند تا در نشست هفته بعد از استراتژی سال‌های گذشته خود دفاع کنند. در این رابطه «سث کلینمن» سرپرست گروه تحقیقات انرژی بانک سیتی گروپ معتقد است: «رسیدن به این سطح از قیمت شاید در مقایسه با نفت بالای 100دلاری پیروزی بزرگی نباشد اما ما شاهد موفقیت استراتژی عربستان در این زمینه هستیم. شاهد این مدعا نیز کاهش قابل‌توجه تولید در اقصی نقاط دنیاست که منجر به رشد قیمت‌ها شده است.»
ازسوی دیگر به نظر می‌رسد که با ازبین رفتن تدریجی مازاد عرضه در بازار شاهد رسیدن به تعادل در عرضه و تقاضا هستیم. کارشناسان معتقدند که همین موضوع سبب می‌شود نشست بعدی اوپک به سرنوشت نشست دوحه که با ملامت عربستان ازسوی دیگر اعضای اوپک به پایان رسید، دچار نشود.
کاهش تولید غیراوپکی‌ها
بنا بر پیش‌بینی آژانس بین‌المللی انرژی، تولید نفت کشورهای غیراوپکی، در سال جاری با کاهش شدید مواجه خواهد شد و با خارج شدن تولیدکنندگان نفت امریکا که مسبب ایجاد مازاد عرضه در بازار در سال‌های اخیر شده بودند، بیشترین کاهش از سال1992 را تجربه خواهد کرد. به گزارش IEA در حال حاضر تولید نفت امریکا برای 11هفته متوالی در حال کاهش بوده و به پایین‌ترین سطح خود از سپتامبر2014 رسیده و به‌طور میانگین هشت‌ونیم درصد کمتر از تولید سال2015 خواهد بود.
ولیکن در حال حاضر تولیدکنندگان خارج از سازمان اوپک که نفت خود را با هزینه بالایی استخراج می‌کنند در وضعیت مرزی قرار دارند و مترصد عبور قیمت از مرز 50دلار و پایدار ماندن آن هستند تا مجددا حفاری خود را آغاز کنند و به بازی تولید نفت بازگردند. این مساله به‌شدت عربستان را نگران کرده است. به گزارش بلومبرگ، «مایک ویتنر» سرپرست گروه تحقیقات بازار نفت شرکت سوسیته جنرال در این باره می‌گوید: «احتمالا مقامات سعودی نگران هستند که اگر قیمت نفت اندکی دیگر رشد کند به تعادلی که به‌تازگی در بازار نفت در حال شکل‌گرفتن است آسیب وارد کند.»
اما ازسوی دیگر کشورهایی مانند ونزوئلا و نیجریه نیز که تحت‌فشار شدید اقتصادی ناشی از افت قیمت نفت هستند و بارها خواستار اتخاذ تدابیری برای حمایت از رشد قیمت ازسوی اوپک و خصوصا سعودی‌ها شده بودند احتمالا به این نتیجه رسیده‌اند که از جانب عربستان آبی برای آنها گرم نخواهد شد. «جیسون بردف» رییس مرکز سیاست جهانی انرژی دانشگاه کلمبیا در این رابطه عنوان می‌کند: «کشورهایی مانند ونزوئلا بیش از یک سال است که در حال وارد آوردن فشار برای انجام هر کاری برای افزایش قیمت نفت و رشد درآمدهای خود هستند. آنها احتمالا به این نتیجه رسیده‌اند که ادامه این کار توسط آنها در شرایط فعلی امری عبث و بیهوده خواهد بود. به این دلیل که استراتژی عربستان مبنی بر پایین نگه داشتن قیمت نفت در حال جواب گرفتن است.»
مجموعه این شرایط به علاوه مورد ویژه تقابل ایران و عربستان دست به دست هم داده تا کمتر کسی چشم امیدی برای رسیدن به یک نتیجه مشخص از نشست بعدی اوپک داشته باشد. اگر شکست مذاکرات دوحه بین کشورهای اوپک و روسیه را نیز مجددا به یاد بیاوریم این چشم‌انداز بیش از پیش تیره‌وتار می‌شود.
گوشه‌چشم ایران به افزایش بیشتر قیمت نفت
مقامات ایران با رساندن غیرمنتظره سطح تولید و صادرات خود به دوران پیشاتحریم قبل از برگزاری نشست اوپک، با اعتماد به نفس و طیبه خاطر به وین سفر خواهند کرد تا همان‌طور که پیش از این نیز عنوان کرده بودند آماده گفت‌وگو برای هر توافقی پس از رسیدن تولید خود به بیش از 4میلیون بشکه در روز باشند.
ایران درحالی در این نشست حاضر خواهد شد که در لایحه بودجه سال95 که در دومین روز خردادماه توسط رییس‌جمهور به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی ابلاغ شد قیمت نفت ایران در سال جاری 40دلار در هر بشکه پیش‌بینی شده است.
در حال حاضر قیمت سبد نفتی مرجع اوپک 45دلار و 53سنت است. همچنین به گزارش واحد بین‌الملل شرکت ملی نفت در حال حاضر نفت سنگین ایران به‌طور میانگین با قیمت بیش از 36دلار و 50سنت و نفت سبک ایران نیز 38دلار و 25سنت در هر بشکه معامله می‌شود. بنابراین می‌توان گفت که ایران تمایل دارد قیمت جهانی نفت از سطحی که در آن قرار دارد نیز بیشتر شود تا با کسری بودجه مواجه نشود.
بنابراین در صورتی که طبق آن چیزی که پس از شکست نشست دوحه وعده داده شد اگر مجددا طرح فریز نفتی در نشست اوپک روی میز آورده شود بعید است ایرانی که هم سهم از دست رفته خود از بازار را مجددا به دست آورده و هم گوشه‌چشمی به افزایش بیشتر قیمت نفت دارد، نسبت به آن ترش‌رویی نشان دهد.
