قبل از آغاز طرح هدفمندی یارانه‌ها اظهارنظر و پیشنهادهای زیادی درخصوص چگونگی اجرای این طرح ارایه شد که ازجمله پیشنهادها در نظر گرفتن کارت اعتباری به جای پرداخت وجه نقد بود. اما سرانجام در سال 89 دولت احمدی‌نژاد تصمیم به پرداخت وجه نقد گرفت که در ابتدای اجرای این طرح صف‌های طولانی در مقابل خودپردازها تشکیل شد و به‌دنبال آن شاهد ورود نقدینگی بسیار زیادی در سطح جامعه بودیم و از سوی دیگر وجه نقد پرداختی در مکانی به غیر از تولید و بازار به گردش و جریان درآمد که نتیجه آن افزایش تورم و بی‌ثبات شدن اقتصاد شد. مطابق قانون هدفمندی یارانه‌ها، باید 50درصد از منابع ناشی از آزادسازی قیمت کالاهای مشمول یارانه در جهت رفاه مردم هزینه شود اما با توجه به روند سال‌های گذشته، به‌دلیل حجم نقدینگی تزریق‌شده مشکلاتی پدید آمده است که ازجمله آن می‌توان به مشکل تامین منابع برای دولت، تزریق نقدینگی، افزایش تورم و تحمیل فشار مضاعف اقتصادی به جامعه، عدم اجرای مابقی مواد قانون هدفمندی ازجمله مواد 8 و 11 به‌دلیل سهم بالای پرداخت نقدی به مردم، اشاره کرد. از سوی دیگر طبق بند 7 قانون هدفمندی یارانه‌ها هدف از اجرای این طرح ارتقای نظام تامین
اجتماعی، گسترش بیمه خدمات درمانی، توانمندسازی اجتماعی و اشتغال، مقاوم‌سازی مسکن بوده است اما اکنون به‌دلیل سهم بالای پرداخت نقدی به مردم، سرمایه کلان ملی به منابع ناچیز و غیرمولد بدل شده است.
اجرای طرح در قشم
درحال حاضر بعداز چهار سال اکنون احتمال جایگزینی کارت اعتباری به جای پرداخت یارانه نقدی دوباره مطرح شده و قرار است در این طرح، اعتبار انرژی به هر ایرانی مطابق با استانداردهای معیار مصرف اختصاص یابد و پرداخت قبوض آب، برق، گاز یا خرید بنزین، گازوییل، نفت، گاز و... از محل کارت اعتباری انجام شود. اکنون شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت به نمایندگی از وزارت نفت، بررسی و امکان‌سنجی اجرای طرح مطالعاتی کارت انرژی را با هدف اختصاص اعتبار انرژی به هر ایرانی در دستورکار قرار داده است. البته شنیده‌ها حاکی از آن است که مقرر شده این طرح به‌صورت پایلوت در قشم اجرا شود.
البته سال 88 پیشنهاد این طرح یکبار از سوی مرکز پژوهش‌های مجلس به دولت داده شد اما به اجرا درنیامد و در آن زمان نقدهای فراوانی به این طرح وارد شد که نمونه آن تفاوت الگوی مصرف در نقاط مختلف کشور و همچنین داشتن یا نداشتن خودرو شخصی ونبود بانک اطلاعاتی و آماری جامع بود. درحال حاضر اعتقاد کارشناسان و نمایندگان مجلس از ارایه کارت اعتباری انرژی به جای یارانه نقدی این است که اگر طرح کارت اعتباری انرژی به مرحله اجرا برسد مهم‌ترین ویژگی آن تبدیل نقدینگی به ارایه خدمات خواهد بود که بخشی از تورم را مهار می‌کند. دومین مزیت این طرح شفاف‌سازی است به‌طوری که امکان رصد کردن تمامی هزینه‌ها و مصارف وجود دارد. همچنین این مساله می‌تواند در ارایه برخی خدمات روند تسهیلی داشته باشد مانند خدمات بانکی و احیانا تبادل پول و مسایل اینچنینی که بی‌تردید روند انجام آن تسریع‌کننده است و این امکان را فراهم می‌آورد که هزینه‌ها را کاهش دهد. گویا این مساله به‌صورت تقریبی در کمیسیون انرژی مجلس پیشنهاد شده است.
