گروه کلان زهره علامی
با توجه به آنکه رشد اقتصادی به دو عامل منابع و بهره‌وری وابسته است برای افزایش نرخ رشد اقتصادی باید نقش این عوامل افزایش یابد البته تاکنون اقتصاد ایران بیشتر به منابع وابسته بوده و میزان بهره‌وری چندان مورد توجه قرار نگرفته است به‌گونه‌یی که براساس اظهارات اخیر وزیراموراقتصادی و دارایی نقش بهره‌وری در اقتصاد ایران در بسیاری از دوره‌ها حتی منفی بوده درحالی که درکشورهای پیشرفته نقش بهره‌وری بیش از 70درصد است.
دراین میان به‌گفته کارشناسان اقتصادی، سوءمدیریت و عدم نظارت موجب کاهش میزان بهره‌وری شده و اعمال تحریم‌ها نیز بی‌تاثیر نبوده است.
در همین ارتباط مرتضی عزتی، استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «تعادل» ضمن اشاره به نقش کمرنگ بهره‌وری در اقتصاد ایران گفت: بهره‌وری، نسبت فایده به هزینه است که این عدد همواره یک رقم مثبت است اما متاسفانه در اقتصاد ایران بهره‌وری چندان جدی گرفته نشده و میزان آن نسبت به استانداردهای دنیا پایین‌تر است. عزتی افزود: درکشورهای پیشرفته به‌علت ساختار مناسب اقتصادی، تولیدی و... میزان و نقش بهره‌وری بالاست اما در ایران دخالت‌های دولت و سوءمدیریت‌های اقتصادی موجب شده که میزان بهره‌وری افت کند.
این استاد دانشگاه با اشاره به وضعیت نامناسب اقتصادی کشور اظهارکرد: سوءمدیریت، عامل اصلی کاهش سهم و نقش بهره‌وری در اقتصاد است درواقع مدیریت علمی و تخصصی درکشور جایگاهی ندارد و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت در حوزه اقتصادی مشاهده نمی‌شود که این موضوع کاهش بهره‌وری را به‌دنبال داشته است.
وی بیان کرد: سال‌هاست که در بخش‌های مختلف اقتصادی شاهد دخالت مدیران دولتی در بخش خصوصی هستیم در واقع بخش دولتی موانعی را برای پیشرفت بخش خصوصی ایجاد کرده و مانع از افزایش تولید و بازده در حوزه اقتصادی می‌شود.
عزتی ادامه داد: با توجه به سوءمدیریت‌ها و دخالت دولت در بخش‌های مختلف اقتصادی هر روز میزان بهره‌وری در اقتصاد کاهش می‌یابد.
افزایش رقابت، موجب کاهش هزینه‌ها و تولید افزایش است
این کارشناس مسایل اقتصادی با اشاره به هزینه‌های تحمیل شده به بخش‌های اقتصادی کشور گفت: افزایش هزینه موجب می‌شود که مخرج کسر بهره‌وری بالا رفته و به تبع آن میزان بهره‌وری کاهش یابد.
وی افزود: دیگر عامل موثر در کاهش میزان بهره‌وری، نقش کمرنگ نظارت بر تصمیم‌گیری‌های مسوولان اقتصادی است ضمن اینکه در این میان قوانین نیز به‌درستی اجرایی نمی‌شود.
عزتی در پایان اظهارکرد: دخالت دولت و کمبود نظارت در مجموع به معنای نامناسب بودن فضای کسب وکار است که تیرگی این فضا موجب شده تولید کاهش یافته و هزینه‌ها افزایش یابد که به تبع آن نقش بهره‌وری نیز در اقتصاد کاهش یابد.
کاهش تولید به علت محدودیت‌های ارزی
سیدعزیز آرمن، استاد دانشگاه با اشاره با انتقاد از میزان پایین بهره‌وری در اقتصاد ایران به «تعادل» گفت: کاهش میزان بهره‌وری در اقتصاد دلایل مختلفی دارد و در سال‌های اخیر نقش بهره‌وری در اقتصاد به‌شدت کاهش یافته و گاهی منفی شده است. آرمن افزود: لازمه افزایش بهره‌وری وجود رقابت در اقتصاد است و درصورتی که بین بخش‌های مختلف اقتصادی رقابت وجود نداشته باشد، میزان بهره‌وری کاهش می‌یابد.
وی ادامه داد: بهره‌وری کسری با صورتی برابر با میزان تولید و مخرجی مساوی با هزینه‌های تولید است در این میان اگرچه هزینه‌های تولید افزایش پیدا کرده اما میزان تولید افزایش قابل‌توجهی نداشته البته این امکان نیز وجود دارد که هزینه‌ها ثابت مانده اما میزان تولید کاهش یافته که در سال‌های گذشته هر دو این موارد به وقوع پیوسته است. این استاد دانشگاه با اشاره به تاثیر تحریم‌ها بر اقتصاد ایران گفت: این تحریم‌ها هزینه تولید را افزایش داده که این هزینه وابسته به مواد اولیه و کالاهای واسطه‌یی است؛ این افزایش هزینه درحالی صورت می‌گیرد که تولید افزایش پیدا نکرده است. آرمن اظهارکرد: علاوه بر تاثیر تحریم‌ها بر افزایش قیمت، تولید نیز به‌علت رکود ایجاد شده همچنین محدودیت‌های ارزی و سیاست‌های نامتناسب دولت گذشته در زمینه اقتصاد کاهش یافته است درواقع تولید کاهش یافته بدون اینکه هزینه تولید کاهش یابد و این موضوع موجب کاهش بهره‌وری شده است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی، فضای کسب‌وکار تیره است که باید این فضا بهبود یابد یکی از عوامل موثر افزایش رقابت است که با افزایش رقابت، هزینه‌ها کاهش و تولید افزایش می‌یابد.
این کارشناس مسایل اقتصادی با اشاره به نبود رقابت در اقتصاد کشور گفت: بخش خصوصی ضعیف عمل کرده ضمن اینکه منابع اقتصادی اتلاف شده و اختلاس‌ها و معوقات بانکی نیز بسیار است. آرمن افزود: کاهش میزان بهره‌وری از آثار کسب وکار نامتناسب و نامطلوب است که رفع مشکلات موجود ازجمله نبود رقابت، بالابودن میزان اختلاس‌ها و... به افزایش بهره‌وری
کمک می‌کند.
