گروه بانک و بیمه چهارمین همایش دو روزه بانکداری الکترونیک و نظام‌های پرداخت که روز گذشته در مرکز همایش‌های بین‌المللی برج میلاد تهران با حضور مسوولان اقتصادی و بانکی و کارشناسان کشور آغاز به‌کار کرد امروز به کار خود پایان خواهد داد.
به گزارش «تعادل» در بیانیه افتتاحیه این همایش که توسط دکتر فرهاد نیلی، رییس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی قرائت شد، نکات قابل توجهی در ارتباط با شرایط اقتصادی و بانکی کشور مورد توجه قرار گرفت.
در این بیانیه آمده است:
اقتصاد کشور در شرایط کنونی یکی از حساس‌ترین و نفس‌گیرترین دوران حیات مستند خود را سپری می‌کند. در چنین شرایطی، باری مضاعف و تکلیفی سنگین بر دوش نظام مالی به‌خصوص صنعت بانکی کشور قرار گرفته که «اِن قُبِلت قُبِل ما سِواها و اِن رُدّت رُدّ ما سِوارها.» قلب تحولات اقتصاد کلان که در کنترل تورم و تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی برای خروج از رکود در نظام بانکی می‌زند به مراقبت ویژه نیاز دارد.
در این بیانیه که توسط دکتر فرهاد نیلی رییس پژوهشکده پولی و بانکی خوانده شد آمده است: استحکام مالی بانکها که در اثر مضایق تحریم و عمیق شدن رکود آسیب دیده باید ترمیم و بازیابی شود و شکاف عمیق بخش سنتی و غیرمنعطف بانکداری کشور با بانکداری حرفه‌‌یی، پویا و چابک دنیا باید با عزمی راسخ و اراده‌یی سترگ پر شود. بازآرایی و بازمهندسی بانک مرکزی و نوسازی و حرفه‌‌یی‌سازی بانکها که در صدر برنامه‌های رییس کل محترم بانک مرکزی قرار دارد این هدف را نشانه‌گیری کرده است.
محوریت همایش امسال تلاش برای ارایه نگاهی نو از تلاقی بانکداری با فناوری‌های نوین با این انگیزه است که این ارتباط از پوسته بانکداری عبور کرده و به هسته سخت آن برسد. بانکداری الکترونیک در ایران به‌عنوان صنعتی پویا و متمکن وارد دوران بلوغ خود شده است. از ویژگی‌های این دوران، ضرورت شناخت دقیق‌تر بازیگران کلیدی نسبت به محیط اطراف و درکی صحیح از تصویر بزرگ صنعت در قاب اقتصاد کلان است. وصف الکترونیک پوسته‌یی بر قامت بانکداری است که اگر تا امروز، معیاری برای تفکیک بانکداری سنتی از مدرن بود از امروز باید همه بانکداری را دربر بگیرد. نکته کلیدی اینجاست که دوران سکون مشتری به اتمام رسیده است. بانک باید بداند مشتری او کجاست، چه می‌کند و چه می‌خواهد تا خدمت مورد درخواست وی را در زمان و مکان مدنظر و با کیفیت مورد انتظار به وی ارایه دهد. اکنون که خوشبختانه این مهم در حوزه خدمات پرداخت با کیفیتی مناسب محقق شده است، نوبت آن رسیده تا بتوانیم بدنه لخت خدمات بانکی را از این گردنه عبور دهیم. ارایه کارت اعتباری، مهم‌ترین آزمون پیش رو نظام بانکی در تحقق این مهم است.
این بیانیه افزود: این همایش نقطه عطفی است که هر ساله مرزهای داخلی و بین‌المللی این صنعت را روی بانکداران و فناوران باز می‌کند و ذی‌نفعان اصلی این حوزه شامل بانک مرکزی، بانکها، دانشگاه‌ها، شرکت‌های فناوری اطلاعات و مشتریان بزرگ نظام بانکی را با ظرفیت بالایی برای گوش دادن، فرا گرفتن و تشریک مساعی در زمان و مکانی واحد گرد هم می‌آورد تا نویدبخش آینده روشنی برای این صنعت استراتژیک باشد.