شیوه پرداخت یارانه فرقی ندارد
یک کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «تعادل» درخصوص اینکه جایگزینی کارت اعتباری به جای پرداخت یارانه نقدی چه تاثیری بر اقتصاد دارد، گفت: هیچ تفاوتی بین این دو وجود ندارد و شیوه پرداخت یارانه مهم نیست و تاثیرگذاری این دو با هم یکسان است. جمشید پژویان افزود: اینکه آقایان مسوول فکر می‌کنند که با پرداخت یارانه حجم نقدینگی بالا می‌رود و تورم افزایش پیدا می‌کند، تفکر اشتباهی است. وی اظهار کرد: گاهی اوقات بر تحلیل و دانش اقتصادی برخی افراد شک می‌کنم که از کجا و چگونه این دانش اقتصادی را آموخته‌اند، بنده طی 03 سال گذشته بارها و بارها به این موضوع که بین کارت اعتباری و پرداخت یارانه به‌صورت نقدی تفاوتی وجود ندارد، تاکید کرده‌ام اما باز هم شاهد اظهارنظرهای مختلفی درخصوص فواید جایگزینی کارت اعتباری به جای پرداخت نقدی هستیم. این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: اکنون یک فرد عادی هم قدرت تحلیل کارشناسی‌تری نسبت به برخی مسوولان و کارشناسان اقتصادی دارد.
ماهیت پرداخت یارانه انرژی اشتباه است
پژویان تاکید کرد: در ابتدا باید گفت که ماهیت پرداخت یارانه انرژی به‌صورت نقدی به مردم اشتباه است و چنین روشی اثرات مثبت این سیاست را خنثی می‌کند زیرا تبعات پرداخت یارانه انرژی چه به‌صورت یارانه نقدی و کارت اعتباری افزایش تورم و تقاضا در جامعه خواهد بود. وی با اشاره به اظهارنظر و پیشنهاد برخی از افراد مبنی‌بر اینکه دولت به جای پرداخت یارانه نقدی کارت اعتباری در اختیار مردم قرار دهد، اضافه کرد: به‌عنوان مثال فردی قصد دارد کالایی را خریداری کند، اینکه دولت این کالا را خریداری و در اختیار مردم قرار دهد یا مردم به‌صورت مستقیم اقدام به خرید آن کنند، چه تفاوتی بین آن وجود دارد؟این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه چنین طرح و پیشنهادهایی تاثیری بر کاهش تقاضا و تورم ندارد، گفت: اگر قرار به پرداخت یارانه است پیشنهاد بنده پرداخت یارانه به‌صورت نقدی است.
استقبال مجلس از جایگزینی کارت
عضو کمیسیون بودجه و برنامه مجلس در گفت‌وگو با «تعادل» با بیان اینکه استفاده از کارت اعتباری به جای پرداخت یارانه نقدی از سوی مجلس استقبال و مورد حمایت قرار می‌گیرد، گفت: درحال حاضر چنین طرحی مطرح نشده است اما باید با جدیت مورد پیگیری قرار گیرد.
سعید زمانیان درخصوص جایگزینی یارانه نقدی با کارت اعتباری، افزود: در ابتدای طرح هدفمندی یارانه چنین موضوعی مطرح شد اما به‌صورت جدی پیگیری و دنبال نشد.
وی ادامه داد: اگر چنین اقدامی صورت گیرد از تزریق نقدینگی به اقتصاد جلوگیری می‌شود و از سوی دیگر مدیریت و انضباط مالی مقداری بهتر خواهد شد. عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: اگر کارت اعتباری به جای یارانه نقدی باشد، از بسیاری مراجعات غیرضروری در جامعه و همچنین هزینه‌های اضافه جلوگیری خواهد شد. وی گفت: اکنون چنین طرحی در مجلس مطرح نشده است و هنوز اقدام و مطالعه‌یی برای آن صورت نگرفته است ولی طرح بسیار خوبی است.
زمانیان تصریح کرد: تزریق نقدینگی با یارانه نقدی که دولت به مردم پرداخت می‌کند، بیشترین آسیب را به اقتصاد وارد کرده است، امیدوارم اقدام جدی در این راستا صورت گیرد.
نصرت‌الله سیفی مدیرعامل شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت درخصوص جزییات طرح کارت اعتباری انرژی به جای یارانه نقدی گفت: اگر فرد به میزانی کمتر از آنچه که در کارت اعتباری به وی اختصاص یافته است هزینه کند، علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف انرژی، امکان ذخیره‌سازی یا انتقال اعتبار به کارت دیگری را خواهد داشت و اگر به اعتباری بیش از آنچه در کارت اعتباری برای وی درنظر گرفته شده است نیاز پیدا کند، هزینه مازاد را به‌صورت نقدی و با قیمت آزاد پرداخت می‌کند.
