گروه غذا و دارو
وقتی که پای سلامت در میان است، نگرانی‌ها اغلب به سمت بدن و آنچه به عنوان غذا مورد استفاده قرار می‌دهیم، معطوف می‌شود. با این حال، محیط و سلامت آن نیز دخالت بسیاری در تلقی ما از سلامتمان دارد. امریکا به عنوان بزرگ‌ترین آلوده‌کننده جهان، تصمیم گرفته از خودش شروع کند.
به تازگی رییس‌جمهور ایالات متحده، از برنامه انرژی پاک این کشور که توسط آژانس حفاظت از محیط‌زیست امریکا تهیه شده بود، رونمایی کرد. بر اساس این برنامه، امریکا قصد دارد تا 15سال آینده، 32درصد از تولید کربن دی اکسیدش بکاهد.
«ما می‌توانیم این طور فرض کنیم که رخ دادن گردباد سندی و خشن‌ترین خشکسالی‌ها در دهه اخیر و همین طور بدترین آتش‌سوزی در جنگل‌های ایالت‌های مختلف، فقط و فقط یک تصادف عجیب بوده‌اند، یا اینکه فرضمان را عوض کنیم و به قضاوت قطعی علمی اتکا کنیم و پیش از آنکه دیگر دیر شده باشد دست به کار شویم.» این را باراک اوباما، رییس‌جمهور ایالات متحده می‌گوید.
برنامه انرژی پاک در امریکا
همه اینها به تغییری در نحوه تامین انرژی در امریکا ختم خواهند شد. نیروگاه‌ها بزرگ‌ترین منشا تولید کربن دی اکسید در امریکا هستند و چیزی حدود یک‌سوم کل گازهای گلخانه‌یی را در این کشور تولید می‌کنند و اگر قرار بر تغییر باشد، بسیاری از این نیروگاه‌ها باید روش‌های تولید انرژیی را بیازمایند که پاک‌تر باشند.
تمرکز این سیاست بر تهدید تغییرات اقلیمی است، هر چند حرکتی که شروع شده، استلزامات سلامت عمومی را هم در بردارد. در ماه ژوئن، گزارشی که در نشریه لنست منتشر شد، تغییرات اقلیمی را به عنوان«اضطرار پزشکی» توصیف کرد و مبارزه با تغییرات اقلیمی را به عنوان «بزرگ‌ترین فرصت سلامت جهانی قرن حاضر» خواند.
علاوه بر این، در حالی که نیروهای نظامی ایالات متحده، تاثیرات تغییرات اقلیمی را به عنوان «بی ثباتی‌های در حال شتاب در مناطق حساس جهان و کاتالیزوری برای بحران» خوانده است، تاثیر این تغییرات بر سلامت عمومی را شاید بتوان بزرگ‌ترین دستاورد به کاربردن این طرح‌ها شناسایی کرد.
با در نظر گرفتن همه اینها، نوشتار حاضر بنا دارد تاثیر منابع مختلف انرژی را بر سلامت عمومی مورد سنجش قرار دهد. آیا زغال‌سنگ آن قدر که علیه‌اش تبلیغ شده، برای سلامتی مضر است؟
آیا هر چیز که برای سالم ماندن کره زمین مناسب است برای سلامت مردم هم مناسب است؟
خبر بد برای زغال‌سنگ
در باب اینکه طرح پیشنهادی، بیشترین ضربه را به صنعت زغال‌سنگ وارد کرده فراوان بحث شده است و بسیاری از دست‌اندرکاران این صنعت و کشورهایی که به استخراج زغال‌سنگ وابسته‌اند، از همین حالا آستین‌هایشان را برای به چالش کشیدن طرح بالا زده‌اند.
با این حال تخمین‌ها نشان می‌دهند که نیروگاه‌هایی که با زغال‌سنگ کار می‌کنند، 2برابر بیشتر از نیروگاه‌هایی که سوختشان گاز طبیعی است، آلودگی‌های کربنی ایجاد می‌کنند.