همه‌چیز درحال تغییر
برت کینگ (آینده‌پژوه و نظریه‌پرداز مشهور استرالیایی) با اشاره به بازنگری خدمات و محصولات مالی به بررسی چگونگی رقابت بانکها در بانکداری آینده پرداخت و از تلاش بانکها برای استفاده بیشتر از کیف پول همراه، بانکداری ابری و استفاده از شبکه‌های اجتماعی در صنعت بانکداری سخن گفت .
وی افزود: در 10سال آینده تحولات زیادی در زمینه بانکداری اتفاق می‌افتد که در مقایسه با 100سال گذشته بیشترین مقدار در ابعاد خود بوده است. بسیاری از امور بانکی مربوط به 100سال پیش است؛ بنابراین ممکن است عده‌یی بگویند این تغییرات زیاد نیستند اما در آینده همه‌چیز تغییر خواهد کرد.
برت کینگ گفت: «در 10سال آینده تحولات زیادی در زمینه بانکداری اتفاق می‌افتد که در مقایسه با 100سال گذشته بیشترین مقدار در ابعاد خود بوده است. بسیاری از امور بانکی مربوط به100سال پیش است؛ بنابراین ممکن است عده‌یی بگویند این تغییرات زیاد نیستند اما در آینده همه‌چیز تغییر خواهد کرد. گرچه پیش‌بینی آینده دشوار است اما گاهی اوقات این پیش‌بینی‌ها درست از آب در می‌آیند. ما به‌عنوان آینده‌پژوه به رویه‌ها نگاه می‌کنیم. در این رویه‌ها فناوری مهم‌ترین عامل تحولات بوده که در ابتدا با اختراع ماشین بخار تاثیرگذاری خود را آغاز کرده و در 200سال گذشته هیچ صنعتی نتوانسته است در مقابل تاثیر فناوری مقاومت کند.»
او گفت: «همین وضعیت در مورد بانکداری نیز جریان دارد. یکی از مهم‌ترین تحولات بانکداری ورود عملیات بانکی به تلفن‌های هوشمند بوده است. این فناوری آنقدر طبیعی است که اگر بانکها ارزش آن را درک نکنند مشتریان امروزی با آنان ارتباط برقرار نخواهند کرد. اگر بانکها راهی برای ارتباط با مشتریان پیدا نکنند دچار مشکل خواهند شد. در این میان رفتار مشتریان مهم‌ترین عامل در تحولات است.»
این پژوهشگر استرالیایی گفت: «این ارتباط نه تنها از طریق شعبات بیشتر بانکی حاصل نمی‌شود بلکه با ارتباط و شناخت صحیح مشتریان است که صورت می‌پذیرد. تا پایان این دهه پررشدترین حساب‌های بانکی آنهایی خواهند بود که در تلفن هوشمند ایجاد می‌شوند و صاحب آن هیچگاه به شعبه بانک مراجعه نمی‌کند. امروزه در کشورهای بزرگ پیشرفته میزان مراجعه فیزیکی مشتریان به شعب بانکی تا حدود ۹۰درصد کاهش یافته است؛ چراکه مردم دیگر نیازی به اینگونه مراجعات ندارند و این همان تغییر رفتار مردم و مشتریان بانکی است که سیر تحولات نظام بانکی را شکل می‌دهد.»
او با بیان این نکته که بانکها در آینده متحول می‌شوند، گفت: «مشکل بانکها این است که چگونه باید با مشتریان خود ارتباط برقرار کنند. استفاده از تلفن‌های هوشمند و رایانه‌های کوچک می‌تواند اطلاعات را به‌طور صحیح در اختیار قرارداده و افرادی که بتوانند از این اطلاعات بهترین استفاده را انجام دهند از مراجعه حضوری به بانک استقبال نمی‌کنند. بانکداری آینده به معنای ارایه بهترین خدمات به فرد است صرف‌نظر از اینکه این فرد در چه مکانی قرار دارد. هر عملیات بانکی که مبتنی بر ثبت کاغذی باشد، دیگر آینده‌یی ندارد.» برت کینگ توضیح داد: «مفهوم محتوایی خدمات مالی تغییر کرده و از ارایه محصول به ارایه خدمات تبدیل شده است. در 10سال آینده بانکداران خوب افرادی هستند که دارای تخصص بوده و تحلیل داده‌اند، آنها طراحانی مجرب هستند مسلط به روانشناسی رفتار، متخصص الگوریتم ریسک و شناخت هویت.»
