گروه مسکن و شهرسازی نیره خادمی
خطرپذیری تهران با وجود بیش از هزار مورد ساختمان نیمه کاره گزیرناپذیر است. در ماه گذشته شرق یا جنوب استان تهران با زمینلرزهها، پس و پیش لرزههایی 3 و 4 ریشتری روبهرو شد که گویای فعال شدن گسلهای مهم تهران «پارچین»، «شمال تهران» و «مشاء» بود و چراغ قرمز هشدار برای فرو ریختن پروژههای ناایمن را روشن میکند. اما مشکل این ساختمانهای رها شده تنها خطر زلزله نیست و مسائل و مشکلات دیگری همچون گردوغبار و آلودگی هوای ناشی از ترکیب باد و مصالح سرگردان، آلودگی سیمای شهر، ایجاد مخروبههای امن برای بزهکاران و شاید از همه مهمتر، به سرانجام نرسیدن سرمایههای کشور مطرح است. موضوعهایی که ابوالفضل قناعتی، عضو کمیسیون عمران شورای شهر تهران نیز با اشاره به آنها به «تعادل» میگوید: شهرداری تهران تاکنون برای حل مساله ساختمانها و گودهای رها شده هیچ برنامه خاصی نداشته است و در حال حاضر نیز ندارد. او درباره راهحلی که میتواند به رفع این معضل کمک کند، توضیح میدهد: مجلس و شورای شهر تهران باید طرحی را دنبال کنند که طبق آن بتوان از مالکان ضمانت بانکی دریافت کرد. این ضمانت یا تعهد مالی منجر میشود تا اگر به هر دلیلی مالک ساختمان با مشکل مواجه شد و نتواست ساختمان را تکمیل کند، این ضمانت مالی به اجرا گذاشته شود تا در نهایت شهرداری تهران بتواند برای واگذاری و تخریب پروژه اقدام کند. قناعتی با اشاره به لزوم تصویب قانونی که در نهایت بیتفاوتی پیمانکار نسبت به اتمام پروژه را از میان بردارد، میگوید: در صورت اجازه قانون حتی شهرداری تهران میتواند با بررسی هزینهها و میزان سودی که از اتمام پروژه عایدش میشود تکمیل پروژه را در دست بگیرد.
آپارتمان نیمهکاره 28 ساله
این عضو شورای شهر با اشاره به یک آپارتمان نیمه کاره 30 طبقه در سه راه تهرانپارس که از 28 سال گذشته رها شده است، میافزاید: این در شرایطی است که هم از نظر منظر شهری، سیمای شهر دچار آسیب میشود و روحیه مردم را از بین میبرد و از سوی دیگر مصالح جمعآوری نشده این ساختمانها با کوچکترین وزش باد یا توفانی مقدمات ایجاد گرد و خاک در منطقه را فراهم میکند. مهمتر از اینها تبدیل این ساختمانها به عنوان خرابه محل امنی برای معتادان میشود که باز هم امنیت و سلامت محله و شهر را تحت تاثیر قرارمی دهد. قناعتی با اشاره به خطر وقوع زلزله در تهران توضیح میدهد: بالاتر از همه مواردی که مطرح شد، این است تهدید این ساختمانها در برابر زلزله احتمالی است چون تحکیم بنای نیمهکاره به صورت صد درصد انجام نشده است و احتمال تخریب آنها بسیار زیاد است. در هر حال اگر تصویب قانون در حوزه اختیارات شورا و شهرداری باشد باید هر چه زودتر در این زمینه اقدام کنند، چون این مشکل در همه جای تهران دیده میشود و مشکل یک یا دو محله نیست. او درباره طرحهایی که باید شورا در این زمینه دنبال کند، میگوید: در دورهیی که بنده در شورای شهر بودم، هیچ طرحی در این باره مطرح نشده است ولی شورای شهر تهران میتواند از کمیسیون شهرسازی شروع کند و پیشنهادها در این کمیسیون بررسی شود و اگر لازم است قوانینی را به شهرداری ابلاغ کند.
1000 ساختمان نیمهکاره در تهران
آخرین آماری که از ساختمانهای نیمه تهران در هفتههای گذشته اعلام شد از سوی معصومهآباد، رییس کمیته ایمنی شورای شهر تهران بود. او در این باره میگوید: نقض قوانین، ضعف بازوی اجرا و کم سویی چشمان همیشه خواب گرفته ناظران موجب عدم کارآمدی مصوبات موجود برای مقابله با پروژههای نیمه تمام رها شده در شهر شده است و اینچنین ایمنی و امنیت شهر مغلوب ضعف در تامین مالی و اختلاف بین شرکا و سازندگان بناهای نیمهکاره میشود. تا جایی که علاوه بر لطمه به سیما و منظر شهری، گاه آسیبهای منتج از آنها غیرقابل جبران میشود. او ادامه میدهد: بر اساس آمار موجود تاکنون بیش از هزار مورد ملک در مراحل مختلف اعم از گودبرداری، اسکلتبندی، ستونگذاری، سقفزنی و سفتکاری تعطیل یا به حکم مراجع قضایی از ادامه فعالیت منع شدهاند. در این بین مناطق 3، 2 و 1 به ترتیب پرچمدار هستند. نکته حائز اهمیت این است که پیشینه قدیمیترین پروژههای ساختمانی رها شده در شهر به 40 سال پیش در سالهای 1353 برمیگردد.
آمار آب رفته شهرداری
با این حال آماری که شهرداری تهران در این باره ارائه داده است بسیار کمتر از آمار عضو شورای شهر است. در گزارشی که این نهاد درباره مرحله ساخت پروژههای ساختمانی شهر تهران داده است از میان 1023 مورد 28 پروژه در مراحل سفتکاری، نازککاری، انجام فونداسیون گودبرداری و سایر موارد تعطیل شده و 52 مورد از پروژهها نیز متوقف شده است. همچنین 87 مورد از پروژههای ساختوساز شهری تخریب شده یا در مرحله تخریب قرار دارند. بر اساس این گزارش از میان 103 مورد گودبرداری 10 پروژه رها شدهاند و 7 مورد از این گودبرداریها نیز تعطیل شدهاند در حالی که عملیات رها شده، گودبرداریها، زمین رها شده و تخریبهای رها شده نیز 38 پروژه شهری را در بر میگیرد.
خلأ قانونی درباره مداخله دستگاههایی مرتبط با این ساختمانها و گودهای رها شده بحثی است که تاکنون چندین بار به آن اشاره شده است. اینکه دولت و شهرداری در صورت مشاهده ساختمانهای معطل نمیتوانند برای تکمیل آنها ورود کنند، اما از سوی دیگر موضوع قانونمند کردن صدور پروانه یکبار دیگر در ابتدای امسال در وزارت مسکن مطرح شد. بنابراین طبق ماموریتی که آخوندی، وزیر راه، مسکن و شهرسازی به حامد مظاهریان، معاون امور مسکن و ساختمان داد، قرار شد با همکاری سازمان نظام مهندسی، شورا و شهرداری تهران طرح اصلاح روند صدور مجوزهای ساختمانی و دو مرحلهیی شدن صدور پروانه را تا پایان تابستان دنبال کند؛ طرحی که هنوز نتایج آن به صورت شفاف اعلام نشده است.