گوزن‌های زرد ایرانی که به منطقه حفاظت شده دنا منتقل شده بودند به زادگاه تاریخی خود در اطراف دز و کرخه خوزستان منتقل می‌شوند. این را مسوولان دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط زیست می‌گویند. در اواخر دهه 1950یک شکارچی آلمانی به‌نام ورنر ترنز (Wernr Trense) با همکاری یک هیات تحقیقی برای جست‌وجوی گوزن زرد به ایران آمدند و درحالی که تصور میشد نسل گوزن‌های زرد ایرانی برای همیشه منقرض شده اما به‌طور اتفاقی گله‌یی از این گونه پیدا شد. در این سفر موفق به زنده‌گیری یک زوج گوزن در بیشه‌زارهای حاشیه رودخانه کرخه شده سپس این گوزن‌ها به باغ وحش اوپل در آلمان منتقل شدند. حالا 60 سال بعد از انتقال گونه‌های احیا شده در باغ وحشی در آلمان، گوزن‌های ایرانی همچنان پناهگاه ندارند و سازمان محیط زیست هر بار درحال انتقال از یک زیستگاه به زیستگاه دیگر است و در آخرین اقدام، مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست کشور می‌گوید: برای انتقال گوزن‌های زرد از منطقه دنا به منطقه هلوه در خوزستان مطالعات کارشناسی صورت گرفته اما مشکلاتی همچنان وجود دارد. برنامه‌های احیای جمعیت گوزن زرد ایرانی اما از سال 1336آغاز شد. ابتدا نمونه‌هایی
از گوزن زرد را با روش زنده‌گیری از آلمان به منطقه دشت‌ناز در ساری بردند و طی 5مرحله از سال 1356 تا 1368در مجموع 52 راس گوزن زرد شامل 22نر و 30ماده زنده‌گیری شده سپس به جزیره اشک منتقل شدند.
هرمز اسدی، اکولوژیست برجسته ایرانی بعد از آغاز پروژه احیای گوزن زرد با همکارانش در سال 1386 انتقال گوزن‌ها به مناطق مختلف کشور به خصوص منطقه حفاظت شده دنا و دز و کرخه را آغاز کرد. اگرچه او و حبیب‌الله عباسپور، رییس منطقه حفاظت شده دنا در تاریخ 19دی 1386و حین انتقال 6 راس گوزن از ساری به یاسوج در شهر سمیرم بر اثر سقوط اتومبیل به ته دره جان سپرد اما پروژه ادامه یافت.
انتقال گوزن‌ها به دنا اما با حاشیههای زیاد همراه بود، بعد از مرگ هرمز اسدی، گوزن‌های زرد ایرانی منطقه آب سپاه و تنگ پوتک یا توسط سگ‌های وحشی شکار شدند یا شکارچیان غیرمجاز آنها را به گلوله بستند. تا جایی که در اردیبهشت 1390 گزارشی از وضعیت گوزن‌های زرد منتشر شد که حادثه‌ای شبیه فیلم‌های وسترن را نشان می‌دهد. گوزن‌ها یکی یکی سر بریده شده و صبح روز بعد بر سردر پاسگاه محیط‌بانی سایت حفاظت شده دنا آویخته می‌شدند. اگرچه منطقه حفاظت شده دنا به دلیل ضعف در ساختار مدیریت محیط زیست استان، زیستگاه امنی برای حفاظت از گوزن زرد ایرانی به حساب نیامده این‌بار انتقال به منطقه‌یی صورت می‌گیرد که در سال‌های گذشته با هجوم گونه‌یی مگس و شیوع بیماری مسری «میاز» در جنگل‌های دز و کرخه، تعدادی از گوزن‌های منتقل شده در این منطقه کشته شدند. مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست کشور در توضیح این انتقال در گفت‌وگو با آنا گفت: دو سال پیش که مسوولان دفتر تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط زیست کشور از مناطق حفاظت شده «دز» و «دنا» بازدید کردند و در این بازدید مجوزی برای انتقال گوزن زرد دنا به استان خوزستان صادر شد. مجید خرازیان‌مقدم
در پاسخ به این سوال که با وجود سابقه بیماری میاز در سایت «هلوه» چطور با انتقال گوزن زرد ایرانی به این منطقه موافقت شده گفت: پس از آنکه چندین راس گوزن در سایت هلوه بر اثر بیماری میاز تلف شدند، سازمان محیط زیست کشور اعتباراتی برای ساخت قرنطینه به استان خوزستان اختصاص داده و فقط
3یا 4راس به این سایت منتقل می‌شوند که در منطقه قرنطینه می‌مانند و درصورتی که مشکلی پیش نیاید در سایت هلوه رها می‌شوند که برای رها‌سازی سه منطقه حدود 10هکتار برای آنها در نظر گرفته شده است. درحالی وی تاکید کرده، این انتقال به خاطر وجود تعداد گوزن‌های مازاد در منطقه حفاظت شده دنا به خوزستان منتقل می‌شود که منطقه آبسپاه در دنا بر اثر سوءمدیریت زیستگاه امنی برای گوزن‌های زرد تلقی نمی‌شد. به گفته وی دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست کشور به اداره محیط زیست استان خوزستان اعلام کرده تا انجام تحقیقات بیشتر در این زمینه انتقال تعداد بیشتری گوزن زرد به خوزستان ممکن نیست.
