گروه کلان مهشید خیزان
اقتصاد ایران که طی دهه اخیر به دلیل تحریم‌های غرب تقریبا منزوی شده بود حالا به لطف جمعیت 80میلیونی و ظرفیت بالای سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاری بین‌المللی بسیار حاصلخیز به نظر می‌رسد. با این‌حال سرمایه‌گذاران بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری در ایران با موانع متعددی روبه‌رو هستند. رییس‌جمهور ایران حسن روحانی که به دنبال ارائه وعده‌های انتخاباتی خود را درخصوص برگرداندن روابط سیاسی با کشورهای غربی است، می‌گوید: ما از مشارکت شرکت‌های خارجی برای تزریق سرمایه و فناوری استقبال می‌کنیم. کانال اصلی این مشارکت‌ها، سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های داخلی است. در ایران حدود 70درصد از اقتصاد توسط دولت کنترل می‌شود ضمن اینکه سیستم قانونگذاری آن نیز برای سرمایه‌گذاری خارجی چندان مناسب نیست همچنین ارز دو نرخی و وجود فرهنگ داد و ستد دشوار از موانع موجود بر سر راه انجام فعالیت تجاری و بازرگانی در ایران محسوب می‌شود. به گزارش بلومبرگ میشل مکینزکی، مدیر اجرایی موسسه مشاوره بین‌المللی «آگرومیس» می‌گوید: در ایران عوامل دولتی بسیاری وجود دارد که باید به این موانع، بروکراسی اداری دست‌و‌پاگیر را هم اضافه کرد.
از زمان امضای توافق هسته‌یی یعنی در تاریخ 14جولای، ایران تاکنون میزبان دست‌کم 15هیات تجاری از کشورهایی نظیر آلمان، ژاپن، فرانسه و لهستان بوده است تا بستر را برای توسعه همکاری‌های تجاری و اقتصادی پس از لغو تحریم‌های اقتصادی با این کشور نفت‌خیز آماده کند؛ انتظار می‌رود تحریم‌های اقتصادی ایران از اوایل سال 2016 برچیده شود. با حذف تحریم‌ها در نهایت 30میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران آزاد خواهد شد و این کشور اجازه صادرات آزادانه نفت را خواهد یافت اما با سقوط 50درصدی قیمت نفت‌خام طی سال گذشته، صادرات طلای سیاه به تنهایی برای تحقق اهداف اقتصادی ایران و رسیدن به نرخ رشد پایدار اقتصادی طی پنج سال آتی کافی نخواهد بود.
سعید لیلاز، اقتصاددان ایرانی که دیدگاه‌هایی همسو با دولت روحانی دارد با بیان این مطلب افزود: انتظار می‌رود شاهد رشد قابل توجه سرمایه‌گذاری خارجی باشیم. به اعتقاد لیلاز، این رشد تدریجی در بخش‌هایی نظیر نفت، گاز و صنایع پتروشیمی رخ خواهد داد که در آنها پیش از این هم ایرانی‌ها و طرفین غربی تجربه همکاری مشترک داشته‌اند. با این‌حال حتی در این حوزه‌ها هم دخالت دولت در بخش خصوصی ممکن است موانع و مشکلاتی را ایجاد کند. برنامه خصوصی‌سازی در ایران که یک دهه از اجرای آن می‌گذرد تاکنون منجر به عرضه ده‌ها شرکت پتروشیمی و بانک در بازار سهام تهران شده که تا پیش از این دولتی بوده‌اند، با این وجود بسیاری از سهامداران عمده این شرکت‌ها همچنان صندوق‌های سرمایه‌گذاری و نهادهای دولتی و شبه‌دولتی هستند. لیلاز همچنین با اشاره به مانع دیگر سرمایه‌گذاری در ایران یعنی ارز دو نرخی اشاره می‌کند که یکی از سوی بانک مرکزی و دیگری از سوی بازار آزاد تعیین می‌شود که این مساله، فعالیت سرمایه‌گذاران خارجی در ایران را پیچیده می‌کند.
نگرانی‌های سرمایه‌گذاران
پیروزان پروینه، مشاور موسسه حقوق بین‌الملل «دنتونز» که در جریان احداث هتل فرانسوی Accor SA در ایران مشاوره داده است، می‌گوید: کلید موفقیت برای سرمایه‌گذاری در ایران این است که متناسب با فرهنگ این کشور مذاکره کنیم. پروینه که در کنفرانس ژنو در حضور صدها نماینده شرکت‌های اروپایی سخنرانی می‌کرد، گفت: حول میز مذاکرات با ایران چه می‌گذرد؟چای؟کیک؟ میوه و شاید هم کباب؟ درباره مذاکره با ایران باید توضیح دهیم که تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران چگونه از طریق واسطه‌ها انجام می‌شود. آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر ایران که سخنانش در امور کشور فصل‌الخطاب محسوب می‌شود از تمام دستگاه‌های مسوول خواسته تا علاوه بر افزایش تولید ملی، رقابت و بازدهی اقتصادی کشور را نیز افزایش دهند. گیلیو هاس سفیر سوییس نیز در تهران می‌گوید: در ایران فرصت‌های سرمایه‌گذاری بسیاری وجود دارد که باید درباره آنها محتاط بود اما ایران کشوری است که قصد دارد پیشرفت کند.
