طی هفته‌های گذشته شاهد انتشار آمارهای نرخ رشد اقتصادی و بیکاری از سوی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران بودیم که انتقادهای فراوانی مبنی بر آمارسازی و غیرواقعی بودن آن مطرح شد و به‌دنبال آن مسوولان اقتصادی کشور ازجمله عادل آذر، رییس مرکز آمار ایران بر صحت آمارهای اقتصادی تاکید کردند. پس از گذشت چند هفته از این موضوع روز گذشته سیف درصبحانه کاری اتاق بازرگانی باردیگر صحت آمارهای اقتصادی را مورد تاکید قرار داده و آن را غیرقابل تغییر و دستکاری خواند.
این درحالی است که روز یکشنبه هفته‌جاری سایت بانک مرکزی نیز مطلبی را درخصوص صحت آمارهای اقتصادی منتشر کرد که در این مطلب آمده است: «جای بسی تامل است که صحت ارقام یک مرجع رسمی و قانونی کشور منوط و مشروط به تایید یک موسسه خارجی شده است!»
باید توجه کرد که کلیه آمارهای تولیدی بانک مرکزی که مورد استفاده عموم پژوهشگران و نهادهای رسمی سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی اقتصادی و موسسات بین‌المللی قرارمی‌گیرد؛ بر مبنای روش‌ها و دستورالعمل‌هایی تهیه می‌شود که در سطح بین‌المللی به‌عنوان چارچوب‌های استاندارد محاسباتی معرفی شده و مورد استفاده تمامی کشورهاست.
بانک مرکزی به لحاظ تعهد حرفه‌یی و تخصصی، رعایت اصول و موازین علمی چارچوب‌های مذکور را همواره در فرآیند تولید آمارهای اقتصادی مد نظر قرارمی‌دهد. با توجه به اصول پذیرفته شده مذکور، برآورد تولید ناخالص داخلی و ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی همچون بخش صنعت که در خلاصه گزارش تحولات اقتصادی ایران در بخش واقعی سه ماهه اول سال 1393 از طریق پایگاه اطلاعاتی بانک مرکزی منتشر شده بر مبنای آمار ثبتی یا داده‌های حاصل از اجرای طرح‌های آماری و روش‌های استاندارد حسابداری ملی صورت گرفته است که طبعا به لحاظ در نظر گرفتن اصول و مبانی آماری و حسابداری ملی از اعتبار لازم برخوردار بوده و قابل دفاع است.
بانک جهانی یا موسسه‌های خارجی استخراج‌کننده آمار برای پیش‌بینی و برآورد تحولات اقتصادی کشورها اقدام به برآورد و تخمین بسیاری از متغیرهای اقتصادی می‌کنند که قطعا به‌دلیل محدودیت دردسترسی به ارقام واقعی و امکانات آماری، در بسیاری از موارد نتایج حاصل از آن با نتایجی که مستقیما بر مبنای طرح‌های آماری یا داده‌های ثبتی توسط مراجع رسمی داخلی کشورها محاسبه می‌شود، متفاوت خواهد بود.
بنابراین معیار اصلی در صحت و اعتبار آمارهای هر کشوری مراجعی هستند که بر مبنای داده‌های دریافتی و روش‌های آماری اقدام به محاسبه و برآورد شاخص‌های اقتصادی می‌کنند.
جای پرسش است که چگونه آمار ارایه شده توسط بانک جهانی باکیفیت موصوف می‌تواند معیاری برای تایید یا رد ارقام مراجع رسمی آماری یک کشور باشد. نتایج ناشی از روش‌های برآورد کاملا مقدماتی و متفاوت بوده لذا بانک جهانی و سایر مراجع آماری بین‌المللی با دریافت آمار و اطلاعات تکمیلی از کشورها درمقاطع زمانی مختلف اقدام به اصلاح و تجدیدنظر در ارقام ارایه شده مقدماتی خود می‌کنند.
بانک مرکزی به مناسبت‌های مختلف و در قالب بانک اطلاعاتی سری‌های زمانی همواره روش‌ها و متدولوژی خود را در زمینه تولید آمارهای اقتصادی اعلام کرده است. تفاوت روش‌های محاسباتی بانک جهانی و بانک مرکزی اصوال مقایسه نرخ‌های رشد اعلام شده را قیاسی مع‌الفارق می‌کند. لازم به ذکر است، مسوولیت عدم تطبیق آمارهای برآوردی توسط هر سازمان با آمارهای رسمی ارایه شده توسط دستگاه ذی‌ربط با همان سازمان بوده و نمی‌توان اعتبار سایر نهادهای آماری را به لحاظ اختلاف آماری محل خدشه قرار داد. علاوه بر نکات مذکور، روند نوسانات قابل توجه در ارقام اعلامی توسط بانک جهانی ازجمله نکاتی است که باید مد نظر قرار گیرد لذا می‌توان با توجه به تجارب قبلی انتظار داشت، ارقام مذکور در آینده نزدیک مورد تجدید نظر قرار گیرد. موضوع تفاوت‌های آماری و مبنای متفاوت در تولید آمار ازجمله مباحث تخصصی درحوزه اقتصادی و آماری بوده و انتظار می‌رود اصحاب رسانه در برخورد با مقولات آماری، اصول حرفه‌یی در بیان و مقایسه ارقام را مد نظر قرار داده تا ناخواسته با ایجاد شبهات غیرمستدل و بی‌پایه موجبات تضعیف اعتبار نظام آماری را درداخل و خارج از کشور فراهم نکنند. هرچند
مبانی، متدولوژی، طبقه‌بندی، روش‌ها و شیوه محاسبه ارقام در دو نهاد کاملا متفاوت است؛ لیکن ارقام برآوردی و پیش‌بینی بانک جهانی محک و معیاری برای سنجش ارقام تولید شده توسط مراکز رسمی معتبر نبوده و اینگونه استنادات ثمره‌یی جز تضعیف نظام آماری کشور آن هم به شکلی غیرعلمی وغیر مستند به‌همراه نخواهد داشت.
آمار بانک مرکزی متقن و غیرقابل دستکاری است
رییس کل بانک مرکزی در صبحانه کاری اتاق بازرگانی با اشاره به اظهار تردید نسبت به آمارهای بانک مرکزی توسط برخی افراد اظهارکرد: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات ما این است که به آمارها تردید می‌کنیم اما باید توجه داشت که اینها دستاورد بانک مرکزی و دولت نیست بلکه دستاورد جامعه است.
وی ادامه داد: در گذشته فرآیند انتشار آمار اینگونه بود که آمار و اطلاعات بانکی و پولی پس از اجازه رییس کل بانک مرکزی و در برخی موارد رییس‌جمهور منتشر می‌شد اما بنده از آقای رییس‌جمهور این اجازه را گرفتم که بدون اینکه اطلاعات کنترل شود و نیاز به تایید رییس کل بانک مرکزی باشد، آمار بانک مرکزی پس از نهایی شدن منتشر شود. به همین دلیل سرعت انتشار اطلاعات
افزایش یافته است.
مشروح سخنان سیف را در صفحه4 بخوانید