کارشناسان بین‌المللی و گوزن زرد
مدیرکل دفتر حیات وحش اما با اعلام این خبر که سازمان محیط زیست کشور برنامه‌ریزی بلندمدتی برای حفاظت از گوزن‌های زرد ایرانی انجام داده و از کارشناسان کشورهای دیگر درخواست کمک کرده است، افزود: برای حفاظت بهینه از گوزن زرد و با هدف ساماندهی مراکز نگهداری گوزن زرد همچنین با کمک اتحادیه جهانی حفاظت (IUCN) امروز گروهی از کارشناسان کشورهای مختلف به ایران آمدند تا در مرحله اول نسبت به تهیه تدوین برنامه جامع مدیریت گوزن زرد اقدام شود که شامل جمع‌آوری اطلاعات، بازدید از سایت‌های گوزن زرد، برگزاری کارگاه‌های آموزشی و در نهایت تهیه پیش‌نویس طرح می‌شود. خرازیان اضافه کرد: بر اساس برنامه جامع مدیریت گوزن زرد، مناطقی که در کشور برای زیست این گونه جانوری مناسب باشد، مشخص شده و بعد از انجام این مراحل می‌توان انتقال گوزن زرد را به مناطق دیگر انجام داد. بنابر این تحقیقات مشخص می‌شود که در کدامیک از سایت‌های حیات وحش کشور با چه شرایط و چه تعدادی می‌توان گوزن زرد نگهداری کرد.
پیشینه گوزن زرد ایرانی
آن طور که تحقیقات منتشر شده از سوی سازمان محیط زیست نشان می‌دهد؛ این گونه زیبا در پنج قرن گذشته در مناطق جنگلی خاورمیانه از جنوب غرب و سلسله جبال زاگرس در ایران تا حاشیه مدیترانه مانند سوریه، لبنان، فلسطین، اردن وعراق می‌زیسته اما به دلیل تخریب زیستگاه و شکار بی‌رویه، جمعیت آن به‌شدت کاهش یافته ونهایت زیستگاه‌های این گونه محدود به جنگل‌های حاشیه رودخانه‌های دز و کرخه خوزستان در ایران می‌شود.
در سال 1870 رابرستون (Robertson) معاون کنسول انگلیس در بصره در یک سفر به قصد شکار به سواحل رود کارون یک راس گوزن زرد را در بیشه‌های حواشی رودخانه کرخه شکار و پوست و شاخه‌های آن را جهت مطالعه به انگلستان می‌فرستد. نتایج این بررسی‌ها و مقایسه با گوزن زرد اروپایی نشان داد، گوزن زرد ایرانی نادرترین و با ارزش‌ترین گوزن زرد دنیاست و نخستین بار در همین سال توسط ویکتوربروک به انجمن جانورشناسان لندن معرفی و نیم قرن بعد برالرمن و مورسیون اسکات نسل آن منقرض شده اعلام شد. در سال 1946 نیز بوکاک گزارش می‌کند که تلاش برای یافتن گوزن ایرانی به نتیجه‌یی نرسیده و تصور می‌شود نسل آن از بین رفته است.
در سال 1955 لی مریام تالبوت در ماموریتی از جانب اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی، اطلاعات مفیدی مبنی بر اینکه هنوز آخرین بازماندگان گوزن‌های زرد ایرانی در حواشی رودخانه‌های کرخه و دز زیست می‌کنند، دریافت می‌کند. سپس هالت فورت جست‌وجو و مطالعات مفصلی را در مورد این گونه و زیستگاه آن آغاز کرد. با این حال اهمیت گوزن زرد به اندازه‌یی است که درباره آن در متون تاریخی و باستانی مطالبی یافت شده است. گوزن زرد ایرانی مورد توجه پادشاهان و هنرمندان ایران باستان بوده و در بسیاری از آثار و سنگ نوشته کهن ایران زمین و آثار هنری آن دوران اثر این گونه زیبا دیده می‌شود. نقش‌های طاق‌بستان کرمانشاه که شکارگاه خسروپرویز پادشاه ساسانی را به تصویر کشیده، گلههای گوزن زرد ایرانی دیده می‌شوند.
همچنین بر تصویر قباد اول پادشاه ساسانی که در حال شکار گوزن با نیزه است، گوزن زردی نشان داده شده که از جلو پای اسب او می‌گریزد. در صحنه‌یی دیگر شاپور دوم پادشاه ساسانی با تاج ویژه ساسانیان برگوزن زرد ایرانی سوار و می‌کوشد او را با خنجر از پای درآورد!