آلودگی کربنی، سال‌هاست که متهم‌اند برای سلامتی انسان بیشترین ضرر را دارند و کاخ سفید نیز بارها اعلام کرده که کاهش پراکنش این آلودگی‌ها، تاثیر بسزایی بر بالا بردن سلامتی عموم خواهد داشت.
بر اساس پیش‌بینی کاخ سفید، اجرای برنامه انرژی پاک تا سال 2030 از بیش از 3600 مرگ زودرس، 1700 سکته قلبی غیرکشنده، 90هزار حمله آسم در کودکان و 300هزار روز از دست رفته در محل کار و مدرسه جلوگیری خواهد کرد.
شورای حفاظت از منابع طبیعی در امریکا تخمین زده است که نیروگاه‌های این کشور سالانه بیش از 2 میلیاردتن کربن دی‌اکسید تولید و وارد جو می‌کنند. این باعث تسریع افزایش دمای هوا و بالا رفتن سطح آلودگی‌های مختلف در هوا می‌شود که اینها به نوبه خود می‌توانند باعث بروز آسم شوند و ریه‌ها را برای ابتلا به عفونت‌ها مستعدتر کنند.
در حالی که کربن دی‌اکسید حدود 82درصد گازهای گلخانه‌یی تولید شده در ایالات متحده را تشکیل می‌دهد، نیروگاه‌ها همچنین گاز متان و گازهای گوگرد‌دار هم تولید می‌کنند و این در حالی است که این گازها در جای دیگر هم به مقدار زیاد تولید می‌شوند، مثلا در بخش کشاورزی.
آلودگی هوا نه فقط مستقیما موجب بیماری که به صورت غیرمستقیم موجب بروز مشکلات اساسی برای سلامتی هم می‌شود. بالا رفتن دمای هوا که یکی از ثمرات افزایش آلودگی هواست، بیماری‌های قابل انتقال را هم گسترش می‌دهد.اما این تنها ثمره آلودگی هوا نیست، بلکه احتمال رویدادهای هواشناسی دیگری مثل خشکسالی‌ها، سیلاب‌ها و موج‌های گرمایی را هم بالاتر می‌برد.
سال گذشته سازمان بهداشت جهانی (WHO)، گزارش داد که یک مرگ از میان هر 8 مورد مرگی که در جهان رخ می‌دهد، ناشی از آلودگی هواست. از میان مرگ‌هایی که به آلودگی هوا در محیط‌های خارج از خانه مرتبط‌اند، 40درصد از موارد مرگ، به دلیل حملات قلبی ناقص رخ داده‌اند، 40درصد ناشی از سکته‌های شدید بوده‌اند و 11درصد ناراحتی‌های مزمن انسدادی در سیستم قلبی ریوی بوده‌اند.
دکترکارلوس دورا، هماهنگ‌کننده سلامت عمومی سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: «آلودگی هوا، محصول جانبی سیاست‌گذاری‌های ناپایدار در بخش‌هایی مثل حمل‌ونقل، انرژی، مدیریت پسماندها و صنعت است.»
از آنجا که زغال‌سنگ به عنوان اصلی‌ترین عامل صدور کربن به جو در ایالات متحده شناخته شده است، به نظر می‌رسد می‌توان این منبع انرژی را از میان سایر منابع، واجد بیشترین تاثیر بر سلامت عمومی در این کشور دانست و بنابراین روش‌هایی برای جایگزین کردن این منبع انرژی با سایر منابع، توصیه شده‌اند.
در سال 2012، زغال‌سنگ حدود 37درصد از برق ایالات متحده را تامین کرد. در مقام مقایسه، می‌توان به سهم 30درصدی گاز طبیعی، سهم 19درصدی منابع انرژی هسته‌یی، سهم 7درصدی انرژی برقابی و درنهایت سهم 5درصدی منابع انرژی تجدیدپذیر در تامین برق این کشور اشاره کرد.