فقدان مدیریت ریسک
کارگاه تخصصی «ارزیابی ریسک اعتباری» توسط رمزی وفا مدیرعامل گروه 6 سیگما برگزار شد. در این کارگاه، مدیریت ریسک اعتباری مطابق با استانداردهای کمیته بال مورد بررسی قرار گرفته است.
رمزی وفا مدرس این کارگاه در توضیح این موضوع گفت: «مدیریت ریسک کاربرد سیستماتیک سیاست‌های مدیریتی، رویه‌ها و فرآیندهای مربوط به فعالیت‌های تحلیل، ارزیابی و کنترل ریسک به‌شمار می‌رود. مدیریت ریسک عبارت از فرآیند مستندسازی تصمیمات نهایی اتخاذ شده و شناسایی و به‌کارگیری معیارهایی است که می‌توان از آنها جهت کاهش ریسک تا سطحی قابل قبول استفاده کرد.»
او در ادامه گفت: «قسمتی از مشکلات امروز بانک‌های کشور در زمینه افزایش مطالبات معوق و سوخت‌شده به‌دلیل عدم‌بهره‌گیری بانکها از نظام اندازه‌گیری و مدیریت ریسک اعتباری است. در این کارگاه، تلاش بر این نکته است که سازوکاری برای اندازه‌گیری و مدیریت ریسک اعتباری بانک ارایه شود. این سازوکار تصمیمات مدیریت ریسک اعتباری و دایره اعتبارات بانک را در باب شناسایی و تخصیص وام به مشتریان معتبر هدایت می‌کند و در عین حال تصمیمات مدیریت سبد وام را برای بهره‌برداری بهینه از اثرات تنوع‌بخشی سبد پشتیبانی می‌کند.»
او در ادامه این مطلب افزود: «برخی از بانکها به‌دلایلی مانند وجود شاخص‌های ساده، عدم به‌روزرسانی اطلاعات مشتریان، فقدان وجود ابزارهایی مانند آزمون و ارزیابی عملکرد مدل و خطا در پایش ارزش وثایق تمایل چندانی برای استفاده از مدل‌های ریسک اعتباری نشان نمی‌دهند. یک مدل ریسک اعتباری قوی شامل فرآیندها، سیاست‌‌ها و عملیاتی می‌شود که توسط بانک برای تخمین تابع احتمال نکول سبد اعتباری به‌کار برده می‌شود، است. یک سیستم رتبه‌‌بندی اعتباری باید تمام پارامترهای مالی و غیرمالی را در خود لحاظ کند، بنابراین به‌طور ساده می‌توان گفت که وزن استحکام مالی مشتری ۵۰درصد، مدیریت ۳۰درصد، شرایط محیطی ۱۰درصد و نوع صنعت در این ارزیابی ۱۰درصد است. برای انجام تحلیل مالی شرکت علاوه بر پایش جریانات وجوه نقد باید برخی از نسبت‌های دیگر مانند پوشش جریانات وجوه از مقدار اصل و سود وام نیز درنظر گرفته شود.»
در این کارگاه، نسخه نمایشی نرم‌افزار ریسک اعتباری (CRS) برای بانکها نیز تشریح شد. این نرم‌افزار توسط گروه شرکت‌های 6 سیگما برای رتبه‌‌بندی اعتباری شرکت‌ها و سایر بدهکاران بانکها تهیه شده است. ازجمله ویژگی‌های اصلی این نرم‌افزار می‌توان به تطبیق آن با قوانین و الزامات توافقنامه بال، کاربرد ساده، کارایی و قابلیت عملیاتی آن و انعطاف‌‌پذیری در گزارش‌‌گیری برای کارشناسان و مدیران اشاره کرد. همچنین این نرم‌افزار از قابلیت ارتقا و اضافه‌کردن برخی از توابع مانند آزمون تنش برای بانکها برخوردار است.