با این حال هر چند نیروگاه‌هایی که با گاز طبیعی کار می‌کنند به اندازه نیروگاه‌های زغال‌سنگی گاز کربن تولید نمی‌کنند، این نیروگاه‌ها هم مشکلات خودشان را دارند. تخمین زده می‌شود که استخراج زغال‌سنگ 10درصد از گاز متان متصاعد شده در ایالات متحده را موجب می‌شود و این در حالی است که پتروشیمی‌ها و همین طور استفاده‌کنندگان از گاز طبیعی، حدود 29 درصد از گاز متان را در این کشور روانه جو می‌کنند.
در واقع، شبکه عدالت در انرژی مدعی است که گاز طبیعی، در گرمایش جهانی سهم بیشتری دارد تا زغال‌سنگ، چرا که میزان متان متصاعد شده از گاز طبیعی در گاز طبیعی بیشتر است. قابلیت متان برای گرم‌تر کردن جو زمین، بیشتر از کربن دی‌اکسید است. گزارشی که در سال 2013 منتشر شده بود نشان می‌دهد که قابلیت گرم کردن زمین توسط متان در 20سال گذشته، 86برابر بیشتر از زغال‌سنگ بوده است.
انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی هسته‌ای
بدیل‌های بسیاری برای سوخت‌های فسیلی وجود دارد به اندازه‌یی که زغال‌سنگ یا گاز طبیعی آلودگی ایجاد می‌کنند، مشکل‌ساز نیستند، اما آیا آنها هم مشکلاتی خاص خودشان ندارند؟
نیروگاه‌های هسته‌یی در سال 2012، سومین رده را در تولید برق در ایالات متحده بر عهده داشتند. طرفداران این منبع انرژی می‌گویند که تولید گازهای گلخانه‌یی توسط آن بسیار کمتر از منابع دیگر است و علاوه بر این، استفاده از آن به حفظ منابع هم کمک می‌کند. با این حال، فرآیند تولید برق از انرژی هسته‌یی، با دلیل پرتوزایی، آلودگی‌های بسیاری را در آب‌وهوا از خود به جا می‌گذارد. زمان بسیاری لازم است تا ضایعات هسته‌یی، پرتوزایی‌شان را از دست بدهند و بنابراین باید یا به خوبی انبار بشوند یا اینکه به نحوی در محیط دفن شوند. طرفداران انرژی هسته‌یی می‌گویند میزان پرتوزایی که در این صنعت وجود دارد در مقابل منابع طبیعی پرتوزایی بسیار کم است. مجمع جهانی انرژی اتمی گزارش داده در حالی که صنعت منشا تنها یک درصد از پرتوزایی فعلی است، 85درصد از پرتوزایی در محیط، ناشی از منلبع طبیعی است.
با این حال، شبکه عدالت در انرژی گزارش داده که بسیاری از سرطان‌ها و موارد مرگ‌ومیر در کودکان، در مناطق مسکونی که نزدیک نیروگاه‌های هسته‌یی هستند بسیار بیشتر است. فجایع هسته‌یی مانند آنچه در چرنوبیل رخ داد یا در نمونه اخیرش، فوکوشیما در ژاپن نشان داد که مشکل در نیروگاه هسته‌یی، می‌تواند گران تمام شود.
از میان دیگر منابع انرژی تجدیدپذیر، می‌توان به انرژی خورشیدی و انرژی باد اشاره کرد و اینها انرژی‌هایی هستند که امید می‌رود روز به روز بیشتر جایشان را در سبد تولید انرژی جهانی باز کنند چون آلودگی تولیدی آنها تقریبا صفر است.
در باب فصل مشترک سلامت و انرژی چندان سخن گفته نشده است. اما دقت بیشتر نشان می‌دهد که محیط نقشی اساسی در سلامت عمومی دارد. به تاریخ هم که رجوع کنیم، نقش اقتصاد و تلاش برای دستیابی به منابع انرژی مناسب‌تر، در آلوده‌تر کردن محیط و به تبع آن سلامت را بسیار پر رنگ خواهیم یافت. با این حال روند آلوده کردن محیط همواره به یک سمت بوده، هیچ‌گاه تغییر جهت نداده و شاید تنها با اغماض بتوان گفت در دهه اخیر تنها اندکی از سرعت آن کاسته شده است.
